Ido

Ido
Obszar

(cały świat)

Pismo/alfabet

zmodyfikowane łacińskie

Klasyfikacja genetyczna
  • Języki sztuczne
  • Ido
Status oficjalny
język urzędowy
Organ regulującyUniono por la linguo internaciona Ido
Kody języka
Kod ISO 639-1io
Kod ISO 639-2ido
Kod ISO 639-3ido
IETFio
Glottologidoo1234
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Wikipedia w języku ido
Słownik języka ido
w Wikisłowniku
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Ido (-idesgrecki przyrostek patronimiczny = odojcowski) – sztuczny język opracowany w 1908 na bazie esperanto[1], stąd jego druga nazwa: esperanto reformita = 'esperanto reformowane'. Jego autorami byli Louis Couturat i Leopold Leau. Celem reformy było usunięcie niektórych krytykowanych cech esperanta, jak końcówka biernika czy tabela korelatywów, a także poprawienie brzmienia języka. Ido jest zasadniczo językiem schematycznym z pewnymi cechami języka naturalistycznego.

Wielkim propagatorem esperanto reformita był laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii Wilhelm Ostwald, który część otrzymanych pieniędzy przekazał na promocję języka ido.

Liczba użytkowników ido jest niewielka (wynosi szacunkowo od 200 do 5000); mieszkają oni także w Polsce, gdzie miały miejsce dwie międzynarodowe konwencje poświęcone temu językowi (w 1998 w Białobrzegach oraz w 2002 w Krakowie).

Przykładowy tekst (modlitwa "Ojcze Nasz"):

Patro nia, qua esas en la cielo,
tua nomo santigesez;
tua regno advenez;
tua volo facesez quale en la cielo
tale anke sur la tero.
Donez a ni cadie l'omnidiala pano,
e pardonez a ni nia ofensi,
quale anke ni pardonas a nia ofensanti,
e ne duktez ni aden la tento,
ma liberigez ni del malajo.

Gramatyka

Alfabet

Litery: a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

Samogłoski: a e i o u

Spółgłoski: b c d f g h j k l m n p q r s t v w x y

Dwuznaki: ch sh qu

Dyftongi: au eu

Szyk zdania

Standardowym szykiem zdania jest SVO (Podmiot, czasownik, dopełnienie): Me amas ilu (Ja kocham go).

Można zastosować niestandardowy szyk zdania przy użyciu sufiksu -n, który zmienia przypadek z mianownika na biernik: Ilun me amas (Go ja kocham).

Pytania zamknięte zaczynają się od słowa ka (czy): Ka me amas ilu? (Czy ja go kocham?)

Rzeczowniki

Rzeczowniki tworzy się, dodając do tematu sufiks -o.

MianownikBiernik
Liczba pojedyncza-o-o
Liczba mnoga-i-i

Generalnie rzeczowniki mają rodzaj nijaki. Można jednak pokazać płeć poprzez dodanie sufiksów: -ul- (męską) i -in- (żeńską). kuzo (kuzyn albo kuzynka), kuzulo (kuzyn), kuzino (kuzynka).

Przedimek

Nie istnieje przedimek nieokreślony, ale istnieje przedimek określony la i przedimek dla liczby mnogiej le, który jest używany jeżeli nie można użyć sufiksu -i.

  • tablo, stulo, domo (stół, krzesło, dom)
  • tabli, stuli, domi (stoły, krzesła, domy)
  • la tablo, la stulo, la domo (stół, krzesło, dom z przedimkiem określonym)
  • la tabli, la stuli, la domi (stoły, krzesła, domy z przedimkiem określonym)
  • le 8 (ósemki)
  • le Meyer (Meyer'owie)

Przymiotniki

Przymiotniki tworzy się, dodając do tematu sufiks -a.

MianownikBiernik
Liczba pojedyncza-a-a
Liczba mnoga-a-a

Liczebniki

Podstawowe morfemy liczebnikowe to:

0nul
1un
2du
3tri
4quar
5kin
6sis
7sep
8ok
9non
10dek
100cent
1000mil

Czasowniki

W ido występują trzy czasy proste jak również bezokolicznik, tryb rozkazujący i tryb przypuszczający.

Czas teraźniejszy-as
Czas przeszły-is
Czas przyszły-os
Bezokolicznik-ar
Tryb rozkazujący-ez
Tryb przypuszczający-us

Imiesłowy tworzy się przy użyciu następujących morfemów sufiksowych:

Strona czynnaStrona bierna
Czas teraźniejszy-ant--at-
Czas przeszły-int--it-
Czas przyszły-ont--ot-

Przysłówek

Przysłówek można stworzyć poprzez dodanie sufiksa -e. bone (dobrze), rapide (szybko), facile (łatwo).

Zobacz też

Przypisy

  1. Ido, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-07-29].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

REF new (questionmark).svg
Autor: Sławobóg, Licencja: LGPL
Icon for missing references