Idy

Idy (łac. Idus) – w kalendarzu rzymskim dzień przypadający w środku miesiąca.

W słonecznym kalendarzu juliańskim termin ten nie ma astronomicznego znaczenia. Natomiast w pierwotnym kalendarzu księżycowym mianem Idus określano dzień, po którym następuje pełnia Księżyca[1][2]. Idy były w relacji do kalend i non[2][3].

Idy wypadały trzynastego dnia miesiąca, a w marcu, maju, lipcu i październiku – piętnastego. Jest to zaszłość kalendarza przedjuliańskiego, w którym marzec, maj, lipiec i październik miały po 31 dni, luty 28, a pozostałe po 29[1][2]. Tak więc np. 12 marca był „czwartym dniem przed idami marcowymi”, (łac. ante diem quartum Idus Martias (a.d. iv Id. Mar.))[2].

W niektórych miesiącach idy były hucznie obchodzonymi świętami ku czci rzymskich bogów, np. marcowe poświęcono Marsowi, majowe – Merkuremu (Merkuralia), listopadowe – Jowiszowi (Epulum Jovis)[4].

Etymologia terminu jest niejasna, może on mieć związek z gr. eidos, obraz, wygląd, ale jest to mocno dyskusyjne. Zgodnie z językiem oryginału termin jest rodzaju żeńskiego i występuje wyłącznie w liczbie mnogiej (plurale tantum).

Najbardziej znanym wydarzeniem historycznym związanym z idami jest zabójstwo Juliusza Cezara dokonane 15 marca 44 r. p.n.e., w dniu id marcowych[1][3].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c Hilary McGlynn (red.), Wielka Encyklopedia Oxford, t. 8, Oxford Educational, 2008, s. 23, ISBN 978-83-252-0187-6 (pol.).
  2. ↑ a b c d ides, [w:] M.C. Howatson (red.), Oxford Companion to Classical Literature, wyd. 3, Oxford University Press, 2011, DOI: 10.1093/acref/9780199548545.001.0001, ISBN 978-0-19-173942-2 [dostęp 2021-06-04] (ang.).
  3. ↑ a b ides, [w:] World Encyclopedia, Philip's, 2014, s. 33, DOI: 10.1093/acref/9780199546091.001.0001, ISBN 978-0-19-954609-1 (ang.).
  4. ↑ Święta rzymskie, Imperium Romanum [dostęp 2021-06-04] (pol. • ang.).