Ignacy Rzecki

Kamienica Józefa Grodzickiego przy Krakowskim Przedmieściu 7, gdzie miał mieszkać Ignacy Rzecki

Tablica pamiątkowa w bramie kamienicy Józefa Grodzickiego przy ul. Krakowskie Przedmieście 7

Ignacy Rzecki – postać fikcyjna, bohater powieści Lalka Bolesława Prusa. Przez zamieszczenie w powieści Pamiętnika starego subiekta staje się drugim pierwszoplanowym narratorem utworu.

Życiorys

Jego ojciec w młodości był żołnierzem^[1], a w latach starszych woźnym w Komisji Spraw Wewnętrznych^[1]. Rzecki wywodził się z mieszczaństwa. W dzieciństwie mieszkał z ciotką Zuzanną^[1] i ojcem na czwartym piętrze kamienicy na Starym Mieście^[1]. W młodości w wolne dni jego zajęciem było puszczanie latawców, w czasie niepogody zaś robił bańki mydlane^[1]. Wychowany został w duchu patriotycznym. Ojciec nauczył go czytać, pisać, kleić koperty, ale przede wszystkim nauczył musztry^[1], której nauka odbywała się również nocą^[1]. Ojciec Ignacego zmarł w roku 1840^[1]. Wówczas Ignacy przysposobiony został przez siostrę ojca – Zuzannę i Raczka^[1], z którym wzięła ślub^[1], po czym poszedł pracować w sklepie kolonialno-galanteryjno-mydlarskim^[1] do Mincla^[1]. W roku 1846 objął stanowisko subiekta. Pracował tam jeszcze dwa lata, po czym wyjechał uczestniczyć w powstaniu węgierskim w 1848 roku walcząc "o wolność waszą i naszą".

Bracia: starszy Franc i młodszy Jan Minclowie (będący bratankami starego Jana Mincla) przez kilka lat prowadzili razem sklep, po czym podzielili go w roku 1850. Franc został na miejscu z towarami kolonialnymi, a Jan z galanterią i mydłem przeniósł się na Krakowskie Przedmieście^[1]. Również Ignacy po powrocie w roku 1853 dołączył do Jana^[1]. Jan ożenił się z Małgorzatą Pfeifer, ta zaś, gdy została wdową wyszła za Stanisława Wokulskiego. Małgorzata zmarła po czterech latach^[1], a właścicielem sklepu został Wokulski^[1].

Jest człowiekiem starej daty: gorącym bonapartystą i zapatrzonym w przeszłość romantykiem. Jego kalkulacje polityczne są dość naiwne, wierzy w rychłą wojnę, która przyniesie Polsce niepodległość, nadal po 1871 roku jest zapatrzony we Francję.

W czasie trwania akcji utworu, od 25 lat mieszka w pokoiku przy sklepie^[2], w którym pracuje jako subiekt najpierw u Mincla, a potem u Wokulskiego. Przyjaźni się bardzo z przełożonymi. Pracuje z wielkim uczuciem, przy tym jest niezwykle skromny i oddany swojemu zajęciu, jednak zupełnie nie umie poradzić sobie w życiu.

Prowadzi regularne, proste życie. Codziennie wstaje o szóstej, myje się i wyciera ręcznikami^[2]. Wypuszcza psa na dwór, myli się przy zapinaniu mankietów, idzie na dwór zobaczyć pogodę, parzy herbatę, czesze się i o wpół do siódmej jest gotów do pracy^[2]. Po tym otwiera tylne drzwi do zakładu, zapala światło i sprawdza listę zajęć na dany dzień^[2]. Później robi przegląd towaru na półkach i gablotach^[2]. Codziennie około trzynastej idzie do swojego pokoju na obiad^[2], z którego wraca godzinę później^[2]. O ósmej zamyka sklep^[2], robi dzienny rachunek, sprawdza kasę i robi listę zadań na kolejny dzień^[2]. Jeśli miewa udany dzień czyta wieczorami prasę lub gazety^[2]. Zdarza się czasem, że grywa na gitarze^[2].

Czasami mówił na głos zdania w rodzaju: - Głupstwo handel... głupstwo polityka... głupstwo podróż do Turcji... głupstwo całe życie, którego początku nie pamiętamy, a końca nie znamy... Gdzież prawda?...^[2]. Z tego powodu uważano go czasem za bzika^[2]. Pisał też pamiętnik^[2].

Rzadko wychodzi na dwór, a jego spacery dotyczą jedynie najbliższych uliczek^[2]. Mimo to, wie wiele o swoich pracownikach - gdzie przebywają, z kim i o której^[2].

Jego towarzyszem był jednooki^[3] pudel^[3] Ir^[2]. Po sprzedaży sklepu jest spychany na drugi plan i nieustannie kontrolowany. Nie umie dojść do wniosku, że jego życiowe ideały legły w gruzach. Ostatecznie umiera w wielce symbolicznej scenie w swoim miejscu pracy, które tak ukochał. Był starym idealistą, który okazał się nie przystawać do czasów, w których żył.

Odniesienia w kulturze

Postać Ignacego Rzeckiego pojawia się w produkcji kinowej pod tym samym tytułem, w której w rolę bohatera wcielił się Tadeusz Fijewski, a także w serialu telewizyjnym (Bronisław Pawlik).

Upamiętnienie

• Z inicjatywy poety Stefana Godlewskiego na początku 1937 w bramie kamienicy Józefa Grodzickiego przy ul. Krakowskie Przedmieście 7 odsłonięto tablica upamiętniająca Ignacego Rzeckiego (tam miał mieszkać stary subiekt)^[4][5]. Tablica została zniszczona w 1944 i odtworzona w 1988^[6].

Przypisy