Ignacy Jakub Massalski

Ignacy Jakub Massalski
ilustracja
Herb duchownego
Data i miejsce urodzenia

22 lipca 1727
Olekszyce

Data i miejsce śmierci

28 czerwca 1794
Warszawa

Miejsce pochówku

Bazylika archikatedralna św. Stanisława Biskupa i św. Władysława w Wilnie

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Nominacja biskupia

29 marca 1762[2]

Sakra biskupia

2 maja 1762[1]

Odznaczenia
Order Orła Białego
Sukcesja apostolska
Data konsekracji

2 maja 1762

Konsekrator

Aleksander Kazimierz Horain

Współkonsekratorzy

Antoni Józef Żółkowski
Tomasz Ignacy Zienkowicz

Ignacy Jakub Massalski (ur. w 1727, zm. w 1794) – biskup wileński (od 1762), pisarz wielki litewski w latach 1748–1754, duchowny referendarz wielki litewski w latach 1754–1762[3], konsyliarz z Senatu w konfederacji targowickiej[4], członek konfederacji grodzieńskiej w 1793[5], konsyliarz Rady Nieustającej w 1775[6], członek Komisji Edukacji Narodowej w latach 1773–1792[7], kanclerz Akademii i Uniwersytetu Wileńskiego Towarzystwa Jezusowego od 1761 roku[8].

Życiorys

Ignacy Jakub Massalski herbu Masalski Książę III urodzony (22 lipca 1727[9] w Olekszycach niedaleko Grodna, był synem Michała Józefa i bratem Adriana Józefa.

W 1752 roku uczęszczał do Collegium Nobilium jezuitów w Wilnie[10]. W latach 1755–1762 Massalscy i Czartoryscy (używając protekcji rosyjskiej) starali się o uzyskanie dla Ignacego koadiutorii wileńskiej przy Michale Zienkowiczu[11].

Jako działacz polityczny i religijny Wielkiego Księstwa Litewskiego, fizjokrata, mecenas nauki i sztuki, patronował Wawrzyńcowi Gucewiczowi, i Franciszkowi Smuglewiczowi. Jego staraniami została przebudowana w stylu klasycystycznym katedra wileńska. W 1762 został odznaczony Orderem Orła Białego[3].

W 1764 był członkiem konfederacji Wielkiego Księstwa Litewskiego[12], podpisał elekcję Stanisława Augusta Poniatowskiego[13], podpisał jego pacta conventa[14]. W 1766 został wyznaczony senatorem rezydentem[15].

Członek konfederacji 1773 roku, podpisał się na pierwszym zniszczonym egzemplarzu aktu konfederacji, następnie 16 kwietnia 1773 roku złożył przyrzeczenie (sponsję), że podpisze ponownie konfederację[16]. Na Sejmie Rozbiorowym 1773-1775 wszedł w skład delegacji wyłonionej pod naciskiem dyplomatów trzech państw rozbiorczych, mającej przeprowadzić rozbiór[17], został prezesem Komisji Rozdawniczej Litewskiej, ustanowionej dla likwidacji majątku skasowanego zakonu jezuitów[18]. 18 września 1773 podpisał traktaty cesji przez Rzeczpospolitą Obojga Narodów ziem zagarniętych przez Rosję, Prusy i Austrię w I rozbiorze Polski[19]. Członek konfederacji Andrzeja Mokronowskiego w 1776[20].

W latach 1773–1776 jako przewodniczący Komisji Edukacji Narodowej był „bohaterem” największej afery finansowej w dziejach polskiej edukacji, za co jedynie utracił stanowisko przewodniczącego KEN. Członek Departamentu Policji Rady Nieustającej w 1777[21]. Był członkiem konfederacji Sejmu Czteroletniego[22]. Sędzia sejmowy z Senatu z Prowincji Wielkiego Księstwa Litewskiego w 1791 roku[23]. Był też czołowym stronnikiem Rosji, zwalczał dzieło Sejmu Czteroletniego, za co pobierał stałą roczną pensję od posła Rosji, Jakoba Sieversa. Figurował na liście posłów i senatorów posła rosyjskiego Jakowa Bułhakowa w 1792, która zawierała zestawienie osób, na które Rosjanie mogą liczyć przy rekonfederacji i obaleniu dzieła 3 maja[24]. Był członkiem Rady Nieustającej, przystąpił do konfederacji targowickiej. Na sejmie grodzieńskim w 1793 roku został mianowany przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego członkiem deputacji do traktowania z posłem rosyjskim Jakobem Sieversem[25]. 22 lipca 1793 podpisał traktat cesji przez Rzeczpospolitą ziem zagarniętych przez Rosję a 25 września cesji ziem zagarniętych przez Prusy w II rozbiorze Polski[26].

W 1794 podczas insurekcji warszawskiej na rozkaz Tadeusza Kościuszki aresztowany i uwięziony. Jako targowiczanin uznany za zdrajcę, został 28 czerwca 1794 powieszony przez lud w Warszawie[27].


Przypisy

  1. Krzysztof R. Prokop, Sakry i suksceja święceń biskupich pasterzy Kościoła wileńskiego z drugiej oraz trzeciej tercji XVIII stulecia, Rocznik Teologii Katolickiej t. V, Białystok 2006, ISSN 1644-8855, s. 239.
  2. Hierarchia Catholica medii et recentioris aevi, t. VI, Patavii 1958, s. 442. (łac.)
  3. a b Marta Męclewska, Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, Zamek Królewski, Warszawa 2008, s. 201.
  4. Korrespondent Warszawski Donoszący Wiadomości Kraiowe y Zagraniczne, 1792, no 64, s. 586.
  5. Korwin [Kossakowski] S., Trzeci Maj i Targowica, Kraków 1890, s. 221.
  6. Volumina Legum, t. VIII, Petersburg 1860, s. 86.
  7. Ambroise Jobert, Komisja Edukacji Narodowej w Polsce (1773–1794). Jej dzieło wychowania obywatelskiego, przełożyła i uzupełniła Mirosława Chamcówna, przedmową opatrzył Henryk Barycz, Wrocław–Warszawa 1979, s. 277.
  8. Józef Bieliński, Uniwersytet Wileński (1579-1831) T. 3, Kraków 1899-1900, s. 4.
  9. Niekiedy spotykana jest data 1726; Marta Męclewska, Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, Zamek Królewski, Warszawa 2008, s. 201.
  10. Kazimierz Puchowski, Jezuickie kolegia szlacheckie Rzeczypospolitej Obojga Narodów, Gdańsk 2007, s. 573.
  11. T. Kasabuła, Ignacy Massalski biskup wileński, Lublin 1998, s. 81-85; T. Szwaciński, Walka "Familii" o koadiutorię wileńską: 1754-1757 [w:] W cieniu wojen i rozbiorów. Studia z dziejów Rzeczypospolitej XVIII i początków XIX wieku, red. U. Kosińska, D. Dukwicz, A. Danilczyk, Warszawa 2014, s. 197-213.
  12. Volumina Legum, t. VII, Petersburg 1860, s. 60.
  13. Elektorów poczet, którzy niegdyś głosowali na elektorów Jana Kazimierza roku 1648, Jana III. roku 1674, Augusta II. roku 1697, i Stanisława Augusta roku 1764, najjaśniejszych Królów Polskich, Wielkich Książąt Litewskich, i.t.d. / ułożył i wydał Oswald Zaprzaniec z Siemuszowej Pietruski, Lwów 1845, s. 213.
  14. Akt elekcyi Roku Tysiąć Siedemset Sześćdziesiątego Czwartego, Miesiąca Sierpnia, Dnia dwudziestego siódmego, s. 19.
  15. Volumina Legum, t. VII, Petersburg 1860, s. 222.
  16. Ryszard Chojecki, Patriotyczna opozycja na sejmie 1773 r., w: Kwartalnik Historyczny, LXXIX, nr 3, 1972, s. 559.
  17. Ryszard Chojecki, Patriotyczna opozycja na sejmie 1773 r., "Kwartalnik Historyczny", LXXIX, nr 3, 1972, s. 545-562.
  18. Stanisław Załęski, Historya zniesienia jezuitów w Polsce i ich zachowanie na Białej Rusi, t. II, Lwów 1875, s. 1-68.
  19. Volumina Legum, t. VIII, Petersburg 1860, s. 20-48.
  20. Volumina Legum, t. VIII, Petersburg 1860, s. 527.
  21. Kolęda warszawska na rok 1777, Warszawa 1777, [b.n.s]
  22. Kalendarzyk narodowy y obcy na rok ... 1792, Warszawa 1791, s. 307.
  23. Sądy seymowe. Actum in curia regia Varsaviensi 1791 05.28, [b.n.s]
  24. Łukasz Kądziela, Między zdradą a służbą Rzeczypospolitej. Fryderyk Moszyński w latach 1792-1793, Warszawa 1993, s. 46; Сборник Русского исторического общества, t. 47, Petersburg 1885, s. 272.
  25. Volumina Legum, t. X, Poznań 1952, s. 11.
  26. Volumina Legum, t. X, Poznań 1952, s. 23, 37.
  27. Tadeusz Łepkowski, Mały słownik historii Polski, Warszawa 1964, s. 186.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie