Ibis kasztanowaty

Ibis kasztanowaty

Plegadis falcinellus[1]
(Linnaeus, 1766)
Ibis kasztanowaty, Syrakuzy
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	pelikanowe
Podrząd	ibisowce
Rodzina	ibisy
Rodzaj	Plegadis
Gatunek	ibis kasztanowaty
Synonimy
Tantalus Falcinellus Linnaeus, 1766[2]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
najmniejszej troski
Zasięg występowania
lęgowiska      zimowiska      obecne przez cały rok      przeloty

Ibis kasztanowaty (Plegadis falcinellus) – gatunek dużego ptaka brodzącego z rodziny ibisów (Threskiornithidae).

Systematyka

Gatunek monotypowy^[2][4]. Blisko spokrewniony z ibisem amerykańskim (P. chihi), który był dawniej uznawany za jego podgatunek^[2].

Występowanie

To gatunek południowy występujący na prawie wszystkich kontynentach, oprócz Antarktydy. Zamieszkuje wyspowo południowo-wschodnią Europę, Azję Południową i Środkową, Australię, Afrykę, wschodnią Amerykę Północną i Amerykę Środkową oraz północną część Ameryki Południowej. Zimowiska ibisa znajdują się na południe od Sahary, choć pojedyncze osobniki zimują nad Morzem Śródziemnym, oraz w Indiach.

Do Polski zalatuje sporadycznie. Do 2017 roku odnotowano około 76 stwierdzeń, łącznie obserwowano około 94 osobników^[5]. Ibisy spotykano od kwietnia do końca listopada. Zwykle napotykano pojedyncze osobniki, rzadziej bardziej liczne grupki, najwięcej 10 ptaków^[6]. Dochodziło do tego na stawach rybnych i zbiornikach zaporowych, przeważnie w południowej Polsce^[7].

Jedynym krajem Europy Środkowej, gdzie jest to ptak lęgowy (nieliczny), są Węgry.

Morfologia

Wygląd

Upierzenie brązowoczarne z purpurowym, metalicznym połyskiem na skrzydłach w szacie godowej. Lotki ciemniejsze, z zielonkawym połyskiem, nogi i dziób ciemne. Dziób zgięty ku dołowi. Na kantarku widać nagi fragment skóry o ciemnoniebieskiej barwie. Wokół niego znajdują się (zarówno od dołu, jak i od góry) białe paski. Szata spoczynkowa u ibisa przybiera ciemniejszy odcień brązu, a głowa i cienka szyja są kreskowane na biało. Kantar pozostaje jednak jednolicie ciemny. Młode bez połysku, bardziej brązowe. Z daleka przypomina kulika wielkiego – pod względem długiego i zakrzywionego dzioba. Różni się jednak proporcjonalnie dłuższą szyją i nogami oraz jednolicie ciemnym ubarwieniem. Jest niewiele mniejszy od czapli siwej. W locie nogi wystają daleko poza ogon.

Wymiary średnie

• długość ciała ok. 55–65 cm^[8]
• rozpiętość skrzydeł ok. 80–95 cm^[8]
• masa ok. 530–770 g

Biotop

Ibisy kasztanowate żerują na płytkich fragmentach stawów, jezior lub delt rzek

Zasiedla tereny podmokłe i zalewowe – bagna, trzcinowiska, mokradła słodkowodne, mokradła słone, brzegi rzek, delty, płytkie, obficie porośnięte zbiorniki, jak jeziora zarówno słodkie jak i słone, laguny i zarośla mangrowe. Areał lęgowy charakteryzuje się silnym rozczłonkowaniem – ulokowane przy brzegach jezior i rzek. Po okresie lęgowym prowadzi koczowniczy tryb życia.

Okres lęgowy

Gniazdo

Gniazdo buduje na drzewie, krzewie na łące lub w gęstych trzcinach. Tworzy kolonie, zakładając gniazda tak blisko siebie, że często się zlewają w jedną platformę. Nie są one często jednogatunkowe, bo nierzadko lęgną się wraz z czaplami, warzęchami lub kormoranami małymi.

Jaja

Jaja

W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w różnorodnych porach roku (zależy od regionu, w Europie w marcu – maju) 3–4 niebieskozielone jaja o długości 52 mm^[9].

Wysiadywanie

Jaja wysiadywane są przez okres 20–23 dni przez obydwoje rodziców. W karmieniu młodych również pomaga matce jej partner. Potomstwo w wieku 4 tygodni potrafi już latać, choć jeszcze przez 3 tygodnie porusza się w okolicy gniazda. Potem młode odlatują.

Pożywienie

Żywią się bezkręgowcami, takimi jak owady i ich larwy, mięczaki, robaki i raki. Sporadycznie chwytają też małe kręgowce – drobne ryby, płazy i gady. Żerowiska znajdują się zwykle na niewielkich stawach w strefach płytkiej wody, jak też na zalanych łąkach.

Status i ochrona

IUCN uznaje ibisa kasztanowatego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji, według szacunków organizacji Wetlands International z 2015 roku, mieści się w przedziale 0,23–2,22 milionów osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy^[3].

W Polsce podlega ścisłej ochronie gatunkowej^[10].

Zobacz też

• ptaki Polski

Przypisy

Bibliografia

• Klaus Richarz: Ptaki - Przewodnik. Warszawa: Muza, 2009. ISBN 978-83-7495-018-3.

Linki zewnętrzne

• Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).