I powstanie pruskie

I powstanie pruskie
Krucjaty pruskie
Czas

1242–1249

Terytorium

Prusy

Wynik

układ w Dzierzgoniu

Strony konfliktu
Zakon krzyżackiPrusowie
Dowódcy
Gerhard von Malberg (1242–44)
Heinrich III von Hohenlohe
(1244–49)
Świętopełk II Wielki
brak współrzędnych

I powstanie pruskie wybuchło wiosną 1242 roku. Przyczyną wybuchu powstania było traktowanie Prusów jak niewolników i zmuszanie ich siłą do zmiany religii[1].

Impulsem powstania była klęska połączonych wojsk zakonów krzyżackiego i kawalerów mieczowych w bitwie z wojskami ruskimi na jeziorze Pejpus. Na wiadomość o krzyżackiej klęsce książę Świętopełk II udzielił powstańcom pomocy[2] i rozpoczął walkę o Wisłę. Ściągał cło ze statków zakonu, zajął niemieckie statki na Wiśle, a później wstrzymał całą żeglugę, co odcięło zamki krzyżackie od zaopatrzenia. Zachodnie plemiona Prusów wyrzekły się chrześcijaństwa. Krzyżacy zostali wyparci z większości zamków i miast. Krzyżacy zachowali jedynie silne grody: Elbląg i Balga na wybrzeżu; Radzyń, Chełmno i Toruń na ziemi chełmińskiej[3]. Największy sukces osiągnęli Prusowie latem 1243 roku w bitwie pod Rządzem w pobliżu Grudziądza, gdzie rozbili wojska krzyżackie.

Dopiero po latach krwawych walk Krzyżacy zdołali ponownie opanować kraj. Największy sukces Krzyżaków w tym powstaniu to zwycięstwo w bitwie pod Dzierzgoniem w 1248 roku, w wyniku którego podpisano układ w Dzierzgoniu 7 lutego 1249 roku[4]. Na jego mocy Prusom zostały podyktowane stosunkowo łagodne warunki i zachowano część ich praw i przywilejów[3].

Przypisy

  1. Janusz Sikorski Janusz, Polskie tradycje wojskowe. Tradycje walk obronnych z najazdami Niemców, Krzyżaków, Szwedów, Turków i Tatarów, Warszawa 1990, s.46.
  2. Tamże, s.46.
  3. a b Christofer Herrmann, Christofer Herrmann: Zamki w państwie krzyżackim w Prusach (2015) [dostęp 2020-04-14] (ang.).
  4. Zamek w Malborku.