Inowłódz

Inowłódz
	wieś
	; Kościół pw. św. Idziego
Państwo	Polska
Województwo	łódzkie
Powiat	tomaszowski
Gmina	Inowłódz
Liczba ludności (2011)	866
Strefa numeracyjna	44
Kod pocztowy	97-215
Tablice rejestracyjne	ETM
SIMC	0540989
	Położenie na mapie gminy Inowłódz Inowłódz
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Inowłódz
	Położenie na mapie województwa łódzkiego Inowłódz
	Położenie na mapie powiatu tomaszowskiego Inowłódz
	51°31′37″N 20°13′17″E/51,526944 20,221389

Artykuł	51°31′37″N 20°13′17″E
- błąd	38 m
WD	51°31'0.1"N, 20°13'0.1"E
- błąd	14 m
Odległość	1255 m

Inowłódz – wieś gminna w Polsce położona w Dolinie Białobrzeskiej, w województwie łódzkim, w powiecie tomaszowskim, w gminie Inowłódz, nad Pilicą.

Siedziba gminy Inowłódz.

Dawniej miasto; uzyskał lokację miejską przed 1370 rokiem, zdegradowany około 1550 roku, ponowne nadanie praw miejskich w 1618 roku, degradacja w 1870 roku^[2]. Miasto królewskie w tenucie inowłodzkiej w powiecie brzezińskim województwa łęczyckiego w końcu XVI wieku^[3]. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Inowłódz. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa piotrkowskiego.

Przez miejscowość przebiega droga krajowa nr 48 relacji Tomaszów Mazowiecki – Kozienice – Dęblin – Kock.

przez miejscowość przebiega Łódzka magistrala rowerowa (ukł, W-E)

Historia

Częściowo zrekonstruowany zamek w Inowłodzu

(c) Daktyloskop z polskiej Wikipedii, CC BY-SA 3.0

Pozostałości cmentarza żydowskiego w Inowłodzu

Osada w miejscu obecnego Inowłodza istniała w X wieku. Inowłódz jest wzmiankowany w dokumencie z 1145, z którego wynika, że już wówczas istniał w miejscowości kościół (ob. kościół filialny pw. św. Idziego), ufundowany przez Władysława Hermana w 1086^[4]. Prawa miejskie otrzymał w połowie XIV wieku od króla Kazimierza Wielkiego, wówczas to wzniesiono również zamek inowłodzki, mający bronić północnej granicy Małopolski oraz strzec brodu na rzece Pilicy^[5].

Inowłódz pełnił wówczas funkcję ważnego grodu granicznego – usytuowany był na lewym brzegu Pilicy, jako centralny gród regionu, który określono mianem „cypla inowłodzkiego”, pomiędzy północno-zachodnim Sandomierskim i Mazowszem Rawskim. Co do przynależności terytorialnej inowłodzkiego mediewiści są odmiennych zdań. Teza o przynależności do Mazowsza wydaje się prawdopodobna tylko dla okresu zmian w połowie XI w. Od połowy XII w. powstała zależność od stolicy łęczyckiej. Inowłódz, wraz z okolicznymi miejscowościami: Glinnik, Małecz, Lubochnia, Glina, Sadykierz i Wola Małecka, Rzeczyca (Tarnowska), znalazł się w obrębie księstwa łęczyckiego prawdopodobnie już za czasów Kazimierza I Kujawskiego^[6]^[7].

Miejscowy zamek do połowy XVII wieku był rezydencją kasztelanii inowłodzkiej. W 1655 podczas potopu wojska Stefana Czarnieckiego pokonały w bitwie pod Inowłodzem wojska szwedzkie. Inowłódz aż do czasu rozbiorów był miastem królewskim. Prawa miejskie utracił w wyniku represji po powstaniu styczniowym w 1870. Niedługo potem nastąpił rozwój miejscowości, związany z odkryciem właściwości leczniczych wód mineralnych – źródła żelaziste, wapniowo-magnezowe, borowiny oraz miejscowego mikroklimatu. Podjęto próbę utworzenia uzdrowiska. Ponowny rozwój przerwała jednak I wojna światowa.

Zabytki

Kościół filialny pw. św. Idziego z XII wieku;
Ruiny zamku Kazimierza Wielkiego z XIV wieku;
Kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła z XVI wieku;
Synagoga z XIX wieku.
Cmentarz żydowski w Inowłodzu

Inowłódz w filmie

Inowłódz i okolice służyły jako plener dla polskich filmów i seriali, m.in.:

Popioły (1965, reż. Andrzej Wajda),
Czterej pancerni i pies (1966–1970, reż. Konrad Nałęcki),
Pan Wołodyjowski (1969, reż. Jerzy Hoffman),
Jak rozpętałem drugą wojnę światową (1969, reż. Tadeusz Chmielewski),
Bolesław Śmiały (1971, reż. Witold Lesiewicz),
Hubal (1973, reż. Bohdan Poręba),
Najważniejszy dzień życia – odc. 3: Strzał (1974, reż. Sylwester Szyszko),
Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny (1982, reż. Janusz Majewski),
Przyłbice i kaptury (1985, reż. Marek Piestrak),
Sławna jak Sarajewo (1987, reż. Janusz Kidawa),
Kanclerz (1989, reż. Ryszard Ber),
Korona królów (2018, reż. Wojciech Pacyna)^[8].

Przypisy

↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 365 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 34–35.
↑ Województwo sieradzkie i województwo łęczyckie w drugiej połowie XVI wieku. Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1998, s. 65.
↑ Inowłódz w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego, Tom III, s. 292.
↑ Jerzy Augustyniak, Zamek w Inowłodzu, Biblioteka Muzeum Archeologicznego w Łodzi, Łódź 1992.
↑ JacekJ. Ladorucki JacekJ., TomaszT. Stolarczyk TomaszT., O potrzebie stworzenia Słownika biograficznego ziemi łęczyckiej. Ogólne zasady opracowania kompendium i jego znaczenie dla regionu (rozdział: Dzieje ziemi łęczyckiej i jej granice), „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum.”, 1/2 (22/23), 2016, 117-129 (cytowana informacja: s. 120) [zarchiwizowane] .
↑ RyszardR. Rosin RyszardR., Rozwój polityczno-terytorialny Łęczyckiego, Sieradzkiego i Wieluńskiego do przełomu XIV i XV w., „Rocznik Łódzki”, 14 (17), 1970, s. 277–304 .
↑ Korona królów w bazie filmpolski.pl

Bibliografia

Jerzy Augustyniak, Zamek w Inowłodzu, Biblioteka Muzeum Archeologicznego w Łodzi, Łódź 1992.

Linki zewnętrzne

Portal Mieszkańców gminy Inowłódz
Portal Gminy Inowłódz
Historia Żydów w Inowłodzu na portalu Wirtualny Sztetl
O zamku w Inowłodzu na stronie Inowłodzkiego Bractwa Rycerskiego. druzynaibr.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-17)].
O źródłach leczniczych w Inowłodzu na stronie Państwowego Instytutu Geologicznego Oddział Świętokrzyski
Artykuł o Inowłodzu na turystyka.gazeta.pl. turystyka.gazeta.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-03-02)].
Inowłódź, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 292 .
Archiwalne widoki i publikacje związane z miejscowością w bibliotece Polona

[1] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 365 [zarchiwizowane 2022-10-26] .

[2] Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 34–35.

[3] Województwo sieradzkie i województwo łęczyckie w drugiej połowie XVI wieku. Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1998, s. 65.

[4] Inowłódz w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego, Tom III, s. 292.

[5] Jerzy Augustyniak, Zamek w Inowłodzu, Biblioteka Muzeum Archeologicznego w Łodzi, Łódź 1992.

[:5-6] JacekJ. Ladorucki JacekJ., TomaszT. Stolarczyk TomaszT., O potrzebie stworzenia Słownika biograficznego ziemi łęczyckiej. Ogólne zasady opracowania kompendium i jego znaczenie dla regionu (rozdział: Dzieje ziemi łęczyckiej i jej granice), „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum.”, 1/2 (22/23), 2016, 117-129 (cytowana informacja: s. 120) [zarchiwizowane] .

[:03-7] RyszardR. Rosin RyszardR., Rozwój polityczno-terytorialny Łęczyckiego, Sieradzkiego i Wieluńskiego do przełomu XIV i XV w., „Rocznik Łódzki”, 14 (17), 1970, s. 277–304 .

[8] Korona królów w bazie filmpolski.pl

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Siedziba gminy	Inowłódz
Wsie	Brzustów Dąbrowa Inowłódz Królowa Wola Liciążna Poświętne Teofilów Zakościele Żądłowice
Osady	Konewka Spała Wytoka
Integralne części wsi	Borki Brzustów-Kolonia Gaszek Górki Gródki Leśnictwo Wzgórze

Miasta	Tomaszów Mazowiecki
Gminy miejskie	Tomaszów Mazowiecki
Gminy wiejskie	Będków Budziszewice Czerniewice Inowłódz Lubochnia Rokiciny Rzeczyca Tomaszów Mazowiecki Ujazd Żelechlinek

Przynależność wojewódzka	woj. warszawskie (KP) (1816–1837, 1863) gubernia mazowiecka (1837–1844) gubernia warszawska (1845–1867) gubernia piotrkowska (1867–1915) woj. warszawskie (II RP) (1919–39) woj. łódzkie (II RP) (1939) woj. łódzkie (1945–75)
Miasta	Biała (Rawska) (do 1870 i od 1925) Inowłódz (do 1870) Nowe Miasto (nad Pilicą) (do 1870 i od 1916) Rawa Mazowiecka
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Biała Rawska (191?–25) Biała Rawska (od 1973) Boguszyce (18??–1954) Budziszewice (do 1954) Byliny (do 18??) Cielądz (od 1973) Czerniewice Gortatowice (do 1954) Góra (do 1954) Inowłódz (od 1924) Lubania (do 1954) Lubochnia Marianów (do 1954) Niwna (1953–54) Nowe Miasto nad Pilicą (od 1973) Rawa Mazowiecka (od 1973) Regnów (do 1954) Rzeczyca Sadkowice (od 1973) Stara Wieś (do 1954) Wałowice (do 1953) Żelechlin (do 1953) Żelechlinek (od 1953)
Gromady (1954–72)	Babsk (1954–72) Biała (1959–72) Bieliny (1954–68) Boguszyce (1954–72) Budziszewice (1954–72) Bukowiec (1954–57) Chrząszczewek (1954–58) Cielądz (1954–72) Czerniewice (1954–72) Dziurdzioły (1960–68) Glinnik (1954–68) Gortatowice (1954–72) Inowłódz (1954–72) Julianów (1954–61) Kaleń (1954–72) Kłopoczyn (1954–58) Komorów (1954–59) Królowa Wola (1954–57) Krzemienica (1954–72) Kurzeszyn (1954–72) Lewin (1954–61) Lubania (1954–72) Lubochnia (1954–72) Lubocz (1954–59) Naropna (1954–59) Niwna (1954–61) Ossowice (1954–59) Pobiedna (1954–72) Podkonice Duże (1954–59) Porady Górne (1954–58) Rawa Mazowiecka (1959–72) Regnów (1954–72) Rosocha (1956–57) Rzeczyca (1954–72) Sacin (1954–56) Sadkowice (1954–72) Sadykierz (1954–68) Stara Wieś (1954–72) Tarnowska Wola (1954–58) Teklin (1954–60) Teodozjów (1954–58) Węgrzynowice (1954–59) Wielka Wola (1954–59) Wilkowice (1954–68) Wola Chojnata (1954–57) Wólka Lesiewska (1954–58) Żdżarki (1954–57) Żdżary (1954–72) Żelechlinek (1954–72)

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne