Ilulissat (fiord)

Fiord lodowy Ilulissat[a]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Dania
Typ	przyrodniczy
Spełniane kryterium	VII, VIII
Numer ref.	1149
Region[b]	Europa i Ameryka Północna
Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	2004 na 28. sesji
Położenie na mapie Grenlandii Fiord lodowy Ilulissat
69°08′00″N 49°30′00″W/69,133333 -49,500000
↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

Ilulissat – fiord na zachodnim wybrzeżu Grenlandii, do którego spływa jeden z najaktywniejszych lodowców na świecie Sermeq Kujalleq.

W 2004 roku wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Fiord i lodowiec

Fiord, nazwany od położonego w pobliżu miasta Ilulissat, leży 250 km za kołem podbiegunowym północnym na zachodnim wybrzeżu Grenlandii^[1]. Rozciąga się na długości ok. 40 km, a jego szerokość sięga 7 km^[1].

U jego nasady znajduje się lodowiec Sermeq Kujalleq, jeden z najaktywniejszych na świecie – przemieszcza się z prędkością ok. 19 m dziennie^[1]. Jest to jedno z niewielu miejsc gdzie lód grenlandzkiej czapy lodowej – jedynej pozostałości czwartorzędowego lądolodu na półkoli północnej – uchodzi do morza^[1]. Najstarsze partie lodu pochodzą sprzed 250 tys. lat i używane są to badań nad zmianami klimatu Ziemi^[1].

Lodowiec Sermeq Kujalleq spływa do fiordu, gdzie się cieli, tworząc góry lodowe^[2]. Od lodowca co roku odrywa się 35 km³ lodu, co stanowi ok. 10% wszystkich gór lodowych powstających rocznie na Grenlandii^[1]. Góry przemieszczają się przez wody fiordu z prędkością ok. 40 m na dzień i gromadzą się przy wylocie fiordu do morza^[2]. Następnie wpływają do zatoki Disko i unoszone są dalej na otwarty ocean, stanowiąc zagrożenie dla żeglugi na północnym Atlantyku^[2]. Niektóre z nich docierają nawet na Bermudy^[2].

Badania lodowca i przemieszczającego się we fiordzie lodem prowadzone są od 250 lat^[2].

W 2004 roku fiord został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO^[1].

Stanowiska archeologiczne

U ujścia fiordu znajduje się stanowisko archeologiczne Sermermiut^[3]. Odkryto tam ślady bytności ludzkiej poczynając od kultury Saqqaq (2400–900 p.n.e.) przez Dorset (800–100 p.n.e.) po kulturę Thule (od 1200 p.n.e.)^[3]. Sermermiut było zamieszkane do ok. 1850 roku^[3].

Drugie stanowisko – Qajaa – znajduje się ok. 25 km w głąb fiordu^[3]. Odnaleziono tu ślady osadnictwa od czasów kultury Saqqaq do XVIII w.^[3]

Przypisy