Icchak Nawon

Icchak Nawon

‏יצחק נבון‎

Icchak Nawon (2010)
Data i miejsce urodzenia	9 kwietnia 1921 Jerozolima, Brytyjski Mandat Palestyny
Data i miejsce śmierci	7 listopada 2015 Jerozolima
5. Prezydent Izraela
Okres	od 23 maja 1978 do 5 maja 1983
Przynależność polityczna	Koalicja Pracy
Poprzednik	Efraim Kacir
Następca	Chaim Herzog

Icchak Nawon, Jicchak Nawon (hebr.: יצחק נבון ang.: Yitzhak Navon, ur. 9 kwietnia 1921 w Jerozolimie, zm. 7 listopada 2015 tamże) – izraelski polityk, piąty prezydent Izraela.

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Icchak z bratem Wiktorem, Jerozolima, 1929

Urodził się 9 kwietnia 1921 roku w Jerozolimie, jako spadkobierca długiej linii sefardyjskich rabinów, którzy od ponad 300 lat mieszkali w Jerozolimie. Rodzina matki pochodziła z Maroka, pod koniec XIX wieku przeniosła się do Palestyny^[1]. Uczył się w szkole średniej w Jerozolimie^[2], a następnie studiował na Uniwersytecie Hebrajskim kulturę islamu, literaturę hebrajską i arabską oraz pedagogikę^[1].

Kariera zawodowa

(c) Government Press Office (Israel), CC BY-SA 3.0

Nawon jako sekretarz Ben Guriona

Przez pewien czas pracował jako nauczyciel^[1]. W latach 1946–1949 był dowódcą departamentu arabskiego w Haganie^[3].

Podczas pierwszych lat niepodległości Izraela pracował w korpusie dyplomatycznym w Ameryce Łacińskiej – w Urugwaju i Argentynie^[3]. W tym czasie publikował artykuły w tamtejszej prasie hebrajskiej^[1]. W 1951 roku rozpoczął pracę w administracji rządowej. W latach 1951–1952 był sekretarzem politycznym w biurze premiera Moszego Szareta, następnie w latach 1952–1963 sprawował tę samą funkcję w biurze Dawida Ben Guriona^[1] W latach 1964–1965 kierował departamentem kultury w Ministerstwie Edukacji i Kultury^[2].

Kariera polityczna

Nawon w 1964

Początkowo był członkiem Mapai, w 1964 wstąpił do utworzonej przez Ben Guriona partii Rafi i z jej list po raz pierwszy został wybrany do Knesetu w wyborach w 1965 roku. Gdy Rafi weszło w skład Koalicji Pracy, pełnił funkcję zastępcy przewodniczącego^[a] 6. Knesetu^[2]. Był także członkiem pięciu komisji parlamentarnych. W 1968 roku dołączył do Partii Pracy. W kolejnych wyborach został wybrany do siódmego Knesetu z list Koalicji Pracy (Ma’arach) i ponownie objął funkcję zastępcy przewodniczącego parlamentu^[2]. Zasiadał także w czterech komisjach.

Był przewodniczącym komitetu wykonawczego Światowej Organizacji Syjonistycznej oraz przewodniczącym Fundacji Kulturalnej Amerykańsko-Izraelskiej.

W wyborach parlamentarnych w 1973 po raz trzeci zdobył mandat poselski. W 8. Knesecie był szefem Komisji Spraw Zagranicznych i Obrony, zasiadał także w dwóch innych komisjach. W 1977 roku ponownie dostał się do Knesetu, znowu z list Koalicji Pracy^[2].

5. prezydent Izraela

(c) Government Press Office (Israel), CC BY-SA 3.0

Nawon jako prezydent przyjmuje Izraelczyków w swojej rezydencji podczas święta Sukkot

19 kwietnia 1978 został wybrany piątym prezydentem państwa Izrael. Urząd objął 29 maja i pełnił go do 5 maja 1983^[4]. W czasie swojego przemówienia inauguracyjnego przemawiał po hebrajsku i po arabsku^[3]. W październiku 1980 spotkał się z prezydentem Anwarem as-Sadatem w Egipcie, stając się tym samym pierwszym izraelskim prezydentem, który odwiedził państwo arabskie^[5]. Okres jego prezydentury był czasem silnych napięć i kontrowersji w społeczeństwie izraelskim. Nasilały się konflikty pomiędzy świecką i religijną częścią społeczeństwa, pomiędzy grupą aszkenazyjską a sefardyjską, pomiędzy prawicą a lewicą, pomiędzy Żydami a Arabami. Problemy dotykały polityki, spraw socjalnych, edukacji, ewakuacji żydowskich osiedli z Synaju oraz wojny w Libanie. Był pierwszym prezydentem, który wykroczył poza swoje ceremonialne uprawnienia. Wziął aktywny udział w publicznych dysputach, dążąc do wyjaśnienia kontrowersyjnych spraw masakr w obozach Sabra i Szatila w Libanie. Rozpoczął erę „politycznych” prezydentów^[1]. Zakończył swoją prezydenturę w maju 1983 roku. Był pierwszym prezydentem, który nie urodził się w Europie, ani nie miał europejskich korzeni^[3].

Po prezydenturze

Rzeźba w kibucu Kefar Blum

Zakończył prezydenturę w wieku 62 lat, nie zdecydował się na polityczną emeryturę, lecz pozostał czynnym politykiem. W 1984 roku został po raz piąty wybrany posłem do Knesetu. Wszedł w skład rządu Szimona Peresa jako wicepremier oraz minister edukacji i kultury. Funkcje te sprawował również w rządzie Icchaka Szamira, utworzonym w 1986, w połowie kadencji 11. Knesetu^[2]. Zmiana premiera nastąpiła w wyniku realizacji umowy koalicyjnej o rotacji urzędów. Po raz ostatni dostał się do Knesetu w wyborach w 1988 roku, ponownie wszedł do rządu Szamira jako wicepremier i minister edukacji i urząd ten sprawował do 15 marca 1990, gdy rząd został odwołany^[2]. W skład kolejnego rządu, ponownie kierowanego przez Szamira, już nie wszedł, przez resztę dwunastej kadencji Knesetu był członkiem komisji spraw zagranicznych i obrony.

Po wycofaniu się z życia politycznego zaangażował się w sprawy społeczno-kulturalne, zajmując się między innymi opieką nad językiem ladino, był także honorowym przewodniczącym Fundacji Abrahama^[1]. Był także cenionym autorem sztuk teatralnych^[6] oraz książek poświęconych kulturze i historii Żydów sefardyjskich^[7].

Zmarł 7 listopada 2015 w wieku 94 lat^[8].

Życie prywatne

(c) Chaim Topol, CC BY-SA 3.0

Portret Nawona stworzony przez Chaima Topola

Był żonaty z Ofirą (1936–1993), działaczką na rzecz dzieci i osób niepełnosprawnych, z którą miał dwoje dzieci: Naamę i Ereza^[9]. W 2008 poślubił Miri Sznafir^[10].

Płynnie mówił po arabsku^[3], posługiwał się także językiem ladino.

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Icchak Nawon (ang.) – profil na stronie Knesetu.
• Icchak Nawon – biografia