Idrija

Idrija

Widok od zachodu z kościoła św. Antoniego Padewskiego
Herb
Państwo	Słowenia
Gmina	Idrija
Zarządzający	Bojan Sever
Powierzchnia	14,5 km²
Wysokość	335 m n.p.m.
Populacja (2015) • liczba ludności • gęstość	5903[1] 406 os./km²
Nr kierunkowy	386 05
Kod pocztowy	5280
Położenie na mapie Słowenii Idrija
46°00′04″N 14°01′20″E/46,001111 14,022222
Strona internetowa

Idrija (wł. Idria, niem. Idria) – miasto w Słowenii,w regionie Primorska, nad rzeką Idrijca. Administracyjne centrum gminy Idrija. Najstarsze górnicze miasto w Słowenii, ośrodek produkcji koronek.

W miasteczku znajduje się nieczynna zabytkowa kopania rtęci wpisana listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Historia

Kiedy w 1490 w miejscu obecnego miasta Idrija dokonano odkrycia złóż rtęci, miasto założyli górnicy z Niemiec i Friuli. Pierwotnie Idrija znajdowała się w granicach Republiki Weneckiej. W 1509 podczas wojny Ligi z Cambrai przeciwko Wenecji została zajęta przez wojska Maksymiliana I Habsburga. Od 1575 kopalnia podlegała bezpośrednio władcy austriackiemu. W latach 1809-13 miasto weszło w skład prowincji Iliryjskich i było okupowane przez wojska francuskie^[2]. Po pierwszej wojnie światowej w wyniku układu w Rapallo, Idrija znalazła się w granicach Włoch^[3]. Podczas II wojny światowej w latach 1943-1945 okupowane przez Niemcy, po II wojnie światowej znalazło początkowo w brytyjsko-amerykańskiej strefie okupacyjnej^[4].

Koronkarstwo

Koronka Idrijska autorstwa Pavli Podobnik

W Idriji wykształciła się sztuka tworzenia charakterystycznych koronek klockowych typu tasiemkowego z motywami roślinnymi z użyciem 7 par szpulek^[5][6]. Tradycja koronkarstwa rozpoczęła się od 1696, pierwszy sklep z koronkami został otwarty w 1860 przez Štefana i Karolinę Lapajne. W 1876 została otwarta przez austriackie ministerstwo handlu szkoła koronkarstwa cały czas czynna (2015). Po II wojnie światowej produkcja koronek zaczęła powoli spadać, a koronkarstwo stało się zajęciem starszych kobiet, dorabiających sobie w ten sposób do emerytury. Od 1990 po utworzeniu najpierw spółdzielni, przekształconej następnie w przedsiębiorstwo (Čipkarska Šola Idrija) zajmujące się dystrybucją koronek Idrijskich zainteresowanie nimi i ich produkcja zaczęły wzrastać^[7][8].

W miejscowej szkole nauka koronkarstwa jest obowiązkowym przedmiotem dla dziewcząt. Co roku odbywa się festiwal koronek z konkursem rękodzielniczych wyrobów koronkarek^[2].

Zabytkowa kopalnia rtęci

Zabytkowa kopania rtęci wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO^[9], w skład której wchodzą^[10][2]:

• szyb św. Antoniego z kaplicą św. Trójcy (z około 1500)
• szyb św. Franciszka (1792), czynny do 1999
• dom górników
• dawny spichlerz miejski (1770)
• koło wodne „Kamšt”, o średnicy ponad 13 m (1790)
• kanał odwadniający „Rake”
• zamek Gewerkenegg

Atrakcje turystyczne

W miasteczku znajdują się^[2]:

• kościół św. Trójcy (1500)
• kościół św. Antoniego Padewskiego (1678)
• najstarszy budynek teatru w Słowenii (1770)
• budynek szkoły koronkarstwa (1876)

Transport

Do miasteczka można dojechać drogą 102.

Osoby związane z Idriją

W latach 1742 - 1758 mieszkał tu i pracował jako lekarz i specjalista chemik w przedsiębiorstwie górniczym wydobywającym rtęć Giovanni Antonio Scopoli, włoski naturalista, znany ze swych prac w zakresie flory i fauny Krainy^[11].

Od 1769 r. przez cztery lata na stanowisku lekarza pracował tu Baltazar Hacquet, austriacki naturalista pochodzenia francuskiego, badacz Karpat, od 1787 roku profesor historii naturalnej na Uniwersytecie Lwowskim, a od 1805 - profesor chemii i botaniki na Akademii Krakowskiej^[12].

Przypisy