Inhibitory monoaminooksydazy

Inhibitory monoaminooksydazy, IMAO (ang. monoamine oxidase inhibitors, MAOIs) − grupa związków stosowanych w leczeniu depresji (działające na MAO-A) i niedociśnienia tętniczego oraz w parkinsonizmach (działające na MAO-B).

Historia

Działanie inhibitorów MAO na układ nerwowy zostało przypadkowo odkryte podczas leczenia gruźlicy za pomocą pochodnych hydrazyny (np. izoniazydem). Dość szybko powiązano to działanie z wpływem na metabolizm monoamin biogennych i zaczęto je stosować w leczeniu depresji[1]. Były pierwszymi skutecznymi lekami stosowanymi do leczenia depresji. Równie szybko ograniczono ich zastosowanie, a związane to było z wprowadzeniem skutecznych leków innej grupy (TLPD) oraz ze względu na liczne działania niepożądane:

  • działanie hepatotoksyczne
  • działanie hipertensyjne (przełomy nadciśnieniowe wywołane nagromadzeniem tyraminy, szczególnie po spożyciu pokarmów w nią bogatych np. żółtego sera - stąd nazwa cheese effect). Postęp stanowiło odkrycie inhibitorów odwracalnych, a następnie selektywnych (tzw. II i III generacja inhibitorów MAO, SI-MAO)

Ponadto leki tej grupy dość szybko wzmagają napęd chorego na depresję, zaś poprawa nastroju następuje później. Rodzi to zwiększone ryzyko samobójstw, stąd pacjent w początkowym okresie leczenia inhibitorami MAO wymaga troskliwej opieki i obserwacji[2].

Inhibitory MAO znalazły zastosowanie w leczeniu depresji z lękiem (szczególnie fenelzyna) oraz tzw. depresji atypowej.

Niektóre IMAO (selegilina) mają zastosowanie w leczeniu choroby Parkinsona.

Nieselektywne, nieodwracalne inhibitory MAO dostępne są powszechnie na świecie (USA, Wielka Brytania, Kanada, Niemcy, Portugalia, Norwegia - tranylcypromina, preparaty 'Jatrosom', 'Jatrosom N', 'Parnate'; USA, Wielka Brytania, Kanada - izokarboksazyd, preparat 'Marplan'; Rosja - nialamid, preparat 'Ниаламид', piryndol (odwracalny, selektywny), preparat 'Пиразидол'; USA, Wielka Brytania, Kanada, Hiszpania oraz kraje Ameryki Łacińskiej - fenelzyna, preparaty 'Nardil', 'Nardelzine').

Zaprzestanie produkcji leku 'Marplan' (izokarboksazyd) przez koncern Hoffmann-La Roche w 1994 roku spotkało się z oburzeniem ze strony lekarzy oraz pacjentów w Stanach Zjednoczonych, wobec czego kontynuowano dystrybucję leku wśród pacjentów, którzy nie mogą zostać przestawieni na inne leki. Producent leku 'Nardil', firma Pfizer szacuje, że z preparatu korzysta około 80 000 osób na świecie.

Selektywny, odwracalny inhibitor MAO - moklobemid wydaje się ustępować skutecznością lekom takim jak fenelzyna oraz tranylcypromina[3]

Generacje

  • I generacja - nieselektywne i nieodwracalne inhibitory MAO
  • II generacja - selektywne i nieodwracalne inhibitory MAO
    • selektywne względem MAO-A:
      • klorgilina
    • selektywne względem MAO-B:
  • III generacja - selektywne i odwracalne inhibitory MAO:
    • selektywne względem MAO-A:
    • selektywne względem MAO-B:
      • lazabemid

Inhibitory MAO występują także w naturze jako alkaloidy jak np. harmalina czy harmina (w rucie stepowej - Peganum Harmala) oraz terpeny np. bilobalid (w miłorzębie dwuklapowym Gingko biloba).

Przypisy

  1. Jan Jaroszyński Współczesne poglądy na choroby psychiczne. PWN. Warszawa 1964
  2. Encyklopedyczny słownik psychiatrii pod red. L. Korzeniowskiego i S. Pużyńskiego. PZWL 1978.
  3. Meta-Analysis of the Reversible Inhibitors of Monoamine Oxidase Type A Moclobemide and Brofaromine for the Treatment of Depression

Star of life.svg Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Media użyte na tej stronie

Star of life.svg

The Star of Life, medical symbol used on some ambulances.

Star of Life was designed/created by a National Highway Traffic Safety Administration (US Gov) employee and is thus in the public domain.
MonoamineOxidase-1GOS.png
Gen w/ Deepview from PDB:1GOS