Igor Kurczatow

Igor Kurczatow

Игорь Васильевич Курчатов

Data i miejsce urodzenia	12 stycznia 1903 Simski Zawod, obwód czelabiński, Rosja
Data i miejsce śmierci	7 lutego 1960 Moskwa, ZSRR
Zawód, zajęcie	fizyk jądrowy
Odznaczenia

Igor Wasiljewicz Kurczatow (ros. Игорь Васильевич Курчатов, ur. 30 grudnia 1902^?/ 12 stycznia 1903 w Simskim Zawodzie w obwodzie czelabińskim, zm. 7 lutego 1960 w Moskwie) – radziecki fizyk jądrowy, uznawany za ojca radzieckiej bomby atomowej. Trzykrotny Bohater Pracy Socjalistycznej (1949, 1951, 1954).

Życiorys

Absolwent uniwersytetu w Symferopolu (1923). W 1933 podjął badania z dziedziny fizyki jądrowej. W 1939 opublikował pracę na temat reakcji nuklearnej. Po wybuchu wojny radziecko-niemieckiej w 1941 jego badania zostały wstrzymane, a on zajął się problemem demagnetyzacji kadłubów okrętów.

Już w 1942 przewidział, nawet dokładniej niż Albert Einstein, ogromną moc bomby atomowej, estymując, że rozbijając jądra w kilogramie uranu uzyska się energię równą wybuchowi 20 tysięcy ton trotylu. W 1943 objął kierownictwo zespołu naukowców pracujących nad skonstruowaniem radzieckiej bomby atomowej, co zostało uwieńczone sukcesem w 1949, głównie dzięki informacjom uzyskanym od radzieckich szpiegów, a zwłaszcza Klausa Fuchsa, którzy wykradali tajne informacje z projektu Manhattan. Powszechnie uznaje się, że bez tych informacji zbudowanie bomby zajęłoby mu od 3 do 5 lat dłużej, mimo iż w przeciwieństwie do zespołu amerykańskiego, badania prowadził sam. Mając już technologię bomby atomowej, jako pierwszy na świecie zbudował bombę wodorową, nawet przed zespołem amerykańskim.

W 1946 uruchomił pierwszy radziecki reaktor jądrowy. Zbudowano dzięki niemu również pierwszą na świecie elektrownię atomową, którą uruchomiono 27 czerwca 1954 w Obnińsku. Po doświadczeniu mocy bomb, które zbudował, stał się, podobnie jak wielu jego odpowiedników w USA z projektu Manhattan, gorącym zwolennikiem zaprzestania prób jądrowych. Nie przekonały go nawet słowa Nikity Chruszczowa: „Zajmij się lepiej swoją nauką. My się będziemy troszczyli o politykę”. Kierowany przez niego zespół pracował również nad wykorzystaniem energii nuklearnej do produkcji energii elektrycznej i napędu okrętów.

Igor Kurczatow na radzieckim znaczku pocztowym z 1963

W 1956 ogłoszono jego nominację na stanowisko dyrektora Instytutu Energii Atomowej Akademii Nauk ZSRR, sprawował ją do śmierci i po nim przejął ją jego najwierniejszy uczeń Andriej Sacharow, któremu powierzył misję wykorzystania energii atomowej dla ludzkości.

Odznaczenia i nagrody

Został odznaczony m.in. trzykrotnie Medalem „Sierp i Młot” Bohatera Pracy Socjalistycznej (29 października 1949, 8 grudnia 1951, 4 stycznia 1954), pięciokrotnie Orderem Lenina oraz dwukrotnie Orderem Czerwonego Sztandaru Pracy. Czterokrotny laureat Nagrody Stalinowskiej (1942, 1949, 1951, 1954) i Nagrody Leninowskiej (1957).

Upamiętnienie

Jego nazwiskiem nazwano ulicę w mieście Prypeć, wybudowanym dla pracowników elektrowni jądrowej przy Czarnobylu. Na jego cześć nazwano także miasto znajdujące się w Rosji, w którym głównym źródłem energii jest elektrownia jądrowa.

Po śmierci jego imieniem Rosjanie nazwali pierwiastek kurczatow (Ku), jednak IUPAC ostatecznie nadała mu nazwę rutherford.

Bibliografia

• JamesJ. Park JamesJ., Icons: An A-Z Guide to the People Who Shaped Our Times, wyd. 1st Collier Books ed, New York: Collier Books, 1992, ISBN 0-02-047100-9, OCLC 24546132 .
• Strona biograficzna (ang.)
• Курчатов Игорь Васильевич – Герои страны (ros.)