Ian McKellen

Ian McKellen

(c) Gage Skidmore, CC BY-SA 3.0 Ian McKellen (2013)
Imię i nazwisko	Ian Murray McKellen
Data i miejsce urodzenia	25 maja 1939 Burnley
Zawód	aktor, scenarzysta, producent
Lata aktywności	od 1959
Odznaczenia
Strona internetowa

Sir Ian Murray McKellen (ur. 25 maja 1939 w Burnley) – brytyjski aktor teatralny i filmowy, scenarzysta. Obsadzany zarówno w rolach szekspirowskich, jak i w filmach akcji. Nominowany do Oskara. Wystąpił w roli Gandalfa we Władcy Pierścieni i Hobbicie, oraz Magneto w serii filmów X-Men^[1]. Aktywista na rzecz praw osób LGBT^[2].

29 sierpnia 2012 wystąpił podczas ceremonii otwarcia XIV Letnich Igrzysk Paraolimpijskich w Londynie.

Życiorys

Wczesne lata

Urodził się w miasteczku Burnley w Anglii jako młodsze dziecko Margery Lois (z domu Sutcliffe) i Denisa Murraya McKellena (1905-1964), inżyniera budownictwa^[3]. Jego ojciec był protestantem pochodzenia irlandzkiego i szkockiego^[3]. Miał starszą o pięć lat siostrę Jean^[3]. Po wybuchu II wojny światowej, we wrześniu 1939 wraz z rodziną przeniósł się na północny zachód Anglii, do górniczego miasta Wigan^[4][5]. Kiedy miał 12 lat, jego matka zmarła na raka piersi^[5]. Z ojcem nie miał dobrych relacji^[6]. Gdy miał 24 lata, jego ojciec podczas jazdy samochodem dostał udaru. Nie istniały wtedy jeszcze pasy bezpieczeństwa; kierownica wbiła mu się w klatkę piersiową i zmarł dzień później w wyniku odniesionych obrażeń^[5].

Jego zainteresowanie aktorstwem zaczęło się już w Bolton School, gdzie występował w Bolton Little Theatre. Rodzice i starsza siostra popierali pasję młodego Iana. Jego rodzice często zabierali go do teatru, m.in. na sztuki Szekspira takie jak Makbet, Wieczór Trzech Króli i Sen Nocy Letniej^[7], i sami występowali w amatorskich przedstawieniach^[5]. Studiował w St Catharine’s College na Uniwersytecie Cambridge.

Kariera

Pierwszy występ jako zawodowy aktor to rola Wiliama Roper’a w sztuce A Man For All Seasons, reżyserii Roberta Bolta, na deskach Belgrade Theatre w Coventry. Ian wystąpił tam jeszcze w niemal 15 sztukach po czym okazjonalnie odgrywał szekspirowskie role, takie jak Iago czy Makbet w Royal National Theatre i Royal Shakespeare Company. Jego kariera jako aktora filmowego rozpoczęła się na przełomie lat 60 i 70., jednakże dopiero w latach 90. jego nazwisko stało się znane wśród szerszej rzeszy fanów kina.

W drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych McKellen został trzykrotnie nominowany do Złotego Globu, przy czym zdobył statuetkę za rolę tytułowego Ryszarda III. W 1999 został po raz pierwszy nominowany do Oscara, za rolę w filmie Bogowie i potwory (Gods and Monsters^[8]). W tym okresie dostał angaż jako Magneto w serii filmów X-Men i Gandalf we Władcy Pierścieni. Za swoje dokonania jako aktor otrzymał szereg prestiżowych nagród, a za swój wkład w kulturę i sztukę został w 1991 uhonorowany tytułem szlacheckim^[7]. Po śmierci Richarda Harrisa McKellen był też brany pod uwagę do roli Albusa Dumbledore’a w serii filmów Harry Potter^[9], lecz odrzucił tę propozycję, a rolę otrzymał Michael Gambon.

Obrońca praw mniejszości seksualnych

Ian McKellen (2010)

Działa w sprawie wyrównania pozycji społecznej mniejszości seksualnych. Jest współtwórcą Stonewall, czołowej organizacji lobbystycznej walczącej o prawa gejów i lesbijek w UK oraz wspiera inne organizacji o takim charakterze. McKellen pojawia się także na brytyjskich paradach wolności np. Europride czy Manchester Pride. Aktor przez ostatnich kilka lat odwiedził niemal 50 liceów, by uświadamiać młodych ludzi w temacie homoseksualizmu, ponieważ jego zdaniem nie powinno to być tematem tabu^[7].

Życie prywatne

W 1988, w wieku 49 lat, na antenie radia BBC, za namową przyjaciół i bliskich, dokonał coming outu i otwarcie oświadczył, że jest gejem^[6].

W 2012, w jednym z wywiadów ujawnił, iż sześć lat wcześniej zdiagnozowano u niego raka prostaty^[10].

Filmografia

Odznaczenia

• 1979 – Komandor Orderu Imperium Brytyjskiego
• 1991 – Odznaka Rycerza Kawalera wraz z tytułem sir
• 2007 – Order Towarzyszy Honoru

Nagrody

• Złoty Glob Najlepszy aktor drugoplanowy w serialu, miniserialu lub filmie telewizyjnym: 1997 Rasputin
• Nagroda Gildii Aktorów Ekranowych
  • Najlepszy aktor w roli drugoplanowej: 2002 Władca Pierścieni: Drużyna Pierścienia
  • Najlepszy filmowy zespół aktorski: 2004 Władca Pierścieni: Powrót króla
• Nagroda na MFF w Berlinie 2006: Honorowy Złoty Niedźwiedź

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Ian McKellen w bazie IMDb (ang.)
• Ian McKellen w bazie Filmweb
• Ian McKellen w bazie Notable Names Database (ang.)