Inflacja w Polsce

Inflacja w Polsce – proces wzrostu cen w gospodarce polskiej. Jest mierzona przez GUS i prezentowana w formie wskaźników cen. Inflacja najczęściej jest rozumiana jako średnie zmiany cen konsumpcyjnych towarów i usług nabywanych przez przeciętne gospodarstwo domowe[1].

Za utrzymanie inflacji w Polsce na optymalnym poziomie odpowiada Narodowy Bank Polski, zaś przepisy ustawy o NBP mówią, że „podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP”[2].

Zgodnie z opracowaną przez Radę Polityki Pieniężnej Strategią Polityki Pieniężnej po 2003 roku, celem NBP jest ustabilizowanie inflacji na poziomie 2,5 proc. z dopuszczalnym przedziałem wahań +/− 1 punkt procentowy[3]. Jest to w ocenie RPP optymalny poziom inflacji dla rozwoju gospodarczego i społecznego Polski.

Metodyka

Bieżące dane na temat stopy inflacji w Polsce podaje Główny Urząd Statystyczny w ujęciu rocznym[4], półrocznym[5], kwartalnym[6] oraz miesięcznym[7]. Wskaźniki te są obliczane na podstawie:

  • badania cen towarów i usług konsumpcyjnych na rynku detalicznym,
  • badania budżetów gospodarstw domowych, dostarczającego danych o przeciętnych wydatkach na towary i usługi konsumpcyjne; dane te wykorzystywane są do opracowania systemu wag, tzw. koszyka inflacyjnego[8].

Koszyk inflacyjny miał w 2021 roku następujący skład[9]:

Koszyk inflacyjny w 2021[9]
PozycjaWaga w koszyku inflacyjnym (%)
Żywność i napoje bezalkoholowe27,77
Napoje alkoholowe i wyroby tytoniowe6,91
Odzież i obuwie4,21
Użytkowanie mieszkania lub domu i nośniki energii19,14
Wyposażenie mieszkania i prowadzenie gospodarstwa domowego5,83
Zdrowie5,39
Transport8,88
Łączność5,00
Rekreacja i kultura5,78
Edukacja1,02
Restauracje i hotele4,56
Inne towary i usługi5,51

W pierwszej kolejności GUS oblicza, jak zmieniły się ceny w danej kategorii. Następnie na tej podstawie oblicza zagregowany wskaźnik inflacji biorąc pod uwagę system wag z koszyka inflacyjnego. Na przykład gdy ceny żywności i napojów stanowią 27% koszyka i ceny żywności wzrosną o 10%, to jeśli wszystkie inne ceny pozostaną bez zmian, wskaźnik inflacji wyniesie 2,7%. W związku z tym, że wagi poszczególnych pozycji w koszyku zmieniają się z roku na rok, wpływ poszczególnych pozycji na wskaźnik również się zmienia[9].

Historia

Historia przeciwdziałania hiperinflacji w Polsce ma dwa szczególne momenty, w których gospodarka kraju znalazła się przez nią na skraju bankructwa. Było to na początku lat 20. XX wieku oraz w latach 1989–1990[10].

W lipcu 2014 r., po raz pierwszy od czasu transformacji systemowej, Główny Urząd Statystyczny odnotował deflację – wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI) spadł o 0,2% licząc rok do roku[11].

Roczne wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych od roku 1917 w ujęciu procentowym[12][13][14][15][16][4]:

Rok, inflacja
19175,3%
19186,8%
1919211,2%
1920831,1%
1921606,6%
1922238,9%
19235601,0%
19243580,1%
192515,3%
192629,4%
192712,5%
19281,0%
1929−5,0%
1930−14,7%
1931−14,8%
1932−14,1%
1933−10,0%
1934−7,4%
1935−4,0%
19364,2%
193714,0%
1938−7,0%
1939331,3%
194093,6%
1941269,0%
1942105,7%
194340,1%
19446,0%
1945118,6%
1946−3,0%
194738,1%
19483,7%
19494,3%
19507,5%
19519,6%
195214,4%
195341,9%
1954−6,3%
1955−2,4%
1956−1,0%
19575,4%
19582,7%
19591,1%
19601,8%
19610,7%
19622,5%
19630,8%
19641,2%
19650,9%
19661,2%
19671,5%
19681,6%
19691,4%
19701,1%
1971−0,1%
19720,0%
19732,8%
19747,1%
19753,0%
19764,4%
19774,9%
19788,1%
19797,0%
19809,4%
198121,2%
1982100,8%
198322,1%
198415,0%
198515,1%
198617,7%
198725,2%
198860,2%
1989251,1%
1990585,8%
199170,3%
199243,0%
199335,3%
199432,2%
199527,8%
199619,9%
199714,9%
199811,8%
19997,3%
200010,1%
20015,5%
20021,9%
20030,8%
20043,5%
20052,1%
20061,0%
20072,5%
20084,2%
20093,5%
20102,6%
20114,3%
20123,7%
20130,9%
20140,0%
2015−0,9%
2016−0,6%
20172,0%
20181,6%
20192,3%
20203,4%
20215,1%
Przedstawione wartości reprezentują średnie stopy inflacji w danym roku i są zgodne ze Zharmonizowanymi Wskaźnikami Cen Konsumpcyjnych (HICPs)[17][18].
Inflacja w Polsce w latach 1950–2020
Inflacja w Polsce w latach 2001–2020

Przypisy

  1. ↑ Ewa Adach-Stankiewicz, Jacek Białek, Renata Bielak, Anna Bobel, Alina Dominiczak-Astin, Dorota Turek, Bohdan Wyżnikiewicz: Co warto wiedzieć o inflacji. Warszawa: 2019.
  2. ↑ Art. 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim (Dz.U. z 1997 r. nr 140, poz. 938).
  3. ↑ Działalność Narodowego Banku Polskiego. nbp.pl. [dostęp 2014-08-29].
  4. ↑ a b Roczne wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych od 1950 roku. stat.gov.pl. [dostęp 2018-04-29].
  5. ↑ Półroczne wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych od 1989 roku. stat.gov.pl. [dostęp 2018-04-29].
  6. ↑ Kwartalne wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych od 1995 roku. stat.gov.pl. [dostęp 2018-04-29].
  7. ↑ Miesięczne wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych od 1982 roku. stat.gov.pl. [dostęp 2018-04-29].
  8. ↑ Wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych (pot. inflacja). stat.gov.pl. [dostęp 2014-08-29].
  9. ↑ a b c Wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych w lutym 2021 roku. GUS, 2021-03-15.
  10. ↑ Polska – Wskaźnik cen dóbr konsumpcyjnych (CPI) (r/r), Investing.com Polska [dostęp 2019-09-12] (pol.).
  11. ↑ Deflacja w Polsce. Historyczne dane GUS. onet.pl, 13 sierpnia 2014. [dostęp 2022-09-23].
  12. ↑ W latach 1917–1924 średni roczny stosunek wartości marki polskiej na podstawie tabeli waloryzacyjnej w rozporządzeniu Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 14 maja 1924 r. o przerachowaniu zobowiązań prywatno-prawnych.
  13. ↑ W latach 1924–1938 na podstawie: „Mały Rocznik Statystyczny 1939”, Warszawa 1939, s. 245.
  14. ↑ W latach 1939–1944 orientacyjny wskaźnik na podstawie średniej zmiany wolnorynkowych cen (11 towarów) na terenie Generalnego Gubernatorstwa na podstawie: J. Kostrowicka, Z. Landau, J. Tomaszewski, „Historia gospodarcza Polski XIX i XX wieku”, Warszawa 1984, s. 414; dane z 1945 na podstawie cen dla Warszawy z jesieni 1945, porównane z ww. danymi (7 towarów).
  15. ↑ W latach 1946–1949 na podstawie: L. Beskid, „System cen detalicznych w Polsce”, Warszawa 1962, s. 53.
  16. ↑ W latach od 1950 dane GUS.
  17. ↑ Główny Urząd Statystyczny / Obszary tematyczne / Ceny. Handel / Wskaźniki cen / Wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych (pot. inflacja). stat.gov.pl. [dostęp 2022-09-23].
  18. ↑ HICP – inflation rate. ec.europa.eu. [dostęp 2022-09-23].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Inflation2.png
Autor: Pawelmhm, Licencja: CC BY-SA 4.0
Inflation in Poland 2001-2020
Inflacja.png
Autor: Pawelmhm, Licencja: CC BY-SA 4.0
Inflation in Poland 1950-2020
Koszyk inflacyjny 2021.png
Autor: Pawelmhm, Licencja: CC BY-SA 4.0
Koszyk inflacyjny na 2021 opublikowany przez GUS, stworzony w celu pomiaru wskaźnika cen konsumpcyjnych (inflacji).