Imperiał

(c) Classical Numismatic Group, Inc. http://www.cngcoins.com, CC BY-SA 2.5
Półimperiał carycy Elżbiety (1756)
Imperiał Piotra III (1762)

Imperiał (ros. империал) – wielorublowa złota moneta rosyjska wprowadzona do obiegu w 1755 i emitowana do 1917 r.[1] Nazwa będąca pochodną od łac. imperialis (cesarski).

Wprowadzony za panowania cesarzowej Elżbiety imperiał był monetą 10-rublową zawierającą 11,61 g złota o próbie 916 (za Pawła I i Aleksandra I wynosiła ona 987). W obiegu znajdował się także 5-rublowy półimperiał o wadze 5,85 g. Po reformie walutowej Kankrina (1838) wartość imperiała ustalono na 10 rubli 30 kopiejek.

W związku z postępującym spadkiem wartości pieniądza kredytowego (bilety bankowe, asygnaty) względem monet srebrnych, pod koniec XIX wieku wartość nominalna imperiała osiągnęła 15 rubli, a półimperiała – 7,5 rubli. Reforma walutowa w 1897 r. wraz z wprowadzeniem złotego rubla spowodowała niedogodności w obrachunkach imperiałów 7,5- i 15-rublowych, dlatego od tegoż roku zaczęto bić wygodniejsze i lżejsze monety złote o nominale 5 i 10 rubli, czyli i imperiała. W 1899 emisję starszych imperiałów przerwano i stopniowo wycofywano je z obiegu[2]. Skutkowało to ukrytą dewaluacją rubla, w którym zmniejszono też zawartość czystego złota, jednakże reforma ta wpłynęła na przejściowe ustabilizowanie rosyjskiej waluty[3].

Wczesne imperiały nosiły na awersie popiersie panującego, na odwrocie – herb cesarstwa. Od 1796 nie umieszczano już popiersia władcy, które ponownie pojawia się od 1886. Oznaczenia „imperiał” i „półimperiał” spotykane są jedynie na rzadkich monetach 5- i 10-rublowych z lat 1895–1897[4].

W Polsce imperiałami często nazywano wszystkie złote monety carskie, które określano potoczną nazwą pece (półimperiały i imperiały)[5].

Przypisy

  1. ↑ Polskie źródła podają datę końcową 1897 (por. Andrzej Mikołajczyk: Leksykon numizmatyczny. Warszawa-Łódź: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 143).
  2. ↑ Dlatego źródła rosyjskie uznają tę datę za koniec emisji imperiałów właściwych. Późniejsze monety złote uważane są za tzw. zołotoj rubl, czyli zwielokrotnienie rubla (Por. Słowar’ numizmata).
  3. ↑ В.В. Зварич: Нумизматический словарь, dz. cyt. w bibliografii.
  4. ↑ H. Kahnt: Das große Münzlexikon, dz. cyt. w bibliografii.
  5. ↑ J. Korzeniowski: Spekulant. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1976, s. 192; J.I. Kraszewski: Latarnia czarnoksięska. Warszawa: PIW, 1954, s. 128.

Bibliografia

  • Helmut Kahnt: Das große Münzlexikon von A bis Z. Regensburg: Battenberg/H. Gietl, 2005, s. 203.
  • Владимир В. Зварич: Нумизматический словарь. Львов: Вища школа, 1980, s. 67.
  • Władysław Kopaliński: Słownik mitów i tradycji kultury. Warszawa: PIW, 1991, s. 404.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Russia 1762 10 Roubles.jpg
Russia 1762 10 Roubles
Elizaveta Imperial (5 rbl) 74001265.jpg
(c) Classical Numismatic Group, Inc. http://www.cngcoins.com, CC BY-SA 2.5
Russia, Tsars of Russia. Yelizaveta Petrovna (Elizabeth). 1741-1762.
AV Imperial (5 Roubles) (8.18 g, 12h). Moskva (Moscow) mint. Dated 1756.
БМ ЕЛИСАВЕТЪ•І•ІМП•І•САМОД•ВСЕРОС (By the grace of God, Elizabeth I. Emp(ress) and Autocrat of all Russia); mintmark in exergue (СПБ), crowned bust right; Åë on truncation
ІМПР.СКАЯ РОССЇИ С МОН. ЦЕНА ПЯТЬ РУБ “Russian Empire, mon(ey) weight 5 rubles in Cyrillic, crowned cruciform coats-of-arms crowned cruciform coats-of-arms of Moskva, Kazan, Novosibirsk, and Astrkhan in ornate frames around central imperial Russian coat-of-arms; flowers at angles; 1–7–5–6 in voids.

In an NGC slab graded AU 55, lightly toned. Rare. Small C countermark in left field of obverse.

Ex Hutten-Czapski Collection with his collector’s mark.