I bitwa pod Wawrem

Maksymilian Gierymski, Adiutant sztabowy z 1830 roku
Wydany w 1833 roku szkic I bitwy pod Wawrem.

I bitwa pod Wawrem – jedna z bitew powstania listopadowego, toczona od 19 do 20 lutego 1831 roku.

Historia

W bitwie starły się wojska polskie dowodzone przez Franciszka Żymirskiego i Piotra Szembeka z I korpusem armii Iwana Dybicza. Polscy dowódcy nie otrzymali jednak posiłków i nie mogli w pełni wykorzystać zwycięstwa. Obecnie Wawer to dzielnica we wschodniej części Warszawy.

Krzyż powstańczy obok dawnej Karczmy Wawerskiej.

Zobacz też

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Kongress Poland infantryman.PNG
Kongress Poland infantry sergeant
Croquis de la bataille de Wawer le 19 février 1831.jpg
Autorem mapy jest August Kneisel. Mapa ta jest kartą z dzieła zatytułowanego Atlas de cartes et de plans pour servir a l'intelligence de l' histoire de l'insurrection du peuple polonais wydanego przez Richarda Otto Spaziera w Lipsku w 1833 r. Zasięgiem obejmuje terytorium od Ząbek do Zastowa i od Woli Grzybowskiej do Targówka. Rzeźbę terenu zaznaczono metodą kreskową. Wykreślono na niej szosy i drogi opisane ich kierunkami oraz sieć hydrograficzną (rz. Wisła, strumienie, stawy). Oznaczono lasy i sytuację miejscowości. Na mapie naniesiono położenie oddziałów wojsk polskich i rosyjskich podczas bitwy pod Wawrem 19 II 1831 r. (tzw. I bitwy pod Wawrem, 19-20 II 1831 r.) Barwionymi symbolami rysunkowymi oznaczono oddziały i ich położenie w czasie bitwy: polskie - kolorem czerwonym, a rosyjskie - kolorem zielonym. Poszczególne oddziały obu wojsk opisano na mapie symbolami literowymi (oddziały polskie literami od A do F, a rosyjskie literami od G do K), których znaczenie (nazwa, nazwisko dowódcy, położenie oddziału) objaśniono w legendzie. Atlas de cartes et de plans pour servir l'intelligence de l' histoire de l'insurrection du peuple polonaise (Lipsk 1833) został sporządzony na podstawie materiału opisowego i kartograficznego, który wydawca atlasu, Richard Otto Spazier otrzymał od polskich generałów i oficerów Kwatermistrzostwa Generalnego oraz Korpusu Inżynierów Wojskowych, uczestników wojny polsko-rosyjskiej 1830-1831, przebywających po upadku powstania listopadowego na emigracji. Richard Otto Spazier (1803-1854), pisarz, tłumacz i wydawca należał do orędowników walki o niepodległość Polski. Dokonał pierwszego przekładu na język niemiecki Pana Tadeusza, Adama Mickiewicza. Jest autorem Geschichte des polnischen Volkes (Lipsk 1831) i trzytomowego dzieła Geschichte des Aufstandes des polnischen Folkes in den Jahren 1830 und 1831 (Lipsk 1833), które - w przekładzie na język polski - ukazało się w 1833 r. w Paryżu. Ponadto opublikował książkę Ost und West (Stuttgart 1835) będącą wynikiem podróży autora na ziemie polskie. Mapy i plany zamieszczone w opracowanym i wydanym przez Spaziera atlasie powstania listopadowego wykonał niemiecki kartograf i rytownik August Kneisl. Kartografika te zostały wykorzystane jako ilustracje w drugim wydaniu niemieckim Geschichte des Aufstandes des polnischen Volkes in den Jahren 1830 und 1831 (Stuttgart 1834). Atlas de cartes et de plans pour servir al'intelligence de l' histoire de l'insurrection du peuple polonaise składa się z karty tytułowej, dokumentu dotyczącego obrony Warszawy i 10 map: 1) mapy Królestwa Polskiego w granicach wyznaczonych podczas kongresu wiedeńskiego, 2) planu bitwy pod Wawrem, 3) planu bitwy pod Białołęką, 4) planu bitwy pod Grochowem, 4) planu bitwy pod Dębem Wielkim, 5) planu bitwy pod Iganiami, 7) planu bitwy pod Mińskiem 8) mapy części Królestwa Polskiego (od Warszawy do Białegostoku i od Ostrołęki do Kocka) z naniesionymi na nią planami bitew pod Nurem i pod Ostrołęką, 9) mapy Warszawy i terytoriów przedmiejskich z naniesionymi umocnieniami fortyfikacyjnymi, 10) mapy Warszawy i okolic, ukazującej położenie oddziałów wojsk polskich i rosyjskich w dniach 6-7 IX 1831 r. Część opisową atlasu stanowi plan obrony Warszawy prezentujący rozmieszczenia sił Gwardii Narodowej, podpisany 24 VII 1831 r. w Warszawie przez dowódcę Kwatermistrzostwa Generalnego, gen. dywizji Ignacego Prądzyńskiego, dowódcę Gwardii Narodowej, gen brygady Antoniego Ostrowskiego, dowódcę Korpusu Inżynierów Wojskowych, ppłk. Józefa Willsona i szefa sztabu Gwardii Narodowej, gen. brygady Piotra Łubieńskiego.
Krzyż poświęcony ofiarom powstania listopadowego Wawer 1.jpg
(c) Dariusz Kowalczyk, CC BY-SA 3.0
Drewniany krzyż poświęcony ofiarom powstania listopadowego i pamiątkowy głaz u jego stóp z wyrytym napisem, postawione tuż po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1919 r. Warszawa Wawer. Napisy:

kamień:

Ś. + P.
POLEGŁYM ZA OJCZYZNĘ
W DNIACH 19.GO LUTEGO
I.31.MARCA 1831.R.

płyta poniżej:

A JEŚLI KOMU DROGA OTWARTA DO NIEBA
TYM CO SŁUŻĄ OJCZYŹNIE
JAN KOCHANOWSKI

W MOGILE TEJ SPOCZYWAJĄ PROCHY ŻOŁNIERZY
POWSTANIA LISTOPADOWEGO
POLEGŁYCH W ZWYCIĘSKICH BITWACH
19 LUTEGO I 31 MARCA 1831 R.

W 170 ROCZNICĘ ZWYCIĘSTWA POD WAWREM
31 MARCA 2001 R.

MIESZKAŃCY GMINY WARSZAWA WAWER

Lokalizacja:

M-y ul.Płowiecka 83 (Austerią Wawerską, Karczmą Wawerską,tuż przy murze) a ul. Płowiecka 85.