Indiana
| stan | |||||
| 19. stan od 11 grudnia 1816 | |||||
 Pomnik Żołnierzy i Żeglarzy w Indianapolis. | |||||
| |||||
| Dewiza: The Crossroads of America | |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Stolica | |||||
| Kod ISO 3166-2 | US-IN | ||||
| Gubernator | Eric Holcomb (R) | ||||
| Powierzchnia | 94 321 km² | ||||
| Populacja (2020) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość | 70,7 os./km² | ||||
| Strefa czasowa | |||||
| Języki urzędowe | |||||
Położenie na mapie USA | |||||
| Strona internetowa | |||||
Portal  Stany Zjednoczone | |||||
Indiana (wymowa:/ɪndiˈænə/) – stan w regionie Midwest Stanów Zjednoczonych, nazywanym także regionem Wielkich Jezior.
Graniczy ze stanem Michigan i jeziorem Michigan (od północy) oraz Ohio (od wschodu), Kentucky (od południa) i Illinois (od zachodu). Obszar stanu jest równinny (nizina rzeki Missisipi), na południu i wschodzie pagórkowaty.
Pierwotnie zamieszkany był przez Indian grupy algonkińskiej, między innymi Delawarów i Potawatomi.
Stan ma drugi co do wielkości przemysł motoryzacyjny w kraju i jest liderem w USA pod względem wzrostu zatrudnienia w produkcji. Szacuje się, że co piąty mieszkaniec Indiany zatrudniony jest w zaawansowanej produkcji[1].
Indiana jest wiodącym producentem kukurydzy, soi, drobiu i popcornu i zajmuje 10. miejsce w kraju pod względem sprzedaży produktów rolnych[1].
Symbole stanu
- Dewiza: The Crossroads of America (Rozstaje Ameryki)
- Przydomek: The Hoosier State
- Znaczenie przydomku: Stan twardych ludzi lub Stan Hoosier od zawołania pionierów (Who's here? – Kto tu?)
- Symbole: peonia, tulipanowiec, kardynał (ptak)
Historia
- 1679–1680 – Indiana stała się obiektem zainteresowania de la Salle'a
- 1731–1732 – Powstała pierwsza francuska misja handlowa w Vincennes.
- 1763 – W wyniku traktatu paryskiego obszar Indiany zostaje przyznany Wielkiej Brytanii.
- 1778 – Wojska amerykańskie pod dowództwem generała George'a Rogera Clarka zajęły Vincennes.
- 1811 – W bitwie nad Tippecanoe Indianie walczący pod wodzą Tecumseha ponieśli klęskę kończącą wieloletnią wojnę.
- 1816 – Przyjęcie do Unii
- 1830 – Początek gwałtownego rozwoju osadnictwa.
- 1885 – Sylvanus Bowser z Fort Wayne wynalazł pompę benzynową[1].
Geografia
Jest w dwóch strefach czasowych: 80 hrabstw w UTC-05:00 i 12 hrabstw w UTC-06:00 (Gibson, Jasper, Lake, La Porte, Newton, Porter, Posey, Spencer, Vanderburgh, Warrick, Perry, Starke).
- Klimat: umiarkowany ciepły, z wyraźnymi czterema porami roku, w południowej części podzwrotnikowy kontynentalny.
- Główne rzeki: rzeka Ohio
- Roślinność:
- Liczba hrabstw: 92
- Największe hrabstwo: Marion
- Liczba parków stanowych: 23
| Lp. | Miasto | Ludność (2017) |
|---|---|---|
| 1 | Indianapolis | 863 002 |
| 2 | Fort Wayne | 265 904 |
| 3 | Evansville | 118 930 |
| 4 | South Bend | 102 245 |
| 5 | Carmel | 92 198 |
| 6 | Fishers | 91 832 |
| 7 | Bloomington | 85 071 |
| 8 | Hammond | 76 618 |
| 9 | Gary | 76 008 |
| 10 | Lafayette | 72 390 |
Demografia
Spis ludności z roku 2020 stwierdza, że stan Indiana liczy 6 785 528 mieszkańców, co oznacza wzrost o 301 726 (4,7%) w porównaniu z poprzednim spisem z roku 2010[3]. Dzieci poniżej piątego roku życia stanowią 6,2% populacji, 23,3% mieszkańców nie ukończyło jeszcze osiemnastego roku życia, a 16,1% to osoby mające 65 i więcej lat. 50,7% ludności stanu stanowią kobiety[4].
Język
W 2010 roku najpowszechniej używanymi językami są[5]:
- język angielski – 92,23%,
- język hiszpański – 4,39%,
- język niemiecki – 0,59%.
Rasy i pochodzenie
Według danych z 2019 roku, 82,8% mieszkańców stanowiła ludność biała (78,3% nie licząc Latynosów), 9,6% to czarnoskórzy Amerykanie lub Afroamerykanie, 2,6% miało rasę mieszaną, 2,5% to Azjaci, 0,27% to rdzenna ludność Ameryki i 0,05% to Hawajczycy i mieszkańcy innych wysp Pacyfiku. Latynosi stanowią 7,2% ludności stanu[6].
Największe grupy stanowią osoby pochodzenia niemieckiego (19,4%), irlandzkiego (10,0%), afroamerykańskiego, angielskiego (8,3%), „amerykańskiego” (7,7%) i meksykańskiego (5,0%). Istnieją także duże grupy osób pochodzenia polskiego (203 tys.), włoskiego (170,5 tys.), szkockiego lub szkocko–irlandzkiego (169,6 tys.), europejskiego (158,3 tys.), francuskiego (140,4 tys.) i holenderskiego (101,8 tys.)[6].
Religia
Dane z 2014 r.[7]:
- protestanci – 52%:
- ewangelikalni – 31% (gł. bezdenominacyjni, baptyści, campbellici, uświęceniowcy, zielonoświątkowcy i luteranie)[8],
- głównego nurtu – 16% (gł. metodyści i kalwini)[8],
- historyczni czarni protestanci – 5%,
- brak religii – 26% (w tym: 4% agnostycy i 3% ateiści),
- katolicy – 18%,
- mormoni – 1%,
- inne religie – 3% (w tym: prawosławni, muzułmanie, świadkowie Jehowy, żydzi, buddyści, hinduiści, scjentyści, unitarianie uniwersaliści, wyznawcy New Age i bahaiści)[9].
Stan zamieszkuje znaczna populacja amiszów, głównie na północnym wschodzie, z największą populacją w hrabstwie LaGrange, gdzie również mieszkają mennonici. Społeczności amiszów i mennonitów stanowią ponad 1% populacji stanu i są częścią ewangelikalnego protestantyzmu[10][11].
Przemysł i bogactwa naturalne
- kukurydza
- soja, żyto, owies
- pomidory, cebula
- trzoda chlewna, drób
- wydobywczy
- metalowy i rafineryjny
- samochodowy
- maszynowy
- farmaceutyczny
Polityka
Indiana głosowała na republikańskiego kandydata na prezydenta w każdych wyborach od 1968 r., z wyjątkiem wyborów z 2008 r., kiedy stan głosował na Baracka Obamę[1]. W wyborach z 2020 roku 57% wyborców oddało głos na Donalda Trumpa. Joe Biden, który uzyskał 41% poparcia, wygrał jedynie w hrabstwach Indianapolis (63,6%), Monroe (63,1%), Lake (56,8%), St. Joseph (52%) i Tippecanoe (49%)[12].
Sport
Stan znany jest z zamiłowania do koszykówki i produkcji gwiazd, takich jak Larry Bird, czy Louie Dampier[1].
4 maja 1871 roku w mieście Fort Wayne została rozegrana pierwsza państwowa i profesjonalna gra w baseball. W meczu spotkali się Fort Wayne Kekiongas i Cleveland Forest Citys[1].
Mark Spitz, dziewięciokrotny mistrz olimpijski w pływaniu, w latach 1968–1972 pływał dla Indiana University[1].
Uczelnie
- Notre Dame University
- Indiana University-Bloomington
- Indiana University-East
- Indiana University-Kokomo
- Indiana University-Northwest
- Indiana University-South Bend
- Indiana University-Southeast
- Purdue University
- Indiana University/Purdue University at Columbus
- Indiana University/Purdue University at Fort Wayne
- Indiana University/Purdue University at Indianapolis
- Indiana Institute of Technology
- Indiana State University
- Indiana University System
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c d e f g Casey Leins, 10 Things to Know About Indiana, US News, 2019 [dostęp 2021-07-28] (ang.).
- ↑ Biggest US Cities By Population – Indiana, www.biggestuscities.com [dostęp 2019-01-21].
- ↑ Change in Resident Population of the 50 States, the District of Columbia, and Puerto Rico: 1910 to 2020, 2020 Census Apportionment Results [dostęp 2021-07-28].
- ↑ U.S. Census Bureau QuickFacts: Indiana; United States, www.census.gov [dostęp 2021-07-28] (ang.).
- ↑ Data Center Results, apps.mla.org [dostęp 2019-01-20] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-08].
- ↑ a b 2019: ACS 1-Year Estimates Data Profiles (DP05/DP02), data.census.gov [dostęp 2021-07-28].
- ↑ Adults in Indiana. Pew Research Center, 2014. [dostęp 2019-01-14].
- ↑ a b W nawiasie zaznaczono grupy mające ponad 100 tys. członków.
- ↑ The Association of Religion Data Archives | Maps & Reports, www.thearda.com [dostęp 2021-07-28].
- ↑ Indiana, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2021-07-28] (ang.).
- ↑ Amish Groups, undifferentiated Counties (2010) | QuickLists | The Association of Religion Data Archives, www.thearda.com [dostęp 2021-07-28].
- ↑ Indiana 2020 presidential election results, www.cnn.com [dostęp 2021-07-28] (ang.).
- Portal:Stany Zjednoczone
- Wikiprojekt:Stany Zjednoczone
Media użyte na tej stronie
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
Autor: Ethan Basile, Licencja: CC BY-SA 4.0
This is a picture of the Soldiers’ and Sailors‘ Monument at the center of Indianapolis, the capital city of Indiana. It was erected in 1888 and dedicated in 1902 to honor the veterans from Indiana, most particularly those who fought in the American Civil War and the Spanish-American War.
Autor: TUBS
,
Licencja: CC BY-SA 3.0
Location of the state of Indiana in the United States
indianapolis
Autor: TwoScarsUp, Licencja: CC0
Cornfield in East Central Indiana (2005)
Front of St. Mary's Catholic Church, located at 317 N. New Jersey Street in Indianapolis, Indiana, United States. Built in 1910, it is listed on the National Register of Historic Places, and it is part of a Register-listed historic district, the Lockerbie Square Historic District.
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to WarX (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC BY-SA 2.5
Piramida wieku dla stanu Indiana w USA na podstawie spisu ludności z 2000 roku