Impeachment

Procedura impeachmentu Prezydenta USA Andrew Johnsona w Senacie USA, 1868 r.

Prezydent Brazylii Dilma Rousseff i prezydent Korei Pd. Park Geun-hye – obie postawione w stan oskarżenia (impeachment) w drugiej dekadzie XXI wieku

Impeachment (/ɪmˈpitʃ mənt/, dosł. ang. „postawienie w stan oskarżenia”^[1]) – procedura pochodząca z anglosaskiej tradycji parlamentarnej, służąca realizacji odpowiedzialności konstytucyjnej prezydenta, wiceprezydenta i funkcjonariuszy cywilnych m.in. w USA^[2][3]. Procedura wszczynana jest przez parlament lub inne ciała legislacyjne państwa.

Procedura polega zwykle na powołaniu specjalnej komisji parlamentarnej, która przesłuchuje świadków oraz bada materiały źródłowe. Po ogłoszeniu wyników dochodzenia parlament podejmuje decyzję o ewentualnym pozbawieniu oskarżonego urzędu i immunitetu. To umożliwia postawienie oskarżonego przed sądem.

Impeachment dotyczy osób, które zostały powołane na stanowisko w wyniku demokratycznych procedur. Procedura powinna być więc stosowana tylko w sytuacji, gdy istnieją potwierdzone zarzuty, że dana osoba poważnie naruszyła prawo.

Usunięcie funkcjonariusza publicznego z urzędu ma swoje źródło w brytyjskiej tradycji prawnej, jednak przyjęło się także w innych krajach, m.in. w: USA, Australii, Brazylii (Dilma Rousseff), Irlandii, Filipinach, Korei Południowej (Park Geun-hye), Litwie (Rolandas Paksas) i Rumunii (Traian Băsescu).

W Polsce Trybunał Stanu jest sądem, który – po procedurze parlamentarnej – rozstrzyga kwestie naruszeń prawa przez osoby piastujące najwyższe urzędy^[2].

Zobacz też

• odpowiedzialność konstytucyjna

Przypisy

Bibliografia

• Kazimierz Baran, Impeachment a początki odpowiedzialności politycznej ministrów w Anglii, „Zeszyty Naukowe UJ. Prace Prawnicze” 1971, z. 51, s. 7–30.