I Liceum Ogólnokształcące im. Juliusza Słowackiego w Przemyślu

I Liceum Ogólnokształcące im. Juliusza Słowackiego w Przemyślu

szkoła ponadpodstawowa
Państwo	Polska
Miejscowość	Przemyśl
Adres	ul. Słowackiego 21 37–700 Przemyśl
Data założenia	1628
Patron	Juliusz Słowacki
Dyrektor	Tomasz Dziumak[1]
Wicedyrektorzy	Aneta Bednarczyk[1]
Położenie na mapie Przemyśla I Liceum Ogólnokształcące im. Juliusza Słowackiego w Przemyślu
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de I Liceum Ogólnokształcące im. Juliusza Słowackiego w Przemyślu
Położenie na mapie województwa podkarpackiego I Liceum Ogólnokształcące im. Juliusza Słowackiego w Przemyślu
49°46′50,4278″N 22°46′37,8131″E/49,780674 22,777170
Strona internetowa

I Liceum Ogólnokształcące im. Juliusza Słowackiego w Przemyślu – szkoła ponadpodstawowa w Przemyślu, założona w 1628 roku.

Historia

Czasy I Rzeczypospolitej – szkoła jako kolegium jezuickie

Początki szkoły sięgają roku 1628, kiedy to sprowadzeni do Przemyśla Jezuici założyli w mieście swoje kolegium. Pierwotnie składało się ono z pięciu klas, w których językiem wykładowym była łacina. Niestety, wobec sprzeciwu kapituły katedralnej Jezuici musieli szybko szkołę zamknąć i dopiero w 1654 roku otworzyli ją na nowo. Zaczęli też budować duży gmach szkolny, który przylegał do kościoła kolegialnego (oba te budynki stoją do czasów obecnych). Od tego czasu kolegium funkcjonowało bez przeszkód i było jedną z najlepszych szkół nie tylko w regionie. Najprężniej rozwijało się ono w latach 1750–1772, kiedy to bp Wacław Hieronim Sierakowski przeznaczył wielkie sumy na jego rozbudowę, ofiarował mu swą bibliotekę, która była również otwarta w określonych godzinach dla mieszkańców miasta i ufundował przy szkole drukarnię.

Czasy austriackie – szkoła jako gimnazjum

Budynek Kolegium Jezuickiego i CK Gimnazjum (lata 70. XIX w.).

Nowy budynek gimnazjum (pocz. XX w.).

Kiedy w 1773 roku nastąpiła kasata zakonu Jezuitów rząd austriacki przejął kolegium i utworzył w jego miejsce sześcioletnie gimnazjum (jedno z sześciu szkół średnich jakie pozostawiono w Galicji). Eksjezuitom pozwolono uczyć w szkole do roku 1787, a rok później wprowadzono język niemiecki jako wykładowy. Od tego czasu w gimnazjum uczyli nauczyciele świeccy, na których czele stał prefekt. W listopadzie 1819 roku utworzono przy gimnazjum dwuletni zakład filozoficzny, którego ukończenie pozwalało na podjęcie studiów uniwersyteckich. Uczniowie gimnazjum uczestniczyli we wszystkich najważniejszych wydarzeniach 1. i 2. połowy XIX w.: walczyli w kampaniach napoleońskich, o niepodległość Grecji, w Powstaniu Listopadowym, wchodzili w skład organizacji spiskowych lat 30., brali udział w Wiośnie Ludów nie tylko na terenach polskich, ale i węgierskich, walczyli w Powstaniu Styczniowym. W roku szkolnym 1849/1850, w wyniku reformy oświaty, połączono sześcioletnie gimnazjum z dwuletnim zakładem filozoficznym w jeden ośmioletni zakład. Nauka w gimnazjum kończyła się maturą umożliwiającą podjęcie studiów uniwersyteckich. Od roku szkolnego 1867/1868 językiem wykładowym ustanowiono język polski. 3 września 1895 roku uroczyście poświęcono nowy budynek szkolny przy ówczesnej ul. Dobromilskiej, który służy szkole do dziś. Koniec ery autonomicznej związany jest z wieloma wydarzeniami w historii szkoły. To z niej w 1895 roku wyłoniono gimnazjum ukraińskie, a w 1906 roku – gimnazjum zasańskie. Szkoła – w okresie rozbudzonych uczuć narodowych – była almae matris dla wielu wybitnych działaczy niepodległościowych polskich, ukraińskich, a także żydowskich. To w murach Gimnazjum w 1907 roku zawiązano zalążki dzisiejszego Klubu Sportowego „Polonia”. Prężnie rozwijały się inicjatywy teatralne, harcerskie oraz ruch turystyczny.

I wojna światowa i czasy II Rzeczypospolitej

Ze względu na oblężenie Twierdzy Przemyśl, w roku szkolnym 1914/1915 szkoła była zamknięta. W tym czasie wielu nauczycieli, uczniów i wychowanków szkoły wzięło udział w walkach na frontach I wojny światowej. Walczyli oni także podczas wojny polsko-ukraińskiej (m.in. o Przemyśl i o Lwów – głównodowodzącym obrony Lwowa był polonista I Gimnazjum prof. Czesław Mączyński) oraz najazdu bolszewików na Polskę w 1920 roku. We wrześniu 1921 roku szkole nadano imię Juliusza Słowackiego i – z inicjatywy dr Zygmunta Skorskiego – nad wejściem wymalowano triadę platońską „Prawda, Dobro, Piękno”, która stała się mottem łączącym od tego czasu kolejne pokolenia „Słowaka”. 2 maja 1933 roku uroczyście poświęcono sztandar szkoły z podobizną Matki Bożej Ostrobramskiej.

Zarządzeniem Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Wojciecha Świętosławskiego z 23 lutego 1937 „I Państwowe Gimnazjum im. Juliusza Słowackiego w Przemyślu” zostało przekształcone w „I Państwowe Liceum i Gimnazjum im. Juliusza Słowackiego w Przemyślu” (państwową szkołę średnią ogólnokształcącą, złożoną z czteroletniego gimnazjum i dwuletniego liceum), a po wejściu w życie tzw. reformy jędrzejewiczowskiej szkoła miała charakter męski, a wydział liceum ogólnokształcącego był prowadzony w typie humanistycznym i matematyczno-fizycznym łączonym z przyrodniczym^[2].

II wojna światowa i czasy PRL – od gimnazjum do liceum ogólnokształcącego

Szkoła, po wybuchu II wojny światowej i wprowadzeniu w życie traktatu Ribbentrop-Mołotow funkcjonowała w okresie od października 1939 roku do stycznia 1940 roku bez zmian. Następnie przekształcono ją w koedukacyjną 10-letnią Szkołę Średnią im. A. Mickiewicza, która funkcjonowała do czerwca 1941 roku. Po napaści III Rzeszy na ZSRR szkołę zamknięto. Część nauczycieli, uczniów i absolwentów walczyła niemal na wszystkich frontach II wojny światowej. Wielu uczniów żydowskiego pochodzenia zostało zamordowanych przez hitlerowców. Niektórzy nauczyciele brali udział w tajnym nauczaniu. Naukę szkolną podjęto dopiero we wrześniu 1944 roku. Od roku szkolnego 1950/1951 szkoła z męskiej została przekształcona w koedukacyjną. W latach 50. liceum miało być wzorcową szkołę socjalistyczną im. Towarzystwa Przyjaciół Dzieci; przywrócono jednak ostatecznie Juliusza Słowackiego jako patrona, a po 1956 roku złagodzono indoktrynację. Na przełomie lat 50. i 60. w szkole funkcjonowały klasy z ukraińskim językiem nauczania. Dyrektura Adama Żaka (1963–1985), to czas wielu remontów i unowocześniania szkoły i ważnych uroczystości: 14 października 1973 roku odbyło się uroczyste nadanie szkole nowego sztandaru, 10 grudnia 1973 roku odznaczenie szkoły Medalem KEN, a 21 marca 1978 roku nadanie sztandaru szkolnej drużynie harcerskiej (wówczas jednej z najprężniejszych w kraju). Na przełomie lat 70. i 80. niektórzy członkowie społeczności szkolnej działali w podziemiu i angażowali się w prace lokalnych struktur „Solidarności”.

Czasy najnowsze

Lata III RP to czas przekształcania szkoły w nowoczesną placówkę dydaktyczno-wychowawczą i podejmowanie wielu inicjatyw, dzięki którym liceum stało się renomowaną szkołą w skali kraju. Od roku szkolnego 1996/1997 szkoła wydaje drukowane sprawozdania z działalności – „Rocznik Gimnazjalny”. 15 listopada 1997 roku uroczyście świętowano powrót sztandaru z 1933 roku w mury szkolne. 1 października 2001 roku – 80. rocznicę nadania szkole imienia J. Słowackiego, a w dniach 12–15 września 2003 roku – 375-lecie założenia placówki. Liceum wielokrotnie było miejscem konferencji naukowych, spotkań z ludźmi nauki, kultury i Kościoła, a w dniach 2–5 października 2002 roku pełniło funkcje gospodarza XVIII Ogólnopolskiego i VI Międzynarodowego Zlotu Liceów im. J. Słowackiego.

Nauczyciele i uczniowie

(Materiał źródłowy – lista abiturientów C. K. Gimnazjum w Przemyślu z lat 1850–1894^[3])

• Mosze Altbauer – językoznawca, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego i Hebrajskiego;
• Przemysław Babiarz – dziennikarz sportowy;
• Stanisław Bartmiński – ksiądz, dziennikarz, współtwórca serialu Plebania;
• Jan Bezucha – adwokat, działacz społeczny i kombatancki;
• Marcin Biały – duchowny;
• Alfred Bisanz – oficer;
• Ernest Bisanz – inżynier, oficer (1905);
• Stanisław Biega – działacz narodowy, społeczny;
• Tadeusz Bystrzycki – burmistrz Przemyśla, zamordowany przez NKWD;
• Teodor Cais – oficer, urzędnik (1911);
• Leopold Cehak – generał brygady Wojska Polskiego;
• Euzebiusz Czerkawski – rektor Uniwersytetu Lwowskiego, honorowy obywatel Lwowa, poseł;
• Adolf Dietzius – lekarz, polityk;
• Jan Dobrzański – pisarz, redaktor Gazety Narodowej, dyrektor teatru lwowskiego;
• Maurycy Drewiński – lekarz;
• Józef Drozd – ksiądz katecheta rzymskokatolicki w gimnazjum od 1884 do 1903;
• Władysław Freisinger – lekarz, oficer;
• Józef Galant – lekarz, działacz sokoli, społecznik, poeta;
• Apolinary Garlicki – nauczyciel, historyk, poseł i senator II Rzeczypospolitej, zamordowany przez NKWD;
• Jakub Glazer – biskup pomocniczy przemyski w latach 1887–1898;
• Władysław Glazór – tytularny pułkownik Wojska Polskiego;
• Stanisław Gniewosz – ziemianin, poseł;
• ks. Zygmunt Gorazdowski – święty Kościoła katolickiego;
• Stefan Grabiński – pisarz, przedstawiciel nurtu grozy w polskiej literaturze międzywojennej;
• Leopold Hauser – prawnik, działacz społeczny, honorowy obywatel miasta Przemyśla;
• Edward Heil – harcmistrz, komendant Szarych Szeregów w Krakowie;
• Roman Kajetan Ingarden – inżynier hydrotechnik;
• Mieczysław Jamrógiewicz – nauczyciel;
• Walery Jaworski – profesor medycyny, jeden z pionierów gastrologii w Polsce;
• Kazimierz Kling – profesor chemii, twórca polskiej szkoły analityków i metodyków badań ropy naftowej i gazu ziemnego;
• Zygmunt Klinger – nauczyciel
• Adam Konopnicki – nauczyciel języka polskiego, języka niemieckiego, historii naturalnej od 1906 do 1908;
• Henryk Kopia – nauczyciel, pedagog, literat, bibliotekarz, działacz społeczny;
• Platon Kostecki – dziennikarz, pisarz;
• Walerian Krywult – nauczyciel;
• Antoni Kwiatkowski – nauczyciel;
• Anatol Lewicki – historyk mediewista, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego;
• Jan Welisław Lewicki – prawnik;
• Mikołaj Liwczak – duchowny greckokatolicki i prawosławny, likwidator unickiej diecezji chełmskiej;
• Michał Ładyżyński – nauczyciel;
• Stanisław Łobaczewski – prawnik, adwokat;
• Adolf Jan Łazor – podpułkownik uzbrojenia Wojska Polskiego;
• Włodzimierz Adam Łoś – urzędnik;
• Zygmunt Majerski – architekt, profesor Politechniki Śląskiej;
• ks. Bronisław Markiewicz – założyciel Zgromadzenia Świętego Michała Archanioła, błogosławiony Kościoła katolickiego;
• Czesław Mączyński – dowódca polskich sił zbrojnych podczas obrony Lwowa w listopadzie 1918;
• August Menczak – pułkownik pilot Wojska Polskiego, stracony w 1952;
• Józef Mieses – naczelny rabin Wojska Polskiego, nauczyciel;
• Władysław Milko – kapitan Legionów Polskich, kawaler Virtuti Militari;
• Wacław Minakowski – biochemik, profesor Wyższej Szkoły Rolniczej i Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie;
• Tadeusz Miszczak – lekarz;
• Natan Nebenzahl – prawnik;
• Julian Niedźwiedzki – mineralog i geolog, rektor Politechniki Lwowskiej, profesor;
• bp Anatol Nowak – biskup diecezjalny przemyski w latach 1924–1933;
• Kazimierz Orzechowski – profesor neurologii Uniwersytetu Lwowskiego i Warszawskiego;
• ks. Józef Panaś – kapelan II Brygady Legionów Polskich, działacz ruchu ludowego, publicysta, pamiętnikarz, obrońca Lwowa i Przemyśla;
• dr Otto Pehr, Otton Karol Pehr – polski prawnik, działacz socjalistyczny i urzędnik konsularny^[4][5];
• bp Józef Sebastian Pelczar – biskup pomocniczy w latach 1899–1900 i biskup diecezjalny przemyski w latach 1900–1924, założyciel Zgromadzenia Służebnic Najświętszego Serca Jezusowego, święty Kościoła katolickiego;
• bp Julian Pełesz – greckokatolicki biskup przemyski w latach 1891–1896;
• Leonard Piętak – profesor prawa rzymskiego, rektor Uniwersytetu Lwowskiego, minister ds. Galicji 1900-1906;
• Szczepan Pilecki – nauczyciel, działacz społeczny i narodowy;
• Tadeusz Pióro – generał brygady LWP, historyk wojskowości;
• Adam Remiszewski – starosta
• Józef Sałabun – nauczyciel, astronom, działacz polityczny;
• Edmund Ścibor-Rylski – oficer, urzędnik;
• Mojżesz Schorr – historyk orientalista, znawca prawa babilońskiego, semitolog, rabin, działacz polityczny, senator II RP, wiceprezydent B’nai B’rith, jeden z twórców nowoczesnej historiografii polskich Żydów;
• Zygmunt Franciszek Skórski – nauczyciel, dyrektor I Państwowego Gimnazjum im. Juliusza Słowackiego w Przemyślu od 1922^[6], pedagog, animator kultury^[7][8];
• Jan Zygmunt Skrzynecki – generał, wódz naczelny powstania listopadowego;
• Stanisław Spis – rektor i dziekan Uniwersytetu Jagiellońskiego;
• Bronisław Stasicki – duchowny rzymskokatolicki (1854),
• Kazimierz Steier – doktor medycyny, tytularny generał brygady Wojska Polskiego;
• Henryk Stroka – powstaniec styczniowy, porucznik, metodyk, poeta i pisarz. Nauczyciel szkół Rzeszowa i Krakowa;
• Wincenty Stroka – poeta, tłumacz, poliglota, profesor gimnazjalny związany z Krakowem;
• Leon Studziński – urzędnik, starosta;
• Henryk Suchecki – filolog, językoznawca, profesor Uniwersytetu Karola w Pradze i Uniwersytetu Jagiellońskiego;
• Wojciech Ślączka – powstaniec styczniowy, doktor praw, adwokat, radny, działacz niepodległościowy i społeczny w Sanoku;
• Edward Tadla – sędzia (1921);
• Apolinary Tarnawski – lekarz, pionier przyrodolecznictwa w Polsce;
• Leonard Tarnawski – adwokat, działacz społeczny, polityk;
• Władysław Tarnawski – filolog anglista, tłumacz wszystkich dzieł Szekspira;
• Rafał Taubenschlag – historyk prawa, nauczyciel akademicki, specjalista w dziedzinie prawa rzymskiego i papirologii;
• Stanisław Umański – nauczyciel;
• Roman Vimpeller – nauczyciel;
• Anatol Wachnianin – ukraiński działacz społeczny, polityk;
• Antoni Wołek Wacławski – duchowny rzymskokatolicki,
• Jan Chryzostom Zachariasiewicz – pisarz i dziennikarz pochodzenia ormiańskiego;
• Hugo Zapałowicz – podróżnik, botanik, prawnik, badacz Karpat i gór środkowej Argentyny;
• Jan Zaufall – urzędnik samorządowy (1914);
• Mieczysław Ziemnowicz – nauczyciel, dyrektor I Państwowego Gimnazjum im. Juliusza Słowackiego w Przemyślu^[9];
• Henryk Zins – profesor historii, mediewista, autor m.in. Historii Anglii, Historii Kanady;
• Wawrzyniec Żmurko – matematyk, profesor Uniwersytetu Lwowskiego i Politechniki Lwowskiej, wynalazca konograficznych przyrządów geometrycznych, uważany za prekursora słynnej lwowskiej szkoły matematycznej.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Strona internetowa I Liceum Ogólnokształcącego im. Juliusza Słowackiego w Przemyślu
• Ze świętymi przez wieki. 375 lat I LO im. J. Słowackiego w Przemyślu
• Zdigitalizowane cyfrowo sprawozdania szkolne I Gimnazjum w Przemyślu w bazie Podkarpackiej Biblioteki Cyfrowej