Ildebrando Pizzetti

Ildebrando Pizzetti
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia20 września 1880
Parma
Pochodzeniewłoskie
Data i miejsce śmierci13 lutego 1968
Rzym
Gatunkimuzyka poważna
Zawódkompozytor
Odznaczenia
Order Zasługi Republiki Włoskiej I Klasy (1951-2001) Order Zasługi Republiki Włoskiej II Klasy (1951-2001)

Ildebrando Pizzetti (ur. 20 września 1880 w Parmie, zm. 13 lutego 1968 w Rzymie[1][2][3]) – włoski kompozytor.

Życiorys

Początkowo uczył się u swojego ojca, Odvardo Pizzettiego, pianisty i nauczyciela teorii[1][2]. W latach 1895–1901 uczęszczał do konserwatorium w Padwie, gdzie jego nauczycielami byli Telesforo Righi (harmonia i kontrapunkt) oraz Giovanni Tebaldini (kompozycja)[1]. Po ukończeniu studiów udzielał lekcji prywatnie, w latach 1902–1904 był asystentem dyrygenta Teatro Regio di Parma, a od 1907 roku prowadził klasę kompozycji w konserwatorium[1]. Od 1908 do 1924 roku profesor harmonii i kontrapunktu w Conservatorio Luigi Cherubini we Florencji, od 1917 roku był także jego dyrektorem[1][2]. W latach 1924–1936 dyrektor konserwatorium w Mediolanie[1][2]. Od 1936 do 1958 roku był wykładowcą kompozycji w Akademii Muzycznej św. Cecylii w Rzymie, w latach 1947–1952 również jej dyrektorem[1][2][3].

W 1914 roku wspólnie z Giannotto Bastianellim założył we Florencji czasopismo Dissonanza, poświęcone włoskiej muzyce współczesnej[1][2]. W 1920 roku wraz z Ernesto Consolo powołał do życia Società di Amici della Musica[1]. Pisywał krytyki m.in. do mediolańskiego Secolo, florenckiej Nazione, rzymskich Tribuna, La rassegna musicale i Corriere della Sera[1]. Często występował jako dyrygent[1], w 1930 roku odbył tounée po USA[1][2]. W 1939 roku powołany na członka Accademia d’Italia[1]. Członek honorowy brytyjskiej Royal Academy of Music (1959)[1].

Odznaczony Orderem Zasługi Republiki Włoskiej w stopniu Wielkiego Oficera (1952)[4] i Krzyżem Wielkim (1958)[5].

Twórczość

Zaliczany do tzw. generazione dell’Ottanta[1]. Ważne miejsce w jego twórczości zajmuje muzyka wokalna, kompozytor czerpał z chorału gregoriańskiego i polifonii świeckiej[1]. Pizzetti dążył do reformy opery włoskiej w duchu dramatu muzycznego[1][3], nawiązując do tematyki mitologicznej, tradycji średniowiecznych misteriów oraz dorobku Monteverdiego, Cavalliego i Legrenziego[1][2]. Pragnął doprowadzić do jedności warstwy muzycznej i dźwiękowej, stosując wyłącznie tekst stroficzny i samodzielnie pisząc libretta do swoich oper[1]. Podstawowym elementem w operach Pizzettiego jest deklamacja, melodia oparta jest na małych interwałach, głosy poruszają się prawie wyłącznie w rejestrach centralnych, chór zaś w partiach dialogowych i refleksyjnych pełni rolę grupowego komentatora[1]. Za życia kompozytora jego twórczość cieszyła się dużym uznaniem, choć zarzucano mu zbytnią statyczność jego oper[1]. Po jego śmierci zainteresowanie nią spadło[1].

Był autorem prac La musica dei Greci (Rzym 1914), Musicisti contemporari (Mediolan 1914), Intermezzi critici (Florencja 1921), Paganini (Turyn 1940)[2], Musica e dramma (Rzym 1945) oraz La musica italiana dell’Ottocento (Turyn 1946)[2][3].

Ważniejsze kompozycje

(na podstawie materiałów źródłowych[1][2])

Utwory orkiestrowe

  • 3 preludia symfoniczne Per l’Edipo re di Sofocle (1903)
  • Ouvertura par una farsa tragica (1911)
  • Concerto dell’estate (1928)
  • Rondo veneziano (1929)
  • Sinfonia A-dur (1940)
  • Canzone di beni perduti (1948)
  • Poema emiliano na skrzypce i orkiestrę (1914)
  • Canti delia stagione alta na fortepian i orkiestrę (1930)
  • Koncert wiolonczelowy C-dur (1934)
  • Koncert skrzypcowy A-dur (1944)
  • Koncert es-moll na harfę i orkiestrę (1960)

Utwory kameralne

  • 2 kwartety smyczkowe (I A-dur 1906, II D-dur 1933)
  • Sonata skrzypcowa A-dur (1919)
  • Sonata wiolonczelowa F-dur (1921)
  • 3 Canti na wiolonczelę i fortepian lub skrzypce i fortepian (1924)
  • Trio fortepianowe A-dur (1925)

Utwory fortepianowe

  • Foglio d’album (1906)
  • 3 utwory Da un autunno gia lontano (1911)
  • Sonata (1942)

Utwory na chór

  • 2 Canzioni corali (1913)
  • Canto d’amore (1914)
  • Messa di requiem (1922)
  • 3 Composizioni corali (1943)
  • 2 Composizioni corali (1961)

Pieśni na głos i fortepian

  • 3 Liriche do słów Ildebrando Cocconiego (1904)
  • Sera d’inverno do słów Mario Silvaniego (1906)
  • 5 Liriche (I Pastori do słów Gabriele D’Annunzio 1908, II La madre al figlio lontano do słów Romualdo Pàntiniego 1910, III San Basilio do słów greckiej poezji ludowej w tłumaczeniu Niccolò Tommasèo 1912, IV Il clefta prigione do słów greckiej poezji ludowej w tłumaczeniu Niccolò Tommasèo 1912, V Passeggiata do słów Giovanni Papiniego 1915)
  • 2 Liriche drammatiche napoletane do słów Salvatore Di Giacomo (1918)
  • 3 Sonetti del Petrarca (1922)
  • Altre 5 liriche do słów Gabriele D’Annunzio (1933)
  • 3 Canti greci do słów greckich poezji ludowych w tłumaczeniu Pio Bondioliego (1933)
  • E il mio dolore io canto do słów Jacopo Bocchialiniego (1940)
  • 3 Liriche do słów do słów greckiej poezji ludowej w tłumaczeniu Niccolò Tommasèo, Michała Anioła i Manlio Dazziego (1944)

Kantaty

  • Epithalamium na sopran, tenora, bas, chór mieszany i małą orkiestrę (1939)
  • Oritur sol et occidit na zespół dęty i orkiestrę (1943)
  • Cantico di gloria „Attollite portas” na 3 chóry, 22 instrumenty dęte, 2 fortepiany i perkusję (1948)
  • Vanitas vanitatum na głosy solowe, chór męski i orkiestrę (1959)
  • Filiae Jerusalem, adjuro vos na sopran, chór żeński i orkiestrę (1966)

Opery

  • Aeneas w 3 aktach z prologiem, libretto Annibale Beggi (1904–1907, pozostawione w szkicach)
  • Fedra w 3 aktach, libretto Gabriele D’Annunzio według Eurypidesa (1909–1912, wyst. Mediolan 1915)
  • Dèbora e Jaéle w 3 aktach, libretto kompozytora według Księgi Sędziów (1915–1921, wyst. Mediolan 1922)
  • Lo straniero w 2 aktach, libretto kompozytora (1922–1925, wyst. Rzym 1930)
  • Fra Gherardo w 3 aktach, libretto kompozytora (1925–1927, wyst. Mediolan 1928)
  • Orséolo w 3 aktach, libretto kompozytora (1931–1935, wyst. Florencja 1935)
  • L’oro w 3 aktach, libretto kompozytora (1938–1942, wyst. Mediolan 1947)
  • Vanna Lupa w 3 aktach, libretto kompozytora (1947–1949, wyst. Florencja 1949)
  • Ifigenia w 1 akcie, libretto kompozytora i Alberto Perriniego (wyk. RAI 1950, wyst. Florencja 1951)
  • opera radiowa Cagliostro w 1 akcie, libretto kompozytora (wyk. RAI 1952, wyst. Mediolan 1953)
  • La figlia di Jorio w 3 aktach, libretto według Gabriele D’Annunzio w skrócie Alberto Perriniego (1954, wyst. Neapol 1954)
  • Assassinio nella cattedrale w 2 aktach, libretto według T.S. Eliota w skrócie Alberto Perriniego według tłumaczenia Alberto Castelliego (1957, wyst. Mediolan 1958)
  • Il calzare d’argento w 2 aktach, libretto Riccardo Bacchelliego (wyst. Mediolan 1961)
  • Clitennestra w 2 aktach, libretto kompozytora (1961–1964, wyst. Mediolan 1965)

Muzyka do sztuk teatralnych

  • La nave według Gabriele D’Annunzio (1905–1907, wyst. Rzym 1908)
  • La pisanelle według Gabriele D’Annunzio (wyst. Paryż 1913)
  • La sacra rappresentazione d’Abram e d’Isaac według Feo Belcariego (1915–1917, wyst. Florencja 1917)
  • La rappresentazione di S. Uliva według tekstu anonimowego z XVI wieku w opracowaniu Corrado D’Errico (wyst. Florencja 1933)
  • Agamemnon według Ajschylosa (wyst. Syrakuzy 1930)
  • La trachiniae według Sofoklesa (wyst. Syrakuzy 1933)
  • Edipo a Colono według Sofoklesa (wyst. Syrakuzy 1936)
  • As You Like It według Williama Szekspira (wyst. Florencja 1938)

Muzyka filmowa

  • I promesi sposi, reż. Mario Camerini (1940)
  • Il mulino del Po, reż. Alberto Lattuada (1949)

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 8. Część biograficzna pe–r. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2004, s. 125–126. ISBN 978-83-224-0837-7.
  2. ↑ a b c d e f g h i j k Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 5 Pisc–Stra. New York: Schirmer Books, 2001, s. 2814. ISBN 0-02-865530-3.
  3. ↑ a b c d Encyklopedia muzyki. red. Andrzej Chodkowski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s. 688–689. ISBN 978-83-01-13410-5.
  4. ↑ Pizzetti Sig. Ildebrando (wł.). quirinale.it. [dostęp 2020-06-04].
  5. ↑ Pizzetti Sig. Ildebrando (wł.). quirinale.it. [dostęp 2020-06-04].

Media użyte na tej stronie

Cordone di gran Croce OMRI BAR.svg
Ribbon of a Cordon Grand Cross of Merit of the Italian Republic
Ildebrando Pizzetti.JPG
Italian composer Ildebrando Pizzetti (1880-1968)
Grande ufficiale OMRI BAR.svg
The ribbon of the Grand Officer medal of the Order of Merit, the Italian Republic