Icchak Cukierman

Icchak Cukierman
יצחק צוקרמן
ps. Antek
Ilustracja
Icchak Cukierman podczas procesu Adolfa Eichmanna
Data i miejsce urodzenia

13 grudnia 1915
Wilno

Data i miejsce śmierci

17 czerwca 1981
Lochame ha-Geta’ot

Narodowość

żydowska

Małżeństwo

Cywia Lubetkin

Icchak Cukierman, ps. Antek (hebr. יצחק צוקרמן; ur. 13 grudnia 1915 w Wilnie, zm. 17 czerwca 1981 w Lochame ha-Geta’ot) − członek Żydowskiej Organizacji Bojowej.

Życiorys

Był posiadaczem paszportu wystawionego przez Grupę Ładosia, co pomogło mu przeżyć wojnę[1]. Był uczestnikiem udanego zamachu (22 grudnia 1942[2]) na kawiarnię dla niemieckich oficerów „Cyganeria” w Krakowie, przy ul. Szpitalnej 38[3][a].

W trakcie powstania w getcie warszawskim, które wybuchło 19 kwietnia 1943, został oddelegowany na stronę aryjską gdzie pełnił rolę łącznika między Żydowską Organizacją Bojową (ŻOB) i Armią Krajową, dzięki czemu jako jeden z nielicznych przeżył likwidację getta warszawskiego po upadku powstania 16 maja 1943 r. Współredagował raporty konspiracji żydowskiej dla rządu polskiego w Londynie.

W 1944 roku, podczas powstania warszawskiego, dowodził plutonem żydowskim złożonym m.in. z ocalałych żołnierzy ŻOB-u w szeregach oddziałów Armii Ludowej na Starym Mieście[4]. Po zajęciu przez Niemców Starego Miasta przeszedł na Żoliborz. Po kapitulacji tej dzielnicy ukrywał się wraz z kolegami (m.in. Cywią Lubetkin i Markiem Edelmanem) przy ul. Promyka 43[5]. Zostali oni ewakuowani 15 listopada 1944 przez ekipę zorganizowaną przez personel szpitala Polskiego Czerwonego Krzyża z Boernerowa[6].

Po zakończeniu wojny był członkiem Prezydium Centralnego Komitetu Żydów Polskich. Tu m.in. organizował emigrację Żydów z Polski na zachód, ponadto – od lipca 1946 r. – wraz z Adolfem Bermanem i Bernardem Falkiem był członkiem Komisji Budowy Pomnika Powstania w Warszawskim Getcie, który został odsłonięty 19 kwietnia 1948 roku. W tym samym roku wyjechał do Izraela, gdzie 19 kwietnia 1949 r., wraz z żoną – Cywią Lubetkin, założył kibuc Lochame ha-Geta’ot (z hebr. Bojowników Getta). Był również jednym z założycieli Muzeum Bojowników Getta. W 1961 r. był świadkiem w procesie Adolfa Eichmanna.

Autor wspomnień, m.in. „Nadmiar pamięci (Siedem owych lat). Wspomnienia 1939–1946”, które zostały, zgodnie z jego życzeniem, wydane 10 lat po jego śmierci.

W 2011 r. jego wnuczka – Roni Cukierman – została pierwszą izraelską pilotką samolotu bojowego „F-16”[3].

Uwagi

  1. ↑ Pod zamachem podpisała się Gwardia Ludowa dla uniknięcia represji niemieckich w odniesieniu do krakowskich Żydów[3].

Przypisy

  1. ↑ Jakub Kumoch (red.), Lista Ładosia, instytutpileckiego.pl, 24 października 2019, s. 13 [dostęp 2020-03-17] [zarchiwizowane z adresu 2020-09-15].
  2. ↑ Instytut Pamięci Narodowej, W Krakowie odsłonięto tablicę bojowców żydowskich organizacji podziemnych, Instytut Pamięci Narodowej [dostęp 2022-12-30].
  3. ↑ a b c Paweł Smoleński, Icchak "Antek" Cukierman: człowiek, który zrobił więcej, niż było możliwe, Wyborcza.pl, Ale Historia, 13 kwietnia 2015 [dostęp 2022-12-30].
  4. ↑ Władysław Bartoszewski: 1859 dni Warszawy. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2008, s. 729. ISBN 978-83-240-1057-8.
  5. ↑ Michał Grynberg: Pamiętniki z getta warszawskiego. Fragmenty i regesty. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988, s. 15. ISBN 83-01-08364-6.
  6. ↑ Michał Grynberg: Pamiętniki z getta warszawskiego. Fragmenty i regesty. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988, s. 413. ISBN 83-01-08364-6.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Icchak Cukierman.jpg
Witness Yitzhak Zuckerman testifies for the prosecution during the trial of Adolf Eichmann. [Information from USHMM: [Photograph #65276].