I Dom Akademicki Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie „Bratniak”

I Dom Akademicki Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie „Bratniak”

Państwo	Polska
Miejscowość	Kraków
Adres	ul. Jabłonowskich 10–12 ul. Czapskich 2
Typ budynku	Dom Akademicki
Architekt	Józef Pokutyński
Rozpoczęcie budowy	1902
Ukończenie budowy	1903
Położenie na mapie Krakowa I Dom Akademicki Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie „Bratniak”
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de I Dom Akademicki Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie „Bratniak”
Położenie na mapie województwa małopolskiego I Dom Akademicki Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie „Bratniak”
50°03′39,6″N 19°55′49,6″E/50,061000 19,930444

I Dom Akademicki „Bratniak” – dom akademicki Uniwersytetu Rolniczego im. Hugona Kołłątaja znajdujący się przy ulicy Jabłonowskich 10–12 w Krakowie. Otwarty w 1903 roku, nosił nazwę Pierwszy Dom Akademicki im. Konstantego Wołodkowicza. Od 1963 roku zmieniono nazwę na Blokada dla upamiętnienia wystąpienia „lewicowych” studentów w 1937 roku.

Historia

15 kwietnia 1902 roku został wmurowany kamień węgielny pod budowę Domu Akademickiego^[1]. Plac pod budowę na tyłach drukarni akademickiej (z frontem od ul. Jabłonowskich) ofiarował Konstanty Wołodkowicz^[2]. Podczas uroczystości wmurowania kamienia węgielnego odczytano akt założenia Domu, a następnie po podpisaniu przez obecnych (m.in. profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego i rektora) złożono w blaszanej puszce i wraz z bieżącymi monetami i medalami jubileuszowymi, złożono w fundamentach budowy^[3]. Projekt przygotował architekt Józef Pokutyński^[3]. Fundusze na budowę przekazali: Bratnia Pomoc Uczniów Uniwersytetu Jagiellońskiego (50 000 koron) i Konstanty Wołodkiewicz (270 000 koron)^[4]. Otwarcie Domu miało miejsce 10 grudnia 1903 roku^[3]. Dwupiętrowy budynek posiadał centralne ogrzewanie i łazienki, salę bilardową, czytelnię, bibliotekę, a w podwórku kręgielnię^[3]. Na parterze działała tania stołówka (kuchnia) dla studentów^[5]. Znalazło się w nim 100 pokoi dla studentów. Pełna nazwa brzmiała: Pierwszy Dom Akademicki im. Konstantego Wołodkowicza^[6].

Blokada akademika w 1937 roku

O ile w latach poprzedzających konflikt wybory do zarządu Bratniej Pomocy Studentów UJ wygrywali przedstawiciele Związku Polskiej Młodzieży Demokratycznej, to do wyborów w 1937 roku zgłoszono drugą listę, gdzie znaleźli się narodowcy, którzy wygrali wybory. W związku z tym sympatycy i członkowie ZPMD rozpoczęli 16 marca okupację Domu Akademickiego im. K. Wołodkiewicza, gdzie mieściła się siedziba Zarządu^[7]. W okupacji wzięło udział około 300 mieszkańców akademika. Wśród nich znalazł się prawie cały Zarząd Bratniaka z prezesem Zychem na czele. Zażądano unieważnienia wyborów i rozpisania nowych. Protestujący argumentowali, że „przewaga listy przeciwników została uzyskana głosami studentów posiadających własne domy, korzystających ze świadczeń we własnych organizacjach samopomocowych (klerycy 240 głosów, medycy 300 głosów)”^[8]. Blokada Domu Akademickiego trwała również podczas Świąt Wielkanocnych i zakończyła się 29 marca 1937 roku^[9].

Przebudowy

Budynek był kilkakrotnie przebudowywany: w 1923 roku, w 1924 roku nadbudowano III piętro według projektu Wacława Krzyżanowskiego, a w latach 1928-1929 kolejną przebudowę zaprojektował Adam Ślęzak^[6]. Remont kapitalny przeprowadzono w 2012 roku^[10].

Blokada

W 1963 roku akademikowi nadano nazwę Blokada. Chciano w ten sposób upamiętnić wydarzenia z 14 marca 1937 roku, kiedy podczas wyborów do Towarzystwa Bratniej Pomocy UJ grupa prawicowej młodzieży podjęła próbę opanowania zarządu, a „lewicowa” grupa zaprotestowała podejmując blokadę Domu Akademickiego^[6].

Bratnia Pomoc

Towarzystwo Wzajemnej Pomocy Uczniów Uniwersytetu Jagiellońskiego było organizacją samopomocową, która powstała 1859 roku na Uniwersytecie Jagiellońskim^[11]. Jego celem było zapewnienie niezamożnej młodzieży akademickiej taniego mieszkania w Krakowie, znalezienie jej zatrudnienia lub udzielanie pożyczek^[11]. Pełna nazwa brzmiała: Towarzystwo Wzajemnej Pomocy Uczniów Wszechnicy Jagiellońskiej pod opieką św. Jana Kantego^[11]. Potocznie używano jednak nazwy Bratnia Pomoc. 20 kwietnia 1929 roku na mocy statutu Uniwersytetu Jagiellońskiego zmieniono nazwę na Bratnia Pomoc Studentów Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie^[11]. Działalność Towarzystwa została zawieszona w 1950 roku^[11].

Przypisy