Ignacy Roliński

Ignacy Roliński
„Żegota”
Data i miejsce urodzenia18 lipca 1885
Praszki k. Łęczycy
Data i miejsce śmierci15 kwietnia 1957
Łódź
Miejsce spoczynkucmentarz św. Rocha na Radogoszczu przy ul. Zgierskiej 141 w Łodzi
Zawód, zajęciematematyk, nauczyciel, wykładowca PWSP i Uniwersytetu Łódzkiego
Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi

Ignacy Roliński ps. „Żegota” (ur. 18 lipca 1885 w Praszkach k. Łęczycy, zm. 15 kwietnia 1957 w Łodzi) – polski matematyk, nauczyciel i dyrektor łódzkich przedwojennych szkół średnich, po wojnie wykładowca Państwowej Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Łodzi i Uniwersytetu Łódzkiego.

Życiorys

Nauka, studia i praca zawodowa

Pochodził z ubogiej rodziny. W 1903 ukończył w Łodzi Wyższą Szkołę Rzemieślniczą[1] (wbrew nazwie była to średnia szkoła zawodowa) i wyjechał na studia. Studiował kolejno w Getyndze, Paryżu, Wiedniu, Berlinie, Lwowie i Krakowie (gdzie w latach 1912–1914 na Uniwersytecie Jagiellońskim uczęszczał na wykłady Stanisława Zaremby, Augusta Witkowskiego, Kazimierza Morawskiego). Równocześnie pracował dorywczo, aby uzyskać pieniądze na pokrycie kosztów studiów.

W 1914 wrócił w rodzinne strony i rozpoczął pracę nauczycielską, w 1915 został kierownikiem szkoły powszechnej w Piątku w pow. łęczyckim. W 1919 przeniósł się do Łodzi i rozpoczął pracę w prywatnym gimnazjum męskim Kazimierza Tomaszewskiego, początkowo jako nauczyciel matematyki, następnie zastępca dyrektora, a od 1922 dyrektora. Pracował na tym stanowisku aż do upaństwowienia szkoły w 1929, powstało wtedy Państwowe Gimnazjum im. Pierwszego Prezydenta Rzeczypospolitej Gabriela Narutowicza. W 1924 uzyskał dyplom nauczyciela szkół średnich.

W latach 1923–1927 równocześnie uczył matematyki w Instytucie Nauczycielskim Łódzkiego Koła Towarzystwa Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych. Koło powstało w 1919 i wraz z Kazimierzem Tomaszewskim byli od początku członkami zarządu Koła. „Towarzystwo (...) stawiało sobie za cel doskonalenie i rozwijanie sił nauczycielskich pod względem obywatelskim, pedagogicznym i naukowym, obronę interesów i godności stanu nauczycielskiego, wzajemną pomoc koleżeńską oraz zapewnienie wpływu na rozwój szkolnictwa średniego i wyższego. (…) Był również inicjatorem wykorzystywania w pracy szkolnej form samorządowych w celu wykształcenia u uczniów samodzielności w myśleniu i działaniu, zaradności organizacyjnej oraz poczucia odpowiedzialności. Widział możliwości osiągnięcia określonych cech i postaw społecznych przez współżycie zespołowe, gdy klasa zaczyna przypominać rodzinę, a szkoła gminę. Swoimi doświadczeniami w tych działaniach wychowawczych podzielił się z dyrektorami innych średnich szkół ogólnokształcących wygłaszając w 1925 roku odczyt podczas specjalnej konferencji”.[2]

W latach 1926–1939 prowadził seminarium z logiki i dydaktyki ogólnej dla początkujących nauczycieli, także kierował ośrodkiem naukowo-dydaktycznym przy Bibliotece Pedagogicznej. W 1929 został dyrektorem męskiego gimnazjum i liceum Aleksego Zimowskiego, które zreorganizował i podniósł w nim poziom nauczania. „Dobrą i zasłużoną opinią cieszyło się gimnazjum Aleksego Zimowskiego. Dyrektorem tej szkoły był późniejszy profesor Uniwersytetu Łódzkiego Ignacy Roliński – piękna i lubiana przez wychowanków postać”[3]. W latach 1938–1939 także wykładał matematykę w Pedagogium. W 1937 mieszkał przy ul. Śródmiejskiej (obecnie ul. płk dr. Stanisława Więckowskiego) 57[4].

Po wybuchu II wojny światowej w ramach prześladowań polskiej inteligencji (Intelligenzaktion) w grudniu 1939 wraz z rodziną, przez obóz przesiedleńczy na Radogoszczu i krakowski obóz przesiedleńczy został wysiedlony do Generalnego Gubernatorstwa do Krosna (Landkreis Krosno) i tam w latach 1940–1942 uczył na dwuletnich zawodowych kursach przygotowawczych, a w latach 1942–1944 w Publicznej Szkole Zawodowej. Równocześnie prowadził tajne nauczanie w zakresie szkoły średniej oraz był członkiem tajnej powiatowej komisji egzaminacyjnej (używał pseudonimu „Żegota”) – przeprowadzał egzaminy z fizyki, chemii i biologii[5][6].

W 1945 wrócił do Łodzi i do 1949 uczył matematyki na kursie przygotowawczym do wyższych uczelni przy Politechnice Łódzkiej. Od 1947 był zastępcą profesora w Państwowej Wyższej Szkole Pedagogicznej w Łodzi, a następnie dziekanem Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii tej uczelni (zmieniła ona w 1952 nazwę na Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Łodzi, choć pozostała uczelnią państwową) do września 1956. W roku akademickim 1951–1952 prowadził równocześnie na Uniwersytecie Łódzkim wykłady zlecone z historii odkryć matematycznych. Od 1 października 1956, po włączeniu Wyższej Szkoły Pedagogicznej do Uniwersytetu Łódzkiego był zastępcą profesora i prowadził wykłady oraz seminarium na kierunku matematycznym, a także zajęcia studiach zaocznych.

Działalność w Łódzkim Towarzystwie Naukowym

W 1936 należał do założycieli Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Łodzi, w latach 1937–1939 był wiceprezesem zarządu, na pierwszym walnym zgromadzeniu Towarzystwa 4 grudnia 1938 wygłosił odczyt Stara i nowa logika, opublikowany w sprawozdaniu „Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Łodzi 19 listopada 1936 – 31 marca 1939” Łódź 1939. Po przekształceniu w 1946 Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Łódzkie Towarzystwo Naukowe został członkiem korespondentem Wydziału Nauk Matematyczno-Przyrodniczych.

Działalność publicystyczna

Przełożył z języka niemieckiego Kowalewski G. Zasady rachunku różniczkowego i całkowego, Warszawa 1923, które odtąd służyły studentom jako podręcznik analizy matematycznej. Napisał i opublikował w Łodzi w 1951 r. skrypt Wstęp do analizy. Wiadomości z arytmetyki teoretycznej. Napisał artykuł Prosty dowód twierdzenia o średniej arytmetycznej i średniej geometrycznej („Matematyka” R. 1:1949 z. 1). Przed wojną napisał przedmowę do książki Franciszka Paprockiego Piątek. Rzut oka na przeszłość miasta i jego stan obecny, Piątek 1937. W 1929 na konferencji dyrektorów szkół wygłosił referat Zadania wychowawcze szkoły średniej w świetle filozofii i życia opublikowany w Księdze pamiątkowej aktualnych zagadnień szkolnictwa średniego, Łódź 1925. Od 1924 należał do stałych współpracowników miesięcznika „Szkoła i Nauczyciel”, a od 1928 wchodził w skład komitetu redakcyjnego miesięcznika „Współpraca Wychowawcza Domu ze Szkołą”, adresowanego głównie do rodziców i opiekunów. „Artykuł wstępny jego autorstwa O konieczności współdziałania domu i szkoły zamieszczony w pierwszym numerze tego pisma ze stycznia 1928 roku dobitnie wskazywał na korzyści płynące ze współpracy rodziców i nauczycieli”[2].

Śmierć i miejsce spoczynku

Pochowany na cmentarzu na Radogoszczu przy ul. Zgierskiej 141 w Łodzi. Trumnę z kościoła pw. NSJ przy ul. Skarbowej 4 na cmentarz nieśli na ramionach jego studenci. Był żonaty z Antoniną (ur. 1887), nauczycielką szkół średnich. Z nekrologu wynikało, że miał córkę.

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ Jacek Strzałkowski: Wyższa Szkoła Rzemieślnicza w Łodzi i jej absolwenci (materiały do dziejów inteligencji technicznej). Łódź: 2009.
  2. ↑ a b Łynka Aleksander i inni Wieczna szkoła. II LO im. Gabriela Narutowicza w Łodzi, 2004, s. 18 i 19.
  3. ↑ Jerzy Urbankiewicz Muzy przy krosnach, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1970, s. 152.
  4. ↑ Księga adresowa m. Łodzi (…) na lata 1937–39. Łódź 1937[?] dz. II Wykaz mieszkańców m. Łodzi s. 359.
  5. ↑ Draut J., Terlecki R., Oświata na Rzeszowszczyźnie w latach 1939–1945, Wrocław 1984.
  6. ↑ Chrzan B., Działacze podziemia o tajnej oświacie w powiecie Krosno nad Wisłokiem, „Roczn. Kom. Nauk. Pedagog.” T. 17: 1974.
  7. ↑ M.P. z 1932 r. nr 259, poz. 297 „za zasługi na polu pracy oświatowej”.

Bibliografia

  • Terlecki Ryszard Ignacy Roliński Polski Słownik Biograficzny T. XXXI s. 559–560.
  • Janikowski J. Ignacy Roliński (1885–1957), „Przegląd Historyczno-Oświatowy” R. 17: 1974 nr 2 s. 202–209.
  • Chrobaczyński J., Tajne nauczanie na Podkarpaciu 1939–1945, Rzeszów 1987 s. 57.
  • Gacki W., Z dziejów oświaty w Łodzi (1920–1930), „Przegląd Historyczno-Oświatowy” R. 2: 1959 nr 2 s. 170.