Ilja Iwanow

Ilja Iwanow
Ilustracja
Ilja Iwanow, 1927
Państwo działania
Data i miejsce urodzenia

20 lipca?/ 1 sierpnia 1870
Szczigry, Imperium Rosyjskie

Data i miejsce śmierci

20 marca 1932
ZSRR

Specjalność: sztuczne unasienianie
Alma Mater

Cesarski Uniwersytet Charkowski

Ilja Iwanowicz Iwanow (ros. Илья Иванович Иванов; ur. 20 lipca?/ 1 sierpnia 1870 w Szczygrach, zm. 20 marca 1932 w Ałma Acie) – rosyjski biolog, specjalizujący się w zagadnieniach sztucznego unasienniania i międzygatunkowych mieszańców. Był zaangażowany w projekt utworzenia mieszańców między człowiekiem a małpami naczelnymi.

Życiorys

Urodził się w 1870 r. w Szczygrach k. Kurska. Jego ojciec był urzędnikiem sądowym. Od 1886 r. studiował fizjologię zwierząt na Uniwersytecie Charkowskim, później odbył praktyki z mikrobiologii w Instytucie Pasteura w Paryżu[1]. Studia ukończył w 1896 roku, w 1907 r. został mianowany profesorem Uniwersytetu Charkowskiego. Pracował w rezerwacie Askania Nowa, w Państwowym Instytucie Weterynaryjnym, Centralnej Stacji Doświadczalnej Badań nad Reprodukcją Udomowionych Zwierząt (1921–1924) i w Moskiewskim Wyższym Instytucie Zootechnicznym (1928–1930).

Po powrocie do Petersburga w 1898 r. rozpoczął współpracę m.in. z Iwanem Pawłowem, doskonaląc metody sztucznej inseminacji. Prace te wywoływały etyczne kontrowersje, na które odpowiedział w 1910 r. na konferencji zoologicznej w Grazu, gdzie zapowiedział próbę skrzyżowania człowieka z małpą. W 1921 r. wysłano go na staż do Instytutu Pasteura w Paryżu. Tam zaproponował ponownie podjęcie próby skrzyżowania człowieka z małpą. Pomysł znalazł poparcie Instytutu Pasteura, zaproponowano mu jako miejsce eksperymentu szympansi rezerwat w Kindli we Francuskiej Afryce Zachodniej. Poszukując środków na jego przeprowadzenie uzyskał m.in. dotację od ludowego komisarza oświaty Anatolija Łunaczarskiego[1].

Do Afryki Iwanow dotarł w listopadzie 1926 r. i przystąpił do pracy. Pierwsze próby zapłodnienia szympansic ludzkim nasieniem przeprowadził w lutym 1927 r., wówczas też zwrócił się do gubernatora kolonii o pomoc w znalezieniu kobiet do zapłodnienia nasieniem szympansa, w związku z czym skierowano go do szpitala w Konakry. Iwanow nie miał oporów wobec prowadzenia eksperymentów na Afrykankach bez ich zgody, co wynikało z jego rasizmu i pogardy dla czarnoskórych[1].

Ostatecznie władze kolonialne zakazały mu eksperymentów w obawie przed niezadowoleniem miejscowej ludności, a Akademia Nauk ZSRR wycofała dla niego poparcie. Już latem 1927 r. Iwanow był zmuszony opuścić teren Francuskiej Afryki Zachodniej i wrócił do ZSRR, gdzie zgłosiła się do niego ochotniczka do zapłodnienia nasieniem szympansa. Władze radzieckie zaczęły mu jednak blokować możliwość prowadzenia takich eksperymentów, uznając je za zbyt kontrowersyjne[1].

Ponieważ należał do naukowców działających od czasów carskich, oskarżono go o działalność wywrotową[1]. W 1930 roku został poddany publicznej krytyce, a 13 grudnia 1930 roku aresztowany. Skazany na pięć lat zesłania w Ałma-Acie, gdzie pracował, zachowując tytuł profesora w Kazachstańskim Instytucie Weterynarii i Hodowli Zwierząt.

Zmarł z powodu udaru 20 marca 1932 r.

Przypisy

  1. a b c d e Jak radziecki naukowiec chciał skrzyżować człowieka z małpą, facet.onet.pl, 23 stycznia 2020 [dostęp 2020-02-11] (pol.).

Bibliografia

  • K Rossiianov. Beyond species: Il'ya Ivanov and his experiments on cross-breeding humans and anthropoid apes. „Sci Context”. 15 (2), s. 277-316, 2002. DOI: 10.1017/S0269889702000455. PMID: 12467272. 

Media użyte na tej stronie