Ibykos

Pomnik pamięci Ibykosa w Reggio Calabria (antyczne Rhegion)

Ibykos, gr. Ἴβυκος, łac. Ibycus (druga połowa VI wieku p.n.e.) – grecki poeta liryczny pochodzący z południowoitalskiego Rhegion (Rhegium).

Po młodości spędzonej w ojczyźnie udał się na Samos, gdzie rozwijał swój talent na dworze tyrana Polikratesa. Był autorem pieśni chóralnych i liryków erotycznych, które zachowały się jedynie we fragmentach (cytaty u pisarzy antycznych i teksty w odkrytym papirusie egipskim).

Reprezentował dwa odmienne nurty liryki, tworząc pod wpływem Stezychorosa[1] poematy o tematyce mitologicznej, lecz będąc także autorem krótkich erotyków (wyrażających uczucia homoseksualne), zaliczany do największych twórców tego gatunku. Miał pisać również ody (epinikion) dla zwycięzców w igrzyskach olimpijskich, poprzedzając w tym Pindara i Symonidesa[2].

Na język polski twórczość Ibykosa tłumaczona była przez Jana Czubka, Jerzego Danielewicza, Stefana Srebrnego i Wiktora Steffena[3].

W historycznym przekazie znany bardziej dzięki niezwykłym okolicznościom przypadkowej śmierci, którym m.in. Friedrich Schiller poświęcił balladę Żurawie Ibykosa (Die Kraniche des Ibykus, 1797), i co w literaturze stało się tzw. motywem wędrownym[3].

Według legendy, zamordowanie poety przez rozbójników zostało swoiście pomszczone przez żurawie, które w chwili śmierci wezwał na świadków. Po pewnym czasie jeden z zabójców przebywających na igrzyskach w Himerze, na widok przelatujących ptaków zakrzyknął „Oto żurawie Ibykosa”. Okrzyk ten zdradził go i schwytani mordercy zostali ukarani. Odtąd metaforyczne wyrażenie „żurawie Ibykosa” oznacza niespodziewanych świadków dokonanej zbrodni[4].

Przypisy

  1. Zapewne dlatego już w starożytności przypisywano mu utwory z uznanym ostatecznie autorstwem Stezychorosa, jak Zburzenie Ilionu czy Igrzyska pogrzebowe ku czci Peliasa (Słownik pisarzy antycznych, dz. cyt., s. 267).
  2. David Sacks: Encyklopedia świata starożytnych Greków, dz. cyt.
  3. a b Słownik pisarzy antycznych, dz. cyt., s. 268.
  4. Władysław Kopaliński: Słownik eponimów, czyli wyrażeń odimiennych. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2004, s. 125.

Bibliografia

  • Ibykos, [w:] Anna Świderkówna (red.), Słownik pisarzy antycznych, wyd. 3, Warszawa: Wiedza Powszechna, 2001, s. 267-268, ISBN 83-214-1199-1.
  • David Sacks, Encyklopedia świata starożytnych Greków, Warszawa: Książka i Wiedza, 2001, s. 188, ISBN 83-05-13169-6.
  • Ibikos, [w:] Ryszard Kulesza (red.), Słownik kultury antycznej, wyd. 2, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2012, s. 232, ISBN 978-83-235-0942-4.

Media użyte na tej stronie

Reggio calabria monumento ibico.jpg
Autor: Saverio Autellitano, http://ilsalli.altervista.org, Licencja: CC BY-SA 2.5 it
Reggio Calabria, Monumento a Ibico