Jassy

Jassy
Iași
Ilustracja
HerbFlaga
HerbFlaga
Państwo

 Rumunia

Okręg

Jassy

Mer

Gheorghe Nichita

Powierzchnia

145 km²

Wysokość

200 m n.p.m.

Populacja (1 stycznia 2009)
• liczba ludności
• gęstość


308 843[1]
3417 os./km²

Nr kierunkowy

02-32

Kod pocztowy

700xxx

Tablice rejestracyjne

IS

Położenie na mapie okręgu Jassy
Mapa konturowa okręgu Jassy, po prawej znajduje się punkt z opisem „Jassy”
Położenie na mapie Rumunii
Mapa konturowa Rumunii, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Jassy”
Ziemia47°09′44″N 27°35′20″E/47,162222 27,588889
Strona internetowa
Portal Rumunia

Jassy (rum. Iași, węg. Jászvásár) – miasto w północno-wschodniej Rumunii (w historycznej Mołdawii), nad rzeką Bahlui (dorzecze Prutu); ośrodek administracyjny okręgu Jassy; 308,8 tys. mieszkańców (2009).

Historia

Pierwsze wzmianki o Jassach w źródłach historycznych pochodzą z drugiej połowy XIV w. Od połowy XVI wieku Jassy były stolicą Hospodarstwa Mołdawskiego. W mieście tym działali wybitni pisarze i mężowie stanu, m.in. Miron Costin czy Dymitr Kantemir, którzy wnieśli wkład w rumuńską kulturę. W 1641 r. hospodar Bazyli Lupu założył tu Szkołę Państwową, a w klasztorze Trzech Świętych Hierarchów powstała drukarnia, która wydawała książki w języku rumuńskim. W 1686 roku wojsko polskie stoczyło bitwę pod Jassami (wojna polsko-turecka 1683-1699). W latach 1859–1862 Jassy były jedną z dwóch stolic Zjednoczonych Księstw Mołdawii i Wołoszczyzny (obok Bukaresztu). W latach 1916–1918 miasto pełniło funkcję stolicy Królestwa Rumunii. W czerwcu 1941 roku miał miejsce pogrom w Jassach[2].

Jassy w 1701 roku

Gospodarka

W mieście rozwinął się przemysł metalowy, chemiczny, spożywczy, włókienniczy, drzewny, materiałów budowlanych oraz poligraficzny[3].

Transport

W Jassach działa system tramwajowy, a w latach 1985–2006 funkcjonował także transport trolejbusowy.

Blisko centrum miasta znajduje się stacja kolejowa Jassy, dalej położona jest stacja Socola.

Poza miastem, na terenie okręgu Jassy położony jest Port lotniczy Jassy.

Demografia

Według spisu z 2002 r. miasto Jassy liczyło 320 888 mieszkańców. Skład etniczny według spisu z 2002 roku[4]:

Religie

Prawosławna katedra metropolitalna
Monaster Trzech Świętych Hierarchów w Jassach

Jassy są siedzibą prawosławnej metropolii Mołdawii i Bukowiny oraz podlegającej jej archieparchii Jass. W mieście znajduje się szereg zabytkowych cerkwi:

  • sobór św. Paraskiewy, Spotkania Pańskiego i św. Jerzego (XIX w.) – katedra metropolitalna, część kompleksu pałacu metropolitów mołdawskich[6],
  • sobór św. Jerzego (XVIII w.) – dawna katedra metropolitalna[7],
  • św. Mikołaja („Hospodarska”, XV w.)[8]
  • św. Sawy (XVI w.)[9]
  • Banu (XVIII w.)[10]
  • Socola (XVI w.)[11]
  • Barnovschi (XVII w.)[12]
  • Vulpe (XVII w.)[13]
  • Tarpalari (XVII w.)[14]
  • Bărboi (XVII w., przebudowana całkowicie XIX w.)[15]
  • Ścięcia Głowy św. Jana Chrzciciela (XVII w.)[16]
  • św. Dymitra (XVII-XVIII w.)[17]
  • Curelari (XVII w.)[18]
  • Przemienienia Pańskiego (XVIII w.)[5]
  • Nicoriță (cerkiew św. Jana Nowego; XVII w.)[19]
  • Wskrzeszenia Łazarza (XVIII w.)
  • 40 Męczenników z Sebasty (XVIII w.)[20]
  • św. Teodora Stratylatesa i św. Teodora Tyrona (XVIII w.)[21]
  • Lozonschi (XVIII-XIX w.)[22]
  • św. Charłampa (XIX w.)[23]
  • św. Paraskiewy (XIX w.)[24]
  • św. Spiridona (XIX w.)[9]
  • św. Mikołaja (XIX w.)[25]
  • Toma Cozma (XIX w.)[26]
  • Zwiastowania (XIX w.)[27]
  • Trójcy Świętej (XIX w.)[28]

Oprócz cerkwi parafialnych w Jassach znajdują się prawosławne monastery: Trzech Świętych Hierarchów, Galata, Golia, Frumoasa, Cetățuia[9], Podgoria Copou[29].

W Jassach siedzibę ma również diecezja rzymskokatolicka Jass[30]. Posiada ona katedrę XVII-wieczną, a w jej sąsiedztwie nowy kościół[9]. Działają cerkiew staroobrzędowa (XIX w.)[31] oraz świątynia ormiańska (XIV w., przebudowana na pocz. XIX w.)[9].

Czynna jest wielka synagoga w Jassach[32], zachowała się także synagoga Merarilor[33].

Sport

W mieście tym siedzibę ma rumuński klub piłkarski Politehnica Jassy, który został założony 27 kwietnia 1945 r. jako Sportul Studențesc Jassy. Obecnie klub gra w pierwszej lidze rumuńskiej, a swoje mecze rozgrywa na stadionie im. Emila Alexandrescu, którego pojemność wynosi 11 390 widzów[34].

Galeria

  • Jassy

    Jassy

  • Pałac Kultury w Jassach z lotu ptaka

    Pałac Kultury w Jassach z lotu ptaka

  • Pałac Kultury w Jassach

    Pałac Kultury w Jassach

  • Pałac Kultury oraz cerkiew św. Mikołaja

    Pałac Kultury oraz cerkiew św. Mikołaja

  • Teatr Narodowy w Jassach

    Teatr Narodowy w Jassach

  • Uniwersytet Alexandru Ioan Cuza

    Uniwersytet Alexandru Ioan Cuza

  • Grand Hotel Traian w Jassach i Plac Unii

    Grand Hotel Traian w Jassach i Plac Unii

  • Hotel „Europa” w Jassach

    Hotel „Europa” w Jassach

Miasta partnerskie

Przypisy

  1. ↑ Dane na 1 stycznia 2009 r.. [dostęp 2012-02-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (18 lutego 2012)].
  2. ↑ przewodnik.onet.pl: Miasta – Jassy. [dostęp 2010-04-05]. (pol.).
  3. ↑ Jassy, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-09-27].
  4. ↑ Structura Etno-demografică a României, edrc.ro [dostęp 2017-11-24].
  5. ↑ a b Biserica ‘Schimbarea la Fata’ – Monument de arhitectura, monumenteiasi.ro [dostęp 2016-06-17].
  6. ↑ Catedrala Mitropolitana din Iasi, crestinortodox.ro [dostęp 2016-06-17].
  7. ↑ Iasi :: Biserica Sf. Gheorghe – Mitropolia veche, biserici.org [dostęp 2016-06-17].
  8. ↑ Biserica Sfantul Nicolae Domnesc, crestinortodox.ro [dostęp 2016-06-17].
  9. ↑ a b c d e Primaria Iasi :: Biserici si manastiri, primaria-iasi.ro [dostęp 2016-06-17] [zarchiwizowane z adresu 2014-03-05].
  10. ↑ Biserica Duminica Tuturor Sfintilor – Banu – Monument de arhitectura, monumenteiasi.ro [dostęp 2016-06-17].
  11. ↑ Biserica „Schimbarea la Fata – Socola” Iasi, biserica-socola.ro [dostęp 2016-06-17] [zarchiwizowane z adresu 2016-06-08].
  12. ↑ Iasi :: Biserica Barnovschi, biserici.org [dostęp 2016-06-17].
  13. ↑ Iasi :: Biserica Vulpe, biserici.org [dostęp 2016-06-17].
  14. ↑ Iasi :: Biserica Talpalari, biserici.org [dostęp 2016-06-17].
  15. ↑ Biserica Barboi, crestinortodox.ro [dostęp 2016-06-17].
  16. ↑ Iasi :: Biserica Sf. Ioan Botezatorul, biserici.org [dostęp 2016-06-17].
  17. ↑ Iasi :: Biserica Sf. Dumitru Bals, biserici.org [dostęp 2016-06-17].
  18. ↑ Biserica ‘Pogorarea Sf. Duh’ – Curelari – Monument de arhitectura, monumenteiasi.ro [dostęp 2016-06-17].
  19. ↑ Ansamblul bisericii 'Sf. Ioan cel Nou'- Nicorita – Monument de arhitectura, monumenteiasi.ro [dostęp 2016-06-17].
  20. ↑ Iasi :: Biserica 40 de Sfinti, biserici.org [dostęp 2016-06-17].
  21. ↑ Biserica Sf. Teodor (str. Sfintii Teodori 14)-IASI, crestinortodox.ro [dostęp 2016-06-17].
  22. ↑ Biserica Lozonschi – Monument de arhitectura, monumenteiasi.ro [dostęp 2016-06-17].
  23. ↑ Biserica Sf. Haralambie – Monument de arhitectura, monumenteiasi.ro [dostęp 2016-06-17].
  24. ↑ Biserica ‘Cuvioasa Paraschiva’ – Monument de arhitectura, monumenteiasi.ro [dostęp 2016-06-17].
  25. ↑ Iasi :: Biserica Sf. Nicolae Ciurchi, biserici.org [dostęp 2016-06-17].
  26. ↑ Scurt Istoric Parohia Toma Cozma, parohiatomacozma.ro [dostęp 2016-06-17].
  27. ↑ Biserica Buna Vestire – Biserica Blagovestenia din Muntenime – Monument de arhitectura, monumenteiasi.ro [dostęp 2016-06-17].
  28. ↑ Biserica ‘Sf. Treime’ – Monument de arhitectura, monumenteiasi.ro [dostęp 2016-06-17].
  29. ↑ Iasi :: Manastirea Podgoria Copou, biserici.org [dostęp 2016-06-17].
  30. ↑ Episcopia Romano-Catolica de Iasi, ercis.ro [dostęp 2016-06-17].
  31. ↑ Hram Sf. Maria.
  32. ↑ Sinagoga Mare – Monument de arhitectura, monumenteiasi.ro [dostęp 2016-06-17].
  33. ↑ Sinagoga Merarilor – Monument de arhitectura, monumenteiasi.ro [dostęp 2016-06-17].
  34. ↑ www.politehnicaiasi.ro: Stadion – Informatii. [dostęp 2010-04-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (3 listopada 2011)]. (rum.).
  35. ↑ Primăria Iași: Orașele înfrățite cu Municipiul Iași. [dostęp 2010-04-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (18 sierpnia 2011)]. (rum.).

Linki zewnętrzne

Podział administracyjny okręgu Jassy
Miasta
Municipii
Miasta
Orașe
Gminy
Comune
Historyczne stolice Rumunii
Stolice Hospodarstwa Wołoskiego
Stolice Hospodarstwa Mołdawskiego
Stolice Zjednoczonych Księstw oraz Rumunii

Coat of arms of Romania.svg

Media użyte na tej stronie

Wikimedia Community Logo.svg
Logo społeczności Wikimedia. Proszę zauważyć, że w przeciwieństwie do większości logotypów związanych z ruchem Wikimedia, to logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy.
Coat of arms of Romania.svg
Coat of arms of Romania.
RO IS Iasi , Civic Center , Hotel Europa.JPG
Autor: Argenna, Licencja: CC BY 3.0
Iasi , Civic Center , Hotel Europa , Iaşi , Romania
Română: Iaşi , Centrul Civic , Hotel Europa , Iaşi , România
RO IS Iasi , Grand Hotel Traian.JPG
Autor: Argenna, Licencja: CC BY 3.0
Iaşi , Union Square , Grand Hotel Traian , Iaşi ,Romania
Română: Iaşi , Piaţa Unirii , Grand Hotel Traian , Iaşi , România
Three Hierarchs Iasi from Stefan cel Mare.jpg
Autor: Loraine, Licencja: CC BY-SA 4.0
Cerkiew Trzech Świętych Hierarchów w Jassach widziana od strony północno-wschodniej
Romania Iași National Theatre.jpg
Autor: Alexander Klink, Licencja: CC BY 4.0
Iași National Theatre
Iassy-1701.jpg
The city of Iași (Iassy), capital of Moldavia, in 1701 (German engraving)
ROU IS Iasi Flag.png
Autor: Mitica Marculet, Licencja: CC BY-SA 4.0
Steagul Iaşului , cu stema acestuia.
RO IS Iasi , panoramic view to the center.JPG
Autor: Argenna, Licencja: CC BY 3.0
Iasi , panoramic view to the center , Metropolitan Orthodox Cathedral and Catholic Cathedral , Iaşi, Romania
Română: Iaşi , vedere panoramică spre Centru , Catedrala Metropolitană Ortodoxă şi Catedrala Catolică , ,Iaşi, România
Palatul culturii iasi.jpg
Autor: Greny ella, Licencja: CC BY-SA 3.0 ro
Palace of Culture and Princely Saint Nicholas Church, Iaşi (Iassy), Romania
Iasi cultural palace.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC BY-SA 2.0
Romania Iasi Location map.jpg
Autor: Afil, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map for Iaşi county Romania
Collage Iași (Jassy).jpg
Autor: , Licencja: CC BY-SA 3.0
Top to bottom (left to right): (top row) Palace of Culture; (middle row) Vasile Alecsandri Statue in front of the National Theatre, "Alexandru Ioan Cuza" University, Golia Tower; (bottom row) Metropolitan Cathedral, Botanical Garden