Ignacy Zajączek

Ignacy Zajączek herbu Świnka (ur. ok. 1756, zm. 1810[1]) – wojskowy i urzędnik polski okresu I Rzeczypospolitej oraz Księstwa Warszawskiego, członek władz insurekcji kościuszkowskiej, młodszy brat generała Józefa Zajączka.

Życiorys

Syn Antoniego Zajączka, pułkownika milicji nadwornej Zamoyskich, oraz Marianny z Cieszkowskich. Do 1783 służył w szeregach III Brygady Kawalerii Narodowej w Dywizji Ukraińskiej i Podolskiej na stanowisku chorążego adiutanta[2]. Następnie przeszedł do armii austriackiej, by w 1789 powrócić do Polski. Ponownie podjął służbę w kawalerii narodowej w stopniu majora, w 1791 wziął dymisję z wojska w stopniu pułkownika i został superintendentem skarbu koronnego prowincji mazowieckiej[1][3].

Był członkiem Zgromadzenia Przyjaciół Konstytucji Rządowej[4]. Po II rozbiorze, przymuszony złożył przysięgę na wierność konfederacji targowickiej[5].

W okresie insurekcji kościuszkowskiej (1794) był członkiem Rady Zastępczej Tymczasowej, brał udział również w posiedzeniach klubu jakobinów warszawskich, którego zadaniem było wpływać na rządy powstańcze i na sądownictwo rewolucyjne[6], był też zastępcą członka Rady Najwyższej Narodowej.

Po upadku powstania, m.in. razem z bratem Józefem i Hugonem Kołłątajem, został w 1795 uwięziony przez Austriaków w Ołomuńcu, a następnie w twierdzy Josephstadt[7], którą opuścił, po 40 miesiącach więzienia, w 1798 roku[8].

Po zwolnieniu, przez Drezno udał się do Paryża, gdzie przybył jesienią 1798 wraz z rodziną, tj. żoną i córkami. Dzięki poparciu francuskiego rządu złożonego wówczas z jakobinów, został inspektorem żywnościowym Armii Italii (w armii francuskiej służył już jego brat Józef). We Francji nawiązał kontakty z generałem Janem Henrykiem Dąbrowskim, który przystąpił do organizowania polskich Legionów. W 1800 roku został wysłany przez Dąbrowskiego do Napoleona, by przedstawić plan wkroczenia Legionów Polskich przez Morawy do Galicji, co jednak nie zyskało akceptacji Napoleona[1].

W tym czasie I. Zajączek planował, iż będzie przedstawicielem Legionów i gen. Dąbrowskiego w Paryżu, jednak jego plany pokrzyżowało w 1801 uwięzienie związane z aferą finansową (rozprowadzanie fałszywych bankocetli). Z zarzutów został oczyszczony i uniewinniony[9][1].

Pod koniec 1801 wrócił do Polski[1]. Po utworzeniu Księstwa Warszawskiego, korzystając z poparcia brata Józefa, ale będąc również zdolnym organizatorem, został 22 stycznia 1807 dyrektorem generalnym Dyrekcji Poczt[10] i członkiem Izby Najwyższej Wojennej i Administracji Publicznej[11]. W tym czasie opiekował się powracającym z niewoli rosyjskiej Kołłątajem[12]. Organizował również dla marszałka Davouta tzw. „czarny gabinet”, zbierający informacje o charakterze policyjnym i wywiadowczym[1].

W okresie Księstwa Warszawskiego Ignacy Zajączek razem z odgrywającym pierwszoplanową rolę bratem Józefem, należał do post-jakobińskiej opozycji, dążącej do demokratyzacji ustroju Księstwa[13]

Zmarł w grudniu 1810 roku.

Rodzina

Ożenił się z Elżbietą z Glazerów (Glasserów), córką Fryderyka i Anny z domu Strasser[14]. Miał córki Pelagię i Gabrielę[1], zamężną za Józefem Radoszewskim[15]. Elżbieta, żona Ignacego, zmarła 25 kwietnia 1836[14].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g Pachoński ↓, s. 348–349.
  2. ↑ Machynia i Srzednicki 1999 ↓, s. 75.
  3. ↑ Nadzieja ↓, s. 32.
  4. ↑ Adam Skałkowski, Towarzystwo przyjaciół Konstytucji 3 maja, Kórnik 1930, s. 82.
  5. ↑ Józef Kermisz, Lublin i Lubelskie w ostatnich latach Rzeczypospolitej (1788-1794), Lublin 1939, s. 147.
  6. ↑ Nadzieja ↓, s. 184.
  7. ↑ Nadzieja ↓, s. 213–216.
  8. ↑ Nadzieja ↓, s. 219.
  9. ↑ Nadzieja ↓, s. 302–303.
  10. ↑ Kalendarzyk Polityczny Chronologiczny i Historyczny na rok pański 1811 z Magistraturami Kraiowemi, Warszawa 1811, s. 149.
  11. ↑ Barbara Grochulska, Księstwo Warszawskie, Warszawa 1966, s. 52.
  12. ↑ Nadzieja ↓, s. 321.
  13. ↑ Nadzieja ↓, s. 411.
  14. ↑ a b Zbigniew Anusik: Ludwik Strasser herbu własnego. W: Internetowy Polski Słownik Biograficzny [on-line]. ipsb.nina.gov.pl. [dostęp 2022-03-16].
  15. ↑ Nadzieja ↓, s. 531.

Bibliografia

  • Jadwiga Nadzieja: Generał Józef Zajączek. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1975.
  • Mariusz Machynia, Czesław Srzednicki: Oficerowie wojska koronnego. Sztaby i kawaleria. T. I (część 1). Kraków: Wydawnictwo Naukowe, 2002, seria: Oficerowie Rzeczypospolitej Polskiej Obojga Narodów 1777–1794. Spisy. ISBN 83-7188-500-8.
  • Jan Pachoński: Oficerowie Legionów Polskich 1796-1807. T. 2: Słownik biograficzny oficerów Legionów Polskich 1796-1807. Kraków: Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 1998. ISBN 83-7188-003-0.
  • Aleksander Czaja, Między tronem, buławą, a dworem petersburskim. Z dziejów Rady Nieustającej 1786-1789, indeks osób opracowała Anna Kazimierska-Czaja, Warszawa 1988.
  • Antoni Trębicki, Opisanie Sejmu ekstraordynaryjnego podziałowego roku 1793 w Grodnie. O rewolucji roku 1794, opracował i wstępem poprzedził Jerzy Kowecki, Warszawa 1967.

Linki zewnętrzne

Rada Zastępcza Tymczasowa 1794

Banner of Kościuszko Uprising.PNG

Media użyte na tej stronie

Banner of Kościuszko Uprising.PNG
Autor:
NieznanyUnknown from Poland
, Licencja: CC BY 3.0