Ido

Ten artykuł od 2021-02 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł. (Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające). Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Ido

Obszar	(cały świat)
Pismo/alfabet	zmodyfikowane łacińskie
Klasyfikacja genetyczna
Języki sztuczne Ido
Status oficjalny
język urzędowy	–
Organ regulujący	Uniono por la linguo internaciona Ido
Kody języka
Kod ISO 639-1↗	io
Kod ISO 639-2↗	ido
Kod ISO 639-3↗	ido
IETF	io
Glottolog	idoo1234
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata Wikipedia w języku ido Słownik języka ido w Wikisłowniku
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Ido (-ides – grecki przyrostek patronimiczny = odojcowski) – sztuczny język opracowany w 1908 na bazie esperanto^[1], stąd jego druga nazwa: esperanto reformita = 'esperanto reformowane'. Jego autorami byli Louis Couturat i Leopold Leau. Celem reformy było usunięcie niektórych krytykowanych cech esperanta, jak końcówka biernika czy tabela korelatywów, a także poprawienie brzmienia języka. Ido jest zasadniczo językiem schematycznym z pewnymi cechami języka naturalistycznego.

Wielkim propagatorem esperanto reformita był laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii Wilhelm Ostwald, który część otrzymanych pieniędzy przekazał na promocję języka ido.

Liczba użytkowników ido jest niewielka (wynosi szacunkowo od 200 do 5000); mieszkają oni także w Polsce, gdzie miały miejsce dwie międzynarodowe konwencje poświęcone temu językowi (w 1998 w Białobrzegach oraz w 2002 w Krakowie).

Przykładowy tekst (modlitwa "Ojcze Nasz"):

Patro nia, qua esas en la cielo,

tua nomo santigesez;

tua regno advenez;

tua volo facesez quale en la cielo

tale anke sur la tero.

Donez a ni cadie l'omnidiala pano,

e pardonez a ni nia ofensi,

quale anke ni pardonas a nia ofensanti,

e ne duktez ni aden la tento,

ma liberigez ni del malajo.

Gramatyka

Alfabet

Litery: a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

Samogłoski: a e i o u

Spółgłoski: b c d f g h j k l m n p q r s t v w x y

Dwuznaki: ch sh qu

Dyftongi: au eu

Szyk zdania

Standardowym szykiem zdania jest SVO (Podmiot, czasownik, dopełnienie): Me amas ilu (Ja kocham go).

Można zastosować niestandardowy szyk zdania przy użyciu sufiksu -n, który zmienia przypadek z mianownika na biernik: Ilun me amas (Go ja kocham).

Pytania zamknięte zaczynają się od słowa ka (czy): Ka me amas ilu? (Czy ja go kocham?)

Rzeczowniki

Rzeczowniki tworzy się, dodając do tematu sufiks -o.

Generalnie rzeczowniki mają rodzaj nijaki. Można jednak pokazać płeć poprzez dodanie sufiksów: -ul- (męską) i -in- (żeńską). kuzo (kuzyn albo kuzynka), kuzulo (kuzyn), kuzino (kuzynka).

Przedimek

Nie istnieje przedimek nieokreślony, ale istnieje przedimek określony la i przedimek dla liczby mnogiej le, który jest używany jeżeli nie można użyć sufiksu -i.

• tablo, stulo, domo (stół, krzesło, dom)
• tabli, stuli, domi (stoły, krzesła, domy)
• la tablo, la stulo, la domo (stół, krzesło, dom z przedimkiem określonym)
• la tabli, la stuli, la domi (stoły, krzesła, domy z przedimkiem określonym)
• le 8 (ósemki)
• le Meyer (Meyer'owie)

Przymiotniki

Przymiotniki tworzy się, dodając do tematu sufiks -a.

Liczebniki

Podstawowe morfemy liczebnikowe to:

Czasowniki

W ido występują trzy czasy proste jak również bezokolicznik, tryb rozkazujący i tryb przypuszczający.

Imiesłowy tworzy się przy użyciu następujących morfemów sufiksowych:

Przysłówek

Przysłówek można stworzyć poprzez dodanie sufiksa -e. bone (dobrze), rapide (szybko), facile (łatwo).

Zobacz też

• język sztuczny
• adjuvilo

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Wprowadzenie do języka ido
• Polskie odgałęzienie języka ido
• La linguo internaciona Ido – linki do nauki języka ido w różnych językach. members.aol.com. [zarchiwizowane z tego adresu (1998-12-02)].
• Język międzynarodowy – Ido. es.geocities.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-02-11)].
• Wikipedia w Ido
• Wiktionary w Ido
• Leonard Weber, Nauka Światowego Języka Pomocniczego Reform-ESPERANTO w systemie IDO