Ignacy Daniłowicz

Ignacy Daniłowicz

Ignacy Daniłowicz krypt.: I. D., (ur. 30 lipca?/ 10 sierpnia 1788 w Hryniewiczach Dużych, zm. 12 lipca 1843 w Bad Gräfenbergu) – rosyjski historyk i prawoznawca, członek przybrany Towarzystwa Królewskiego Przyjaciół Nauk w Warszawie w 1829 roku[1].

Życiorys

Syn Mikołaja, księdza unickiego, i Domiceli z Michniewiczów. Wychowywany przez stryja Michała, wybitnego pedagoga pijarskiego, kształcił się już od roku 1797 w łomżyńskiej szkole pijarów, a od roku 1807 w gimnazjum pruskim w Białymstoku. Trzy lata później (1810) rozpoczął studia na wydziale moralno-politycznym Cesarskiego Uniwersytetu Wileńskiego, ukończył je z tytułem magistra praw. W roku 1812 był sekretarzem francuskiego gubernatora Białegostoku. W roku 1814 wykładał w Wilnie prawo krajowe. Pod wpływem J. W. Bandtkiego, I. Ołdakowskiego i J. Lelewela zainteresował się bliżej historią prawa polskiego. W latach 1817-1818 w celach naukowych odwiedził kolejno: Warszawę, Petersburg i Moskwę[2]. Po powrocie nadal wykładał w Wilnie (od roku 1819 jako adiunkt, od 1822 jako profesor nadzwyczajny, a od 1823 już jako profesor zwyczajny swej alma mater).

Profesor uniwersytetów kijowskiego i charkowskiego, przyjaciel i mentor Piotra Hułaka-Artemowskiego. Badał m.in. wywiezioną do St. Petersburga Metrykę Koronną. Ogłosił drukiem pomnik prawa litewskiego Statut Kazimierza Jagiellończyka z roku 1468. W 1824 roku wydalony z Wilna "poza granice polskich guberni" w ramach represji[3].

Twórczość

Ważniejsze dzieła

  • Kodeks Napoleona w porównaniu z prawami polskimi i litewskimi, powst. 1818 (praca habilitacyjna), wyd. A. Kraushar Gazeta Sądowa 1904, nr 36-53 i odb. (Warszawa 1905)
  • "Wiadomości o życiu i pracach uczonych I. Ołdakowskiego", Dziennik Wileński 1822, t. 1, s. 10-31, 182-197 i odb.
  • "O Cyganach. Wiadomość historyczna czytana na posiedzeniu publicznym Cesarskiego Uniwersytetu Wileńskiego dnia 30 czerwca 1824 roku... Z dodaniem wyrazów i wzorów odmian gramatycznych języka tego narodu", Dziennik Wileński 1824, t. 2, s. 357-403; t. 3, s. 1-28 i odb., przekł. rosyjski: L. Ordyński Siewiernyj arch., t. 19-20 (1826)
  • Kratkoje obozrienije dipłomatiki, 1829, (informacja według Maksimiejko: Juridiczeskij Fakultiet Charkowskogo uniwiersitieta za sto let jego suszczestwowanija, Charków 1908, s. 18)
  • "Medale Radziwiłłowskie. Gabinety numizmatyczne nieświeski i charkowski", Tygodnik Petersburski 1830, nr: 38, 40 i odb.
  • "Zapiska o magdieburgskom prawie" (1830), wyd. skrócone w: Połnoje sobranije zakonow (II) nr 4319; autograf w Arch. Gosudarstwiennogo sowieta, sprawa 17, 1828 r., nr 928, (informacja Noldego: "Zabytaja popytka...", s. 263-268)
  • "Dorywcze uwagi o istnieniu hipoteki tak co do nazwiska, jako i rzeczy w dawnym polskim ustawodawstwie", Tygodnik Petersburski 1834, nr 88-89; Tygodnik Powszechny Warszawski 1834, nr 337-344 i osobno Petersburg 1834
  • "Historischer Blick auf das Litauische Statut und den Einfluss des römischen Rechts auf das polnische und litauische", Dorpater Jahrbücher 1834, nr 4-6 i odb.; rękopis w Bibliotece PAN Kraków, sygn. 608, zeszyt 3; wersja polska: "Historyczny rzut oka na prawodawstwo litewskie", Wizerunki i Roztrząsania Naukowe, poczet nowy 1837, t. 1; Pamiętnik Naukowy 1837, t. 1 i osobno: Wilno 1837
  • O magdieburgskom prawie i o organizacyi Kijewa (80 arkuszy), rękopis z roku 1834 w Archiwum Gosudarstwiennogo sowieta, sprawa 24, 1834 r., nr 1152, (informacja Noldego: "Zabytaja popytka...", s. 276-280)
  • Swod miestnych zakonow zapadnych gubiernij, Petersburg 1837, 50 egz. (współautor: F. Malewski)
  • Obozrienije istoriczeskich swiedienij o sostawlenii swoda miestnych zakonow zapadnych gubiernij, Petersburg 1837; wyd. 2. Petersburg 1910 (współautorzy: F. Malewski, M. Speranski)
  • "O kronikach litewskich", Magazyn Powszechny 1840, nr 8; wyd. następne: "Wiadomość o właściwych litewskich latopisach", Athenaeum 1841, t. 6; jako wstęp do: "M. Stryjkowski: Kronika polska, litewska, żmudzka i wszystkiej Rusi. Wydanie nowe...", t. 1-2, Warszawa 1846
    • wersja rosyjska: Petersburg 1840
    • wersja niemiecka: Petersburg 1840
  • Obozrienije swiedienij o preżdie bywszych usiljach s 1347 po 1830 god w sostawlenii swodom polskogo zakonodatielstwa (70 ark.), rękopis, (informacja Noldego: "Zabytaja popytka...", s. 111)
  • Wstęp do historii prawa polsko-litewskiego, rękopis, (informacja Janowskiego)
  • O powstaniu polskich miast do XII w., rękopis, (informacja Korbuta; Janowski odnotowuje pracę Daniłowicza o zbieżnym tytule, co nasuwa przypuszczenie, że znany Korbutowi rękopis jest fragmentem tej właśnie pracy).

Rozprawy swe ogłaszał w czasopismach i zbiorach: Athenaeum (1841), Beiträge z. Kenntnis d. Russischen Reiches (Petersburg, 1844, t. 10), Dorpater Jahrbücher (1834), Dzieje Dobroczynności Krajowej i Zagranicznej (tu m.in.: "Rzut oka historyczny na zakłady pobożno-dobroczynne w krajach dawnej Polski" 1820, s. 46-63), Dziennik Warszawski (1825-1826, 1829), Dziennik Wileński (1820-1824; tu m.in.: "Rozbiór Bibliograficznych ksiąg J. Lelewela" 1823, t. 2; "Opisanie bibliograficzne dotąd wiadomych rękopisów i drukowanych egzemplarzy Statutu Litewskiego" 1823, t. 1-2), Juridiczeskije zapiski Riedkina (Moskwa 1841, t. 1), Magazyn Powszechny (1840), Moskowskij wiestnik (1829), Pamiętnik Naukowy (1837), Rozmaitości (Lwów 1834), Tygodnik Petersburski (1830, 1834, 1838-1839; tu m.in.: Rozbiór Kraszewskiego "Wilno od początków jego do r. 1750 t. 1", 1839, nr 61-63), Tygodnik Powszechny Warszawski (1834), Wizerunki i Rozstrząsania Naukowe (1837), Żurnał Ministierstwa Norodnogo Proswieszczenia (Petersburg, 1836-1838, 1840).

Prace edytorskie

Listy i materiały

  • Do J. Zawadzkiego 3 listy z lat 1817-1834; do A. Zawadzkiego 4 listy z lat 1840-1842; ogł. T. Turkowski w: Materiały do dziejów literatury i oświaty na Litwie i Rusi, t. 1, Wilno 1953
  • Korespondencja z J. Lelewelem z lat 1819-1830: 54 listy do Lelewela, 20 odpisów listów; rękopisy: Biblioteka PAN Kraków, sygn. 1266; fragm. z 24 listów ogł. L. Sadowska w: "Z listów do J. Lelewela o Statucie Litewskim (1815-1830)", Ateneum Wileńskie 1929, zeszyt 4; fragm. listu z 10 maja 1827 ogł. Z. Jabłoński w: "Listy o Adamie Mickiewiczu", Roczniki Biblioteki PAN w Krakowie 1955, s. 55-56; przedr. W. Billip w: Mickiewicz w oczach współczesnych... Antologia, Wrocław 1962
  • Do J. Lelewela z roku 1829, ogł. A. Kraushar: Towarzystwo Warszawskie Przyjaciół Nauk, t. 7, Warszawa 1905
  • Do Zimowskiego z roku 1833 i do Bradke 2 listy, ogł. D. Bagalej: Opyt istorii Charkowskogo uniwiersitieta, t. 2, Charków 1893-1904, s. 829-830
  • Do T. Bułharyna, Gwiazda (kalendarz), Petersburg 1881
  • Do M. Wiszniewskiego, rękopis: Biblioteka Jagiellońska, sygn. 949, oddz. 228
  • Od M. Bobrowskiego, ogł. W. A. Francew: Polskoje sławianowiedienijekonca XVIII i pierwoj czetwierti XIX st., Praga 1906
  • Od J. Lelewela, rękopis: Biblioteka Jagiellońska, sygn. 4435
  • Sprawozdanie o pracy nad kodyfikacją, rękopis: Arch. Gosudarstwiennogo sowieta 1835 r., Nr 44, (informacja Noldego Zabytaja popytka..., s. 107-111)
  • Papiery w Arch. Obszczestwa istor.-fiłoł. Charków
  • Fragmenty wykładów, rękopis: Biblioteka Litewskiej Akademii Nauk, Wilno.

Przypisy

  1. ↑ Lista imienna członków Towarzystwa Królewskiego Przyjaciół Nauk w Warszawie w styczniu 1829 roku, [Warszawa], [1829], s. 6.
  2. ↑ Adam Redzik, Poczet prawników polskich XIX-XX w., wyd. 2. wyd., Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, 2011, ISBN 978-83-255-1718-2, OCLC 750520709 [dostęp 2020-02-07].
  3. ↑ 3 maja 1823 r. kilku uczniów podległego uczelni gimnazjum wileńskiego napisało na szkolnej tablicy „Wiwat Konstytucja”. Incydent ten stał się pretekstem do fali zwolnień na uniwersytecie, które dotknęły także Daniłowicza. Profesor nie bał się skrytykować działań władz względem uczelni, za co zwolniono go z piastowanych stanowisk i zakazano pracy na ziemiach polskich i litewskich. Ignacy Daniłowicz i jego latopis

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie