I Liceum Ogólnokształcące im. ks. Stanisława Konarskiego w Rzeszowie

I Liceum Ogólnokształcące w Rzeszowie

Liceum
Budynek I LO od strony ul. 3 Maja
Państwo	Polska
Miejscowość	Rzeszów
Adres	ul. 3 Maja 15 35-030 Rzeszów
Data założenia	1658
Patron	Stanisław Konarski
Liczba uczniów	967
Dyrektor	Piotr Wanat
Wicedyrektorzy	Alicja Król, Iwona Palczak
Członkostwo	Towarzystwo Szkół Twórczych, Klub Najstarszych Szkół w Polsce
Położenie na mapie Rzeszowa I Liceum Ogólnokształcące w Rzeszowie
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de I Liceum Ogólnokształcące w Rzeszowie
Położenie na mapie województwa podkarpackiego I Liceum Ogólnokształcące w Rzeszowie
50°02′09,092″N 22°00′04,601″E/50,035859 22,001278
Strona internetowa

I Liceum Ogólnokształcące im. ks. Stanisława Konarskiego w Rzeszowie – szkoła średnia w Rzeszowie. Od przeszło trzech wieków znajduje się w centrum miasta w popijarskich zabudowaniach z połowy XVII w. w bezpośrednim sąsiedztwie kościoła Świętego Krzyża.

Historia

I Liceum Ogólnokształcące jest jedną z najstarszych szkół średnich w Polsce^[1][2].

Ufundowana została 19 marca 1658^[3] przez Zofię Pudencjannę z Ligęzów i jej szwagra księcia Jerzego Lubomirskiego. Erygowana została w dziesięć lat później przez papieża Klemensa IX. Szkoła w latach 1658–1784 funkcjonowała pod nazwą Collegium Ressoviense i prowadzona była przez zakon OO. Pijarów. Po upaństwowieniu w latach 1785–1918 edukowała młodzież jako Cesarsko-Królewskie Wyższe Gimnazjum, następnie I Gimnazjum i Liceum. W XVII – XVIII w. słynęła z wysokiego poziomu nauki, przyciągała młodzież z całej Polski^[2], miała charakter półwyższej uczelni, kształciła w pedagogium nauczycieli do średnich szkół, profesjonalnych muzyków i prowadziła niższe studia teologiczne. Ponadto prowadzono profesjonalne kształcenie muzyków, a z podręczników wydanych przez nauczycieli korzystała młodzież nawet w odległym Kijowie.

Budynek, w którym mieściła się szkoła, niegdyś będący własnością pijarów, pod koniec XIX wieku był częściowo zajmowany przez gimnazjum, starostwo powiatu rzeszowskiego, zaś jedno skrzydło tj. lokal nr 4 stanowił własność prywatną (w XIX wieku nabył go prefekt gimnazjum Jan Melicher, następnie objęła jego córka Szczerbińska, a potem przejęli bracia Czyklowie, w tym Teofil, który na strychu budynku odnalazł niezidentyfikowaną wówczas głowę kamiennej figury przedstawiającą księdza)^[4].

Nauczyciele tego zakładu naukowego byli autorami połowy podręczników napisanych dla Komisji Edukacji Narodowej^[2].

Front budynku zaprojektował architekt doby baroku – Tylman z Gameren. Niektóre wnętrza szkoły posiadają sklepienia kolebkowo-lunetowe^[5].

Zachowały się zbiory przyrodnicze z drugiej połowy XIX w. W muzeum – klasopracowni historycznej znajdują się zbiory ikonograficzne, dokumenty i eksponaty dotyczące dziejów szkoły. Liceum posiada kolekcję sztandarów. W gabinecie dyrektorskim znajduje się galeria olejnych portretów wybitnych nauczycieli i wychowanków szkoły. Pomieszczenia te ozdabiają repliki lamp wiedeńskiej firmy braci Brinner z XIX w.

Działalność kulturalna nie ograniczała się do murów szkoły i zaowocowała szeregiem inicjatyw na rzecz miasta i społeczności Rzeszowa. Utworzono klub sportowy „Resovia”. dano początek działalności stowarzyszeniu „Lutnia” i teatru amatorskiego „Reduta” oraz muzeum. Po II wojnie światowej szkoła przyczyniła się do rozwoju wyższych uczelni w Rzeszowie^[2], przekazując im swój liczący 24000 woluminów księgozbiór i udostępniając bursę imienia ks. Feliksa Dymnickiego filii UMCS.

Powieść pt. Edukacja Józia Barącza z 1933 autorstwa Józefa Bieniasza, który uczył się w gimnazjum, powstała na kanwie edukacji w tej szkole^[6].

Szkoła należy do Towarzystwa Szkół Twórczych oraz Klubu Najstarszych Szkół w Polsce. Prowadzi klasy autorskie (informatyka, menedżerska itp.). Liceum wydaje co roku „Sprawozdanie Dyrekcji I LO w Rzeszowie”. publikuje zbiorki poezji uczniów i wychowanków, posiada literaturę o swoich dziejach. Utrzymuje kontakty ze szkołami średnimi za granicą, m.in. z Klagenfurt am Wörthersee (Austria), Bielefeldu (Niemcy), Morpethu (Wielka Brytania). Co roku w szkole odbywa się Ogólnopolska Biesiada Poetycka oraz Festiwal Szkolnych Teatrów Obcojęzycznych.

Kalendarium

• 1655 – Sprowadzenie oo. Pijarów do Rzeszowa przez Jerzego Sebastiana Lubomirskiego marszałka wielkiego koronnego;
• 1658 – Założenie szkoły;
• 1668 – Erygowanie szkoły przez papieża Klemensa IX;
• 1684 – Jan III Sobieski – dziękował profesorom i uczniom za udział w wiktorii wiedeńskiej;
• 1702 – Wybudowanie frontowych zabudowań szkoły według proj. Tylmana z Gameren;
• 1736 – Ks. Stanisław Konarski nauczycielem w Collegium Ressoviense;
• 1785 – Powołanie w miejsce szkoły pijarskiej austriackiego gimnazjum cesarsko królewskiego;
• 1831 – Masowy udział młodzieży gimnazjalnej w powstaniu listopadowym;
• 1834 – Rozbudowa frontu szkoły;
• 1846 – Aresztowanie nauczycieli i uczniów, uczestników powstania galicyjskiego;
• 1851 – Cesarz Franciszek Józef I wizytował Rzeszów i szkołę;
• 1858 – Przekształcenie szkoły z 6 na 8 – klasowe Gimnazjum;
• 1860 – Przeprowadzenie I matury w szkole^[3];
• 1872 – Wybudowanie północno-wschodnich skrzydeł szkoły;
• 1880 – Przyjęcie Gimnazjum na członka Zoologiczno-Botanicznego Towarzystwa w Wiedniu;
• 1900-14 – Uczestnictwo gimnazjalistów w tajnych organizacjach: Teka, Promień, Zarzewie, Strzelec;
• 1905 – Współudział uczniów w założeniu klubu sportowego „Resovia”;
• 1914-21 – Udział nauczycieli, uczniów i absolwentów w walce o niepodległość i granice Polski;
• 1923 – Nadanie szkole imienia ks. Stanisława Konarskiego;
• 1932-38 – Przekształcenie szkoły w 4-letnie Gimnazjum i dwuletnie liceum;
• 1938 – Zarządzeniem Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Wojciecha Świętosławskiego z 23 lutego 1937 „I Państwowe Gimnazjum im. Księdza Stanisława Konarskiego w Rzeszowie” zostało przekształcone w „I Państwowe Liceum i Gimnazjum im. Księdza Stanisława Konarskiego w Rzeszowie” (państwową szkołę średnią ogólnokształcącą, złożoną z czteroletniego gimnazjum i dwuletniego liceum), a po wejściu w życie tzw. reformy jędrzejewiczowskiej szkoła miała charakter męski, a wydział liceum ogólnokształcącego był prowadzony w typie humanistycznym^[7].
• 1939-45 – Udział nauczycieli, uczniów i absolwentów w II wojnie światowej w ruchu oporu;
• 1949 – Przekształcenie szkoły na 4-letnie liceum;
• 1960 – Jubileusz 100-lecia pierwszej matury i 300-lecia istnienia Szkoły. I zjazd wychowanków w dniach 11-12 czerwca^[8] (do 1960 szkołę ukończyło 3369 absolwentów^[9])
• 1961 – Wybudowanie sali gimnastycznej;
• 1964 – Przekształcenie męskiego liceum w szkołę koedukacyjną;
• 1983 – Obchody 325-lecia założenia szkoły. II zjazd wychowanków;
• 1984 – Przyznanie liceum Krzyża Komandorskiego Orderu Odrodzenia Polski;
• 1987 – Utworzenie galerii obrazów wybitnych nauczycieli i wychowanków Liceum;
• 1989 – Odsłonięcie i poświęcenie pomnika ks. Stanisława Konarskiego;
• 2008 – Generalny remont i uroczystości 350-lecia szkoły^[10];
• 2018 – Uroczystości 360-lecia szkoły^[11].

Dyrektorzy

Lista niepełna:

• Stanisław Sobieski (m.in. 1876^[12])
• Józef Nogaj (1899-1905)
• dr Jan Kreiner (od 29.XI.1920^[13][14] do 1922^[15]
• Szczęsny Jasiewicz (od 1922^[16] do 1925^[17])
• Wawrzyniec Wilk (1925–1933)^[18][3]

Nauczyciele i wychowankowie

Zjazd absolwentów rzeszowskiego gimnazjum z 1904 w 1924

• Maurycy Allerhand (1868–1942) – polski prawnik żydowskiego pochodzenia, profesor Wydziału Prawa Uniwersytetu Lwowskiego (matura 1887) ^[19].
• Stanisław Biały (1868–1932) – prawnik, parlamentarzysta, oficer, działacz społeczny (matura 1887) ^[20].
• Paweł Biedka – adwokat, burmistrz Sanoka (matura 1888).
• Kamil Bogacki – lekarz (matura 1902)^[21].
• Marian Bolesławicz vel Marian Fornal (1890–1980) – honorowy generał brygady Wojska Polskiego (matura 1912) ^[22].
• Witold Bunikiewicz – pisarz (matura 1904).
• Jan Karol Całczyński – absolwent z 1868, nauczyciel w latach 1890–1910.
• Walerian Czykiel – nauczyciel, naukowiec (matura 1900).
• Kazimierz Dejmek – reżyser, minister kultury i sztuki.
• Józef Drozd – duchowny rzymskokatolicki, katecheta, działacz społeczny (matura 1878).
• Józef Drzewicki – nauczyciel (ok. 1868).
• Wilhelm Friedberg – nauczyciel, profesor uniwersytecki^[11].
• Tadeusz Furgalski – legionista (matura 1909).
• Józef Gołąb – geolog, hydrolog (matura 1922).
• Antoni Gołkowski – nauczyciel.
• Stefan Hakalla – prawnik, adwokat, narodowiec^[23].
• Julian Hochfeld – socjolog (matura 1929).
• Jakub Karyś – publicysta, filmowiec, restaurator, działacz społeczny.
• ks. Stanisław Konarski – twórca polskiej oświaty.
• Onufry Kopczyński – autor pierwszej gramatyki polskiej^[11].
• Artur Kopacz – nauczyciel (matura 1904).
• Stanisław Kot – uczony i polityk, profesor UJ, minister i ambasador w rządach Władysława Sikorskiego i Stanisława Mikołajczyka (matura 1904).
• Paweł Kowal – wiceminister spraw zagranicznych, poseł do Parlamentu Europejskiego.
• Ignacy Kranz – nauczyciel (matura 1874).
• Roman Krogulski – adwokat, prezydent Rzeszowa.
• dr Andrzej Kuś – profesor gimnazjalny, działacz społeczny PSL „Piast” (1907).
• mjr dr Wojciech Kuś – oficer Wojska Polskiego (1911).
• prof. Stanisław Kuś – rektor Politechniki Rzeszowskiej, honorowy obywatel Rzeszowa.
• dr Tytus Lemer – lekarz (matura 1871).
• ks. Mieczysław Lis, potem Lisiński – duchowny (1896).
• książę Hieronim Lubomirski^[24].
• Tadeusz Łopuszański – pedagog, twórca i dyrektor szkoły eksperymentalnej Gimnazjum i Liceum im. Sułkowskich w Rydzynie, minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego w latach 1919–1920^[11].
• Ignacy Łukasiewicz – twórca lampy naftowej^[11].
• ks. Franciszek Salezy Matwijkiewicz – duchowny rzymskokatolicki (matura 1870).
• ks. Jan Mazanek – duchowny rzymskokatolicki (matura 1878).
• Jerzy Michalski – ekonomista, minister, bankowiec (matura 1888).
• Tadeusz Miękisz – nauczyciel historii, geografii od 1913 do 1927.
• Klemens Mościcki – oficer Wojska Polskiego, kawaler Virtuti Militari (matura 1915?) .
• Sobiesław Mościcki – oficer rezerwy Wojska Polskiego, nadleśniczy (matura wojenna 1919).
• ks. Ludwik Stanisławczyk – duchowny rzymskokatolicki (matura 1890).
• Józef Nogaj – nauczyciel (matura 1875).
• ks. Józef Opioła – duchowny rzymskokatolicki (matura 1927).
• Józef Herman Osiński – fizyk^[11].
• Bolesław Paykart – major artylerii Wojska Polskiego (matura 1902).
• Józef Sebastian Pelczar – biskup, patron diecezji rzeszowskiej.
• Stanisław Peszkowski – major piechoty Wojska Polskiego (matura 1902).
• Marian Piech – profesor nauk rolniczych, rektor Akademii Rolniczej w Szczecinie w latach 1993–1996.
• Lucjan Piela – profesor Uniwersytetu Warszawskiego, chemik.
• Ludwik Piękoś – uczeń (1907-1914), podoficer Legionów Polskich, kawaler Virtuti Militari.
• Ołeksander Pisecki – ukraiński polityk i działacz społeczny, minister poczty i telegrafu ZURL w rządzie Kostia Łewyckiego.
• Julian Przyboś – poeta (matura 1920).
• Stefan Przyboś (1919) – nauczyciel (1922-1927)
• ks. Paweł Rabczak – duchowny rzymskokatolicki (matura 1902).
• ks. Jan Rąb – duchowny rzymskokatolicki (matura 1938).
• bp Marian Rojek - biskup ordynariusz zamojsko-lubaczowski^[25].
• Stanisław Ruzamski – literat (matura 1904).
• Ludwik Salo – nauczyciel.
• ks. Władysław Sarna – duchowny rzymskokatolicki (matura 1879).
• Władysław Sikorski – generał, minister, premier rządu RP w Londynie^[24].
• ks. Roman Sitko – rektor seminarium duchownego w Tarnowie, zamordowany w obozie w Auschwitz, beatyfikowany przez Jana Pawła II (matura 1900).
• dr Kazimierz Smorągiewicz – lekarz (matura 1880).
• ks. Ludwik Stanisławczyk – duchowny rzymskokatolicki (matura 1890).
• Antoni Surowiecki – działacz społeczny, adwokat i wieloletni burmistrz Tarnobrzega^[26]
• Władysław Szafer – profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, botanik (matura 1905).
• Jacek Szmatka – profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, socjolog.
• ks. Szczepan Szydelski (właś. Koziarz) – duchowny rzymskokatolicki, profesor, teolog, poseł na Sejm RP.
• Jerzy Talaga – trener piłkarski i wychowawca trenerów, profesor warszawskiej AWF.
• płk dr Józef Tkaczow – lekarz i oficer, działacz społeczny.
• Tomasz Tokarski – profesor gimnazjum od 1876 do 1890.
• ks. bp Wojciech Tomaka – duchowny rzymskokatolicki (matura 1895).
• ks. Antoni Trznadel – profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, teolog, pisarz i publicysta.
• ks. Maurycy Turkowski (właś. Turek) – duchowny rzymskokatolicki, katecheta w gimnazjum i dyrektor bursy (1892).
• Roman Vimpeller – nauczyciel.
• ks. Józef Welc – duchowny rzymskokatolicki (matura 1903).
• Wawrzyniec Wilk – absolwent gimnazjum z 1906, dyrektor tej szkoły.
• Józef Winkowski – profesor w latach 80. XIX wieku^[27].
• Tadeusz Wolfenburg – nauczyciel (matura 1904).
• Ignacy Wróbel – urzędnik kolejowy (matura 1882).
• Stanisław Franciszek Zajączkowski – historyk (matura 1908).
• Sylwester Wójcik – profesor nauk prawnych, prorektor Uniwersytetu Jagiellońskiego^[28].
• Władysław Wójcik – duchowny rzymskokatolicki (matura 1904).
• Franciszek Zych – nauczyciel, działacz społeczny (matura 1874)^[29].
• ks. Stanisław Żytkiewicz – duchowny rzymskokatolicki, kapelan Wojska Polskiego (matura 1910).

Przypisy

Bibliografia

• Świeboda Józef, Collegium Ressoviense w życiu Polaków 1658-1983, Wydawnictwo I LO w Rzeszowie, Rzeszów, 1983
• Świeboda Józef, Popijaski zespół architektoniczny w Rzeszowie, Resovia, Rzeszów, 1991
• Zjazd 25-letni abiturientów I Gimn. dnia 1 czerwca 1925. „Ziemia Rzeszowska i Jarosławska”, s. 2-3, Nr 24 z 12 czerwca 1925. 
• Spis maturzystów w latach 1860–1938. W: Sprawozdanie Dyrekcji I Państwowego Gimnazjum im. ks. St. Konarskiego w Rzeszowie za rok szkolny 1937/38. Rzeszów: 1938, s. VII-LXXI.
• 1658 - 2008. 350 rocznica powstania I Liceum w Rzeszowie. Leksykon internetowy wybitnych nauczycieli i wychowanków. [dostęp 2020-04-09].

Linki zewnętrzne

• Strona szkoły
• Sprawozdania szkolne opublikowane na stronie Podkarpackiej Biblioteki Cyfrowej