Iga Cembrzyńska

Iga Cembrzyńska

I. Cembrzyńska jako Anna w spektaklu "Dla miłego grosza"; Teatr Powszechny w Warszawie (1963)
Prawdziwe imię i nazwisko	Maria Elżbieta Cembrzyńska
Data i miejsce urodzenia	2 lipca 1939 Radom
Zawód	aktorka, producentka filmowa, scenarzystka, reżyserka, piosenkarka, kompozytorka
Współmałżonek	Andrzej Kondratiuk
Lata aktywności	od 1962
Odznaczenia

Iga Cembrzyńska, właśc. Maria Elżbieta Cembrzyńska (ur. 2 lipca 1939 w Radomiu) – polska aktorka, scenarzystka, reżyserka, piosenkarka, kompozytorka i producentka filmowa, właścicielka firmy producenckiej Iga-Film^[1]. Śpiewa sopranem koloraturowym^[2].

Życiorys

Córka Ireny Sołtyk i Wacława Cembrzyńskiego^[3]. Jej ojcem chrzestnym został Stefan Sołtyk, wuj matki^[4]. Ma młodszego o siedem lat brata, Zbigniewa^[5]. Urodziła się w Radomiu, ale pierwsze lata życia, przypadające na okres wojny, spędziła w Brześcach i Rogowie^[6]. Po wojnie powróciła z rodziną do Radomia, gdzie mieszkała w kamienicy przy ul. Trawnej^[7].

Jako dziecko rozpoczęła naukę gry na fortepianie, wkrótce została zapisana do szkoły muzycznej^[7]. Uczyła się w liceum w klasie o profilu przyrodniczo-geograficznym^[8], a naukę muzyczną kontynuowała w szkole muzycznej w Katowicach^[9], jednak wkrótce wróciła do Radomia^[10]. Przez jeden semestr studiowała na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu^[11].

W 1962 ukończyła studia na PWST w Warszawie^[12]. Dykcję doskonaliła w Instytucie Głuchoniemych w Warszawie^[13]. W czasie studiów przyjęła imię Iga, które nawiązuje do Igi Mayr, jej aktorskiej inspiracji^[14]. Po swoim pierwszym występie w klubie studenckim „Medyk” przyjęła propozycję współpracy z orkiestrą jazzową Eskulap – chcąc uniknąć konsekwencji ze strony rektora PWST, Jana Kreczmara, który zakazywał studentom pracy zawodowej, śpiewała pod pseudonimem Maria Skalska^[15]. Będąc na czwartym roku studiów, na zaproszenie Ludwika Sempolińskiego wystąpiła w programie Profesor i jego uczniowie, w którym zaśpiewała utwór „Peruwianka”^[16]. Po udziale w programie otrzymała propozycję nagrań radiowych oraz zagrania Lukrecji w przedstawieniu telewizyjnym Spazmy modne^[16]. Występowała też w spektaklach dyplomowych: Czuła struna, Przy drzwiach zamkniętych i Ksiądz Marek^[16].

Po studiach debiutowała w Teatrze Telewizji oraz została zaangażowana do Teatru Powszechnego w Warszawie^[16], za kadencji Adama Hanuszkiewicza zagrała m.in. Annę w spektaklu Dla miłego grosza^[17], Zosię w Weselu i Ałłę w Kolumbach^[18].

W 1964 debiutowała na ekranie rolą księżniczki Eminy w Rękopis znaleziony w Saragossie Wojciecha Hasa^[18], a także odebrała trzecią nagrodę w kategorii „Piosenka kabaretowo-rozrywkowa” za wykonanie utworu „Intymny świat” na 2. Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu. W 1965 otrzymała z Bohdanem Łazuką drugą nagrodę za wykonanie piosenki „W siną dal” na 3. KFPP w Opolu, a także zagrała żonę Kowalskiego, głównego bohatera filmu Tadeusza Konwickiego Salto^[19] oraz przez dwa miesiące występowała – na zaproszenie Bruno Coquatrixa – w paryskiej Olympii^[20]. Po zakończeniu kontraktu otrzymała propozycję przedłużenia umowy i zagrania kolejnych koncertów, jednak odmówiła^[20]. W 1966 wystąpiła w programie Divertimento op. 3 Szelesty jesienne Jeremiego Przybory oraz zaczęła występować w Teatrze Komedia w Warszawie. W latach 1966–1977 była laureatką Srebrnej Maski w plebiscycie „Expressu Wieczornego” na najpopularniejszą aktorkę. W 1967 zagrała Lorę Neuman, główną bohaterkę filmu Jerzego Zarzyckiego Komedia z pomyłek (1968)^[21], także została aktorką Teatru Ateneum, w którym debiutowała rolą Mariki w spektaklu Leona Kruczkowskiego Niemcy w reżyserii Janusza Warmińskiego^[22], a w 1968 zagrała Kobietę w musicalu Agnieszki Osieckiej Apetyt na czereśnie w reż. Zdzisława Tobiasza^[21].

W 1970 odmieniła swój wizerunek, który po raz pierwszy zaprezentowała w filmie Andrzeja Kondratiuka Hydrozagadka (1970)^[23], do którego nakręciła również czołówkę^[24]. Na przestrzeni kolejnych lat zagrała w kilku innych, reżyserowanych przez Kondratiuka filmach, m.in. Skorpion, Panna i Łucznik, Jak to się robi czy Pełnia. W 1972 zadebiutowała z recitalem Cztery dialogi z sumieniem według tekstów Mariny Cwietajewej, za który odebrała nagrodę specjalną na Spotkaniach Teatrów Jednego Aktora we Wrocławiu^[25].

W 1979 otrzymała Odznakę „Zasłużony Działacz Kultury”^[26]. W 1980 odeszła z Teatru Ateneum^[22]. Za rolę Baby w Gwiezdnym pyle (1982) Andrzeja Kondratiuka otrzymała statuetkę Złotego Ekranu od czytelników magazynu „Ekran”^[27].

W 1989 wydała album pt. Szkoła tańców salonowych, a w 1999 – płytę pt. Mój intymny świat – Koncert w Trójce.

W latach 90. prowadziła zajęcia wokalne w PWSFTviT w Łodzi, a w 1997 wystąpiła z byłymi uczniami z recitalem Iga Cembrzyńska i jej uczniowie w Teatrze Syrena w Warszawie^[28].

W 2000 zadebiutowała jako reżyserka, tworząc film dokumentalny Pamiętnik filmowy Igi C.^[29]. W kolejnych latach premierę miały jeszcze jej dwa filmy, oba poświęcone kobietom w sporcie: w 2002 ukazał się dokument 48 godzin z życia kobiety o kick-bokserce Agnieszce Rylik, a w 2003 – Ikar w spódnicy o Małgorzacie Margańskiej, mistrzyni świata w szybownictwie akrobatycznym. W 2006 grała w spektaklu Klimakterium... i już w Teatrze Rampa^[30].

15 marca 2016 ukazała się książka „Mój intymny świat”, wywiad-rzeka z Igą Cembrzyńską, przeprowadzony przez Magdalenę Adaszewską^[31].

Życie prywatne

W latach 60. poślubiła filozofa Andrzeja Kasię^[32], z którym rozwiodła się po 10 latach małżeństwa^[33][34]. W 1971 związała się z reżyserem Andrzejem Kondratiukiem^[35], za którego wyszła na początku lat 80. i z którym była do jego śmierci w 2016. Zamieszkali we wsi Gzowo^[36]. Jest bezdzietna^[37].

Filmografia

Piosenki

• Mówiłam żartem (muzy. Jarosław Abramow-Newerly, sł. Agnieszka Osiecka)
• Intymny świat (muz. Andrzej Bień, sł. Ryszard Wojtyłło)

Przypisy

Bibliografia

• Iga Cembrzyńska, Magdalena Adaszewska: Mój intymny świat. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2016. ISBN 978-83-8069-265-7.

Linki zewnętrzne

• Iga Cembrzyńska w bazie IMDb (ang.)
• Iga Cembrzyńska w bazie Filmweb
• Iga Cembrzyńska w bazie filmpolski.pl
• Iga Cembrzyńska na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
• Iga Cembrzyńska w bazie Akademii Polskiego Filmu