Indochiny Francuskie

Ten artykuł od 2020-11 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł. (Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające). Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Indochiny Francuskie

L’Indochine Française

1887–1954
Flaga Godło
Hymn: Marsylianka (Hymn Francji)
Język urzędowy	francuski
Stolica	Sajgon (1887–1902, 1945–1954) Hanoi (1902–1945)
Typ państwa	kolonia
Status terytorium	terytorium zależne
Zależne od	Francji
Powierzchnia  • całkowita	750 000 km²
Liczba ludności (1940)  • całkowita   • gęstość zaludnienia  • narody i grupy etniczne	22 655 000 30,21 osób/km² Wietnamczycy, Khmerzy, Chińczycy i Laotańczycy
Waluta	Piastr
Data powstania	1887
Data likwidacji	I wojna indochińska 1954
Religia dominująca	buddyzm, konfucjanizm, islam

Indochiny Francuskie (wiet. Đông Dương thuộc Pháp) – dawna kolonia francuska na Półwyspie Indochińskim, w jego wschodniej części nazywanej przez Europejczyków właśnie Indochinami. Obecnie na tym terytorium znajdują się niepodległe państwa: Laos, Kambodża i Wietnam. Największymi miastami kolonii były: Sajgon, Hanoi, Hajfong, Wientian, Phnom Penh, Luang Prabang, Kâmpóng Chhnăng i Huế.

Kolonia francuska

Francuzi przejmowali stopniowo władzę nad lokalnymi królestwami przez całą drugą połowę XIX wieku. Ich działania były kolejnym etapem francuskiej polityki kolonialnej, która potrzebowała nowych terytoriów po tym, jak zajęła już znaczną część Afryki. Indochiny stały się kolejnym polem rozgrywki między największymi ówczesnymi mocarstwami kolonialnymi: Francją i Wielką Brytanią. To drugie imperium roztoczyło swoje wpływy w zachodniej części tego obszaru, tj. na Birmę i Syjam (obecnie Tajlandia).

Do Wietnamu Francuzi wkroczyli w 1858 roku pod pretekstem ochrony francuskich misjonarzy. Szybko zajęli Sajgon, który stał się wkrótce stolicą francuskiej posiadłości o nazwie Kochinchina. Miejscowa dynastia Nguyễn poddała się przeważającej sile kolonizatora i w 1862 roku podpisała tzw. umową sajgońską o bezwarunkowym przekazaniu Francji tej najbogatszej prowincji kraju. Rok później, w 1863, Francja ustanowiła swój protektorat nad sąsiednią Kambodżą. Od 1873 roku Francuzi zaczęli postępować na północ podbijając kolejne prowincje Wietnamu i zmuszając miejscowych władców do przyjęcia ich zwierzchności. W roku 1880 zajęli Wietnam Środkowy – Annam, a w 1885 – Wietnam Północny – Tonkin. W 1887 z protektoratów Annam, Tonkin i Kambodży oraz kolonii Kochinchina utworzyli unię indochińską, czyli Indochiny Francuskie. W 1917 do Indochin przyłączono Laos, który od roku 1893, po traktacie francusko-syjamskim, był francuskim protektoratem. Francuzi zachowali władzę nad tym obszarem aż do II wojny światowej.

Okupacja japońska

We wrześniu 1940 wojska japońskie realizując wielkomocarstwową politykę Cesarstwa Japonii przeprowadziły kilkudniową (22-26 IX 1940) operację militarną w północnej części Indochin i po krótkotrwałym oporze francuskim obsadziły ten teren. W czerwcu 1941 Japonia zajęła również południową część Indochin pozostawiając jednakże na całym ich obszarze francuską administrację cywilną, która współpracowała z wojskami japońskimi do marca 1945 roku. Oprócz tego po wojnie z Tajlandią (X 1940 – V 1941) Francja Vichy – mimo odniesionych zwycięstw (np. w bitwie pod Ko Chang) – musiała pod naciskiem Japonii i Niemiec odstąpić Tajlandii zachodnią część Kambodży. W marcu 1945 Japonia przejęła całkowitą kontrolę nad Indochinami przyznając niepodległość Laosowi i Wietnamowi.

Walka o niepodległość

Po kapitulacji Japonii we wrześniu 1945 Francja upomniała się o zwierzchnictwo nad Indochinami, lecz miejscowi władcy postanowili uniezależnić się także od Francji. W 1945 przywódca Việt Minh Hồ Chí Minh proklamował niepodległy Wietnam, podobnie król Khmerów Norodom Sihanouk ogłosił niezawisłość Kambodży. Francuzi nie chcieli jednak zrezygnować ze swojej kolonii w tym strategicznym regionie świata i pomimo podpisanych porozumień rozpoczęli rekolonizację Indochin. Spotkało się to z oporem politycznym i zbrojnym miejscowej ludności, zwłaszcza Wietnamczyków. Rozpoczęła się pierwsza francuska wojna kolonialna, 8-letnia I wojna indochińska (1946-1954). Klęska Francuzów pod Điện Biên Phủ 7 maja 1954 przypieczętowała utratę Indochin przez Francuzów. 20 lipca 1954 podpisano na konferencji w Genewie układy pokojowe – powstały 4 niepodległe państwa: Wietnam Północny, Wietnam Południowy, Laos i Kambodża.

Państwa sąsiednie

Indochiny Francuskie graniczyły z Chinami, Syjamem i Birmą (kolonią brytyjską). Najdłuższą granicę prowadziły z Syjamem (miała ona ponad 700 km długości). Państwo posiadało granicę morską z Chinami oraz wyspiarską z Syjamem (wyspy w Zatoce Tajlandzkiej). Naturalną granicę państwa stanowiła rzeka Mekong.

Największe miasta Indochin Francuskich

• 

  Sajgon (Miasto Ho Chi Minh)

• 

  Photo by CEphoto, Uwe Aranas or alternatively © CEphoto, Uwe Aranas, CC BY-SA 3.0

  Cytadela w Huế

• 

  Opera w Hanoi

• 

  (c) Photo: Marcin Konsek / Wikimedia Commons, CC BY-SA 4.0

  Pałac Królewski w Phnom Penh

• 

  Świątynia Phatart Lampangluang w Wientianie

• 

  Chùa Hương Sơn w Hajfongu

Podział administracyjny i mapy kolonii

• 

  Podział administracyjny w 1937 r.

• 

  Główne regiony Indochin Fr.

• 

  Mapa regionu w latach 1900–1946

• 

  Położenie Indochin na mapie świata

• 

  Indochiny na dawnej mapie francuskiej

• 

  Mapa szczegółowa Indochin z 1930

Film „Indochiny”

Ekspansja Francuzów (niebieski) w Indochinach

Historię tego regionu przedstawia francuski film Indochiny w reżyserii Régisa Wargniera z Catherine Deneuve w roli głównej.

Bibliografia

• Stanley Karnow: Vietnam: a history, Viking Press, New York 1972, ISBN 0-670-74604-5.
• Leszek Sobolewski: Indochiny Francuskie w polityce Japonii w latach 1940–1945