Ikona na miarę

Ikona na miarę Aleksego I, o rozmiarach 48,3 na 14,5 cm

Ikona na miarę[a] (ikona na miarę nowo narodzonego, ikona na miarę długości noworodka, ikona patrona albo ikona-patronka)[1][2][b] – ikona napisana z okazji urodzenia się dziecka. Charakterystyczną cechą jest rozmiar (stąd nazwa), wysokość deski równa jest długości ciała nowo urodzonego dziecka, a szerokość jest równa szerokości jego pleców[4].

Ikona na miarę zazwyczaj przedstawia postać świętego, którego imię otrzymuje dziecko podczas chrztu, czasami Anioła Stróża, bywają też ikony wielofigurowe[4].

Ikony na miarę nie są związane z żadnym z sakramentów, ale jeżeli ikona zostanie ukończona przed dniem chrztu, bywa wystawiana na analogionie w czasie nabożeństwa. Później ikona wieszana jest nad łóżeczkiem dziecka, a po jakimś czasie wchodzi w skład domowego ikonostasu[4].

Historia

Najstarsze znane ikony na miarę pochodzą z XVI wieku i zostały napisane dla synów Iwana Groźnego. Początkowo takie ikony wykonywano tylko dla dzieci z rodziny carskiej i stanowiły one symbol związku rodziny z Bogiem i jego opieki[4].

W czasach Piotra I ikony na miarę przestały być prerogatywą rodziny carskiej i zamawiane były dla dzieci arystokracji. Z czasem ich popularność rosła, osiągając szczyt na przełomie XIX i XX wieku i znikając po rewolucji październikowej[5].

Na początku XXI wieku ponownie wzrosło zainteresowanie ikonami na miarę. Szacunki mówią o 50 tysiącach ikon na miarę wykonanych w Rosji w 2006[6] i nawet 3,5 milionach na całym świecie w 2013[7]. Często jednak zamawiający ikony traktują je jako oryginalny upominek lub amulet mający chronić dziecko. Podejście takie jest krytykowane przez znawców i pisarzy ikon[5].

Uwagi

  1. ↑ W j. ros. miernaja ikona (мерная икона).
  2. ↑ Można też spotkać się z określeniem mierna ikona, przy czym przymiotnik mierny ma w słowniku języka polskiego inne znaczenie niż na miarę[3].

Przypisy

  1. ↑ Dorota Piekarska: Ikona w życiu codziennym podstawowych środowisk społecznych Rosji XIX stulecia (pol.). W: Saeculum Christianum : pismo historyczno-społeczne 7/2, 165-179 [on-line]. bazhum.muzhp.pl, 2000. s. 171. [dostęp 2017-05-03].
  2. ↑ Rocznik teologiczny (pol.). Nakładem Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Wydawnictwie „Znaki Czasu”, 2000. s. 90. [dostęp 2017-05-03].
  3. ↑ Czerpiąc z Bizancjum, Przegląd Prawosławny [dostęp 2017-04-13].
  4. ↑ a b c d Мир икон - Мерная икона, mirikon.org [dostęp 2017-04-13] [zarchiwizowane z adresu 2013-07-07] (ros.).
  5. ↑ a b Дмитрий Ребров, Мерная икона: Размер не влияет на благодатность | Православный журнал "Нескучный сад", www.nsad.ru, 22 lutego 2008 [dostęp 2017-04-13] [zarchiwizowane z adresu 2016-11-23] (ros.).
  6. ↑ Новости - Православный Поклонник на Святой Земле, palomnic.org [dostęp 2017-04-16] (ros.).
  7. ↑ Мерная икона: возрождение старинной российской традиции, travel.vesti.ru [dostęp 2017-04-16] [zarchiwizowane z adresu 2013-10-17] (ros.).

Media użyte na tej stronie

Alexis I's dimensional icon (1629, Kremlin) by shakko.jpg
Autor: anonimous, Licencja: CC BY-SA 3.0

СВЯТОЙ АЛЕКСИЙ ЧЕЛОВЕК БОЖИЙ

1629 год. Запись – XVIII–XIX век. Оклад – середина XVII века

Москва

Дерево; темпера; оклад – ткань, золото, сапфиры, изумруды, жемчуг, стекло; чеканка, канфарение, чернь

48,3 х 14,5

Происходит из Архангельского собора Московского Кремля

ММК

инв. Ж-549/1-2

Золото, камни драгоценные, жемчуг речной дерево, стекло, шелк, левкас Темпера яичная, чеканка, чернь, канфарение Высота 48,3 см. Ширина 14,5 см.

Мерная икона царя Алексея Михайловича связана с особой древней традицией в царской семье. В соответствие с ней, когда в царской семье рождался сын в, меру его роста писалась икона с изображением святого его небесного покровителя. Патроном царя Алексея Михайловича, отца Петра I, был святой Алексей, живший в IV веке в Римской империи и прославившийся своей благочестивой жизнью в посте и молитвах.