Imbir

Imbir
Ilustracja
Imbir lekarski
Systematyka[1][2]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadarośliny telomowe
Gromadarośliny naczyniowe
Podgromadarośliny nasienne
Nadklasaokrytonasienne
KlasaMagnoliopsida
Nadrządliliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rządimbirowce
Rodzinaimbirowate
Rodzajimbir
Nazwa systematyczna
Zingiber Mill., 1754
Kłącze imbiru lekarskiego

Imbir (Zingiber Boehm.) – rodzaj bylin z rodziny imbirowatych. Obejmuje co najmniej 144 gatunki[3]. Naturalny zasięg rodzaju obejmuje obszar południowo-wschodniej Azji od Indii po wschodnie Chiny oraz Nową Gwineę na południowym wschodzie. Rośliny introdukowane z tego rodzaju rosną w północnej Australii, w Korei, na Madagaskarze, w tropikalnej Afryce, w Ameryce Środkowej, na Florydzie, na Hawajach i innych wyspach Oceanii[4]. Imbir lekarski jest rośliną przyprawową, jadalną i kosmetyczną. Jako jego substytut używane są także imbir cytwarowy i żółty. Rośliny z tego rodzaju stosowane są także do celów rytualnych i trucia strzał[5].

Narys kwiatowy

Morfologia

Pokrój
Z płożących kłączy wyrastają pędy zróżnicowane na kwiatowe i płonne[5].
Liście
Na pędach kwiatowych liście łuskowate[5]. Na liściowych – asymilacyjne, duże, o pochwiastej nasadzie i języczku.
Kwiaty
Zwykle duże i efektowne, grzbieciste, o zrosłodziałkowym kielichu i barwnej, zrosłopłatkowej koronie. Warżka duża, efektowna, powcinana. U wszystkich gatunków słupek wystaje wyraźnie ponad koronę i główkę pręcika[5].
Owoce
Torebka lub jagoda.

Systematyka

Pozycja rodzaju według Angiosperm Phylogeny Website[2]

Klad okrytonasienne, klad jednoliścienne (monocots), rząd imbirowce (Zingiberales), rodzina imbirowate (Zingiberaceae), rodzaj imbir (Zingiber).

Pozycja w systemie Reveala

Gromada: okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada: Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa: jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa: imbirowe (Zingiberidae Cronquist), nadrząd: Zingiberanae Takht. ex Reveal, rząd: imbirowce (Zingiberales Griseb.), rodzina: imbirowate (Zingiberaceae Lindl.), podrodzina: Zingiberoideae Blume ex Hassk. plemię: Zingibereae Meisn., rodzaj: imbir (Zingiber Boehm.)[6].

Wykaz gatunków[3]
  • Zingiber acuminatum Valeton
  • Zingiber albiflorum R.M.Sm.
  • Zingiber anamalayanum Sujanapal & Sasidh.
  • Zingiber apoense Elmer
  • Zingiber argenteum Mood & Theilade
  • Zingiber atrorubens Gagnep.
  • Zingiber aurantiacum (Holttum) Theilade
  • Zingiber banhaoense Mood & Theilade
  • Zingiber barbatum Wall.
  • Zingiber bisectum D.Fang
  • Zingiber bradleyanum Craib
  • Zingiber brevifolium N.E.Br.
  • Zingiber bulusanense Elmer
  • Zingiber capitatum Roxb.
  • Zingiber cernuum Dalzell
  • Zingiber chlorobracteatum Mood & Theilade
  • Zingiber chrysanthum Roscoe
  • Zingiber chrysostachys Ridl.
  • Zingiber citriodorum Theilade & Mood
  • Zingiber clarkei King ex Baker
  • Zingiber cochleariforme D.Fang
  • Zingiber collinsii Mood & Theilade
  • Zingiber coloratum N.E.Br.
  • Zingiber corallinum Hance
  • Zingiber curtisii Holttum
  • Zingiber cylindricum Thwaites
  • Zingiber densissimum S.Q.Tong & Y.M.Xia
  • Zingiber diwakarianum R.Kr.Singh
  • Zingiber eberhardtii Gagnep.
  • Zingiber eborinum Mood & Theilade
  • Zingiber elatior (Ridl.) Theilade
  • Zingiber elatum Roxb.
  • Zingiber ellipticum (S.Q.Tong & Y.M.Xia) Q.G.Wu & T.L.Wu
  • Zingiber flagelliforme Mood & Theilade
  • Zingiber flammeum Theilade & Mood
  • Zingiber flavomaculosum S.Q.Tong
  • Zingiber flavovirens Theilade
  • Zingiber fragile S.Q.Tong
  • Zingiber fraseri Theilade
  • Zingiber georgeae Mood & Theilade
  • Zingiber gracile Jack
  • Zingiber gramineum Noronha ex Blume
  • Zingiber griffithii Baker
  • Zingiber guangxiense D.Fang
  • Zingiber gulinense Y.M.Xia
  • Zingiber idae Triboun & K.Larsen
  • Zingiber incomptum B.L.Burtt & R.M.Sm.
  • Zingiber inflexum Blume
  • Zingiber integrilabrum Hance
  • Zingiber integrum S.Q.Tong
  • Zingiber intermedium Baker
  • Zingiber junceum Gagnep.
  • Zingiber kawagoii Hayata
  • Zingiber kelabitianum Theilade & H.Chr.
  • Zingiber kerrii Craib
  • Zingiber kunstleri King ex Ridl.
  • Zingiber lambii Mood & Theilade
  • Zingiber laoticum Gagnep.
  • Zingiber larsenii Theilade
  • Zingiber latifolium Theilade & Mood
  • Zingiber leptorrhizum D.Fang
  • Zingiber leptostachyum Valeton
  • Zingiber ligulatum Roxb.
  • Zingiber lingyunense D.Fang
  • Zingiber loerzingii Valeton
  • Zingiber longibracteatum Theilade
  • Zingiber longiglande D.Fang & D.H.Qin
  • Zingiber longiligulatum S.Q.Tong
  • Zingiber longipedunculatum Ridl.
  • Zingiber longyanjiang Z.Y.Zhu
  • Zingiber macradenium K.Schum.
  • Zingiber macrocephalum (Zoll.) K.Schum.
  • Zingiber macroglossum Valeton
  • Zingiber macrorrhynchus K.Schum.
  • Zingiber malaysianum C.K.Lim – imbir malajski
  • Zingiber marginatum Roxb.
  • Zingiber martini R.M.Sm.
  • Zingiber matutumense Mood & Theilade
  • Zingiber mekongense Gagnep.
  • Zingiber menghaiense S.Q.Tong
  • Zingiber mioga (Thunb.) Roscoe – imbir japoński
  • Zingiber molle Ridl.
  • Zingiber monglaense S.J.Chen & Z.Y.Chen
  • Zingiber monophyllum Gagnep.
  • Zingiber montanum (J.Koenig) Link ex A.Dietr. – imbir żółty
  • Zingiber multibracteatum Holttum
  • Zingiber nanlingensis Lin Chen, A.Q.Dong & F.W.Xing
  • Zingiber neesanum (J.Graham) Ramamoorthy
  • Zingiber neglectum Valeton
  • Zingiber negrosense Elmer
  • Zingiber neotruncatum T.L.Wu, K.Larsen & Turland
  • Zingiber newmanii Theilade & Mood
  • Zingiber nigrimaculatum S.Q.Tong
  • Zingiber nimmonii (J.Graham) Dalzell
  • Zingiber niveum Mood & Theilade
  • Zingiber nudicarpum D.Fang
  • Zingiber odoriferum Blume
  • Zingiber officinale Roscoe – imbir lekarski
  • Zingiber oligophyllum K.Schum.
  • Zingiber olivaceum Mood & Theilade
  • Zingiber orbiculatum S.Q.Tong
  • Zingiber ottensii Valeton
  • Zingiber pachysiphon B.L.Burtt & R.M.Sm.
  • Zingiber panduratum Roxb.
  • Zingiber papuanum Valeton
  • Zingiber pardocheilum Wall. ex Baker
  • Zingiber parishii Hook.f.
  • Zingiber paucipunctatum D.Fang
  • Zingiber pellitum Gagnep.
  • Zingiber pendulum Mood & Theilade
  • Zingiber peninsulare Theilade
  • Zingiber petiolatum (Holttum) Theilade
  • Zingiber phillippsiae Mood & Theilade
  • Zingiber phumiangense Chaveer. & Mokkamul
  • Zingiber pleiostachyum K.Schum.
  • Zingiber porphyrosphaerum K.Schum.
  • Zingiber pseudopungens R.M.Sm.
  • Zingiber puberulum Ridl.
  • Zingiber pubisquama Ridl.
  • Zingiber raja C.K.Lim & Kharuk.
  • Zingiber recurvatum S.Q.Tong & Y.M.Xia
  • Zingiber roseum (Roxb.) Roscoe
  • Zingiber rubens Roxb.
  • Zingiber rufopilosum Gagnep.
  • Zingiber simaoense Y.Y.Qian
  • Zingiber smilesianum Craib
  • Zingiber spectabile Griff.
  • Zingiber squarrosum Roxb.
  • Zingiber stenostachys K.Schum.
  • Zingiber stipitatum S.Q.Tong
  • Zingiber striolatum Diels
  • Zingiber sulphureum Burkill ex Theilade
  • Zingiber thorelii Gagnep.
  • Zingiber tuanjuum Z.Y.Zhu
  • Zingiber vanlithianum Koord.
  • Zingiber velutinum Mood & Theilade
  • Zingiber vinosum Mood & Theilade
  • Zingiber viridiflavum Mood & Theilade
  • Zingiber wandingense S.Q.Tong
  • Zingiber wightianum Thwaites
  • Zingiber wrayi Prain ex Ridl.
  • Zingiber yingjiangense S.Q.Tong
  • Zingiber yunnanense S.Q.Tong & X.Z.Liu
  • Zingiber zerumbet (L.) Roscoe ex Sm. – imbir cytwarowy

Zastosowanie

Imbir lekarski jest jedną z pierwszych przypraw korzennych, które zostały przywiezione do Europy. Opisywany był przez Marco Polo i Paracelsusa[7].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-08-22] (ang.).
  3. ↑ a b Zingiber. W: The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2016-02-10].
  4. ↑ Zingiber Mill.. W: eMonocot [on-line]. 2010. [dostęp 2016-02-10].
  5. ↑ a b c d Wielka encyklopedia przyrody. Rośliny kwiatowe. 2. Warszawa: Muza S.A., 1998, s. 442-443. ISBN 83-7079-779-2.
  6. ↑ Reveal James L. System of Classification. PBIO 250 Lecture Notes: Plant Taxonomy. Department of Plant Biology, University of Maryland, 1999 Systematyka rodzaju Zingiber według Reveala
  7. ↑ Justyna Nowicka: Imbir (pol.). 2013. [dostęp 2013-02-10].

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Zingiber Blütendiagramm.png
Flower diagram of Zingiber
Gingembre.jpg
Autor: Nataraja, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Rhizome de gingembre
Koeh-146-no text.jpg
Illustration of Zingiber officinale Roscoe