Inspektorat Graniczny nr 10

Szkic Inspektoratu Granicznego „Wolsztyn”

Inspektorat Graniczny nr 10 – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1928–1939.

Inspektorat Graniczny w Opalenicy obejmował południową część powiatu międzychodzkiego od Warty, powiat nowotomyski, Wolsztyn, północną część powiatu śmigielskiego i Kościan do Obry, powiat grodziski, południową część powiatu szamotulskiego do Warty i część powiatu leszczyńskiego do Małej Obry^[1].

Formowanie i zmiany organizacyjne

Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną^[2]. Rozkazem nr 3 z 25 kwietnia 1928 roku w sprawach organizacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski zatwierdził dyslokację, granice i strukturę inspektoratu granicznego nr 10 „Opalenica”^[3]. Już 15 września 1928 dowódca Straży Granicznej rozkazem nr 7 w sprawie organizacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego podpisanym w zastępstwie przez mjr. Wacława Szpilczyńskiego zmieniał miejsce postoju komisariatu „Świechocin” na „Międzychód”^[4]. Rozkazem nr 4 z 27 maja 1929 roku w sprawie etatu budżetowego Straży Granicznej komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski zmienił nazwę komisariatu „Wijewo” na „Kaszczor”^[5]. W sierpniu 1929 roku przeniesiono siedzibę inspektoratu w Opalenicy do Wolsztyna^[6]. Rozkazem nr 11 z 9 stycznia 1930 roku o reorganizacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski powołał komisariat SG „Silna”^[7]. Rozkazem nr 2 z 30 listopada 1937 roku w sprawach [...] przeniesienia siedzib i likwidacji jednostek, komendant Straży Granicznej zniósł posterunek SG „Sieraków”^[8], a rozkazem nr 1 z 1 lipca 1938 roku w sprawach [...] organizacyjnych, przeniósł siedzibę komisariatu i placówki II linii „Silna” do m. Lewice^[9]. Rozkazem nr 2 z 8 września 1938 roku w sprawie terminologii odnośnie władz i jednostek organizacyjnych formacji, komendant Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski nakazał zmienić nazwę Inspektoratu Granicznego „Wolsztyn” na Obwód Straży Granicznej „Wolsztyn”^[10].

Służba graniczna

Dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski swoim rozkazem nr 3 z 25 kwietnia 1928 roku w sprawach organizacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego określił granice inspektoratu granicznego: od północy: rzeka Warta, placówka Straży Granicznej „Mierzyn” wyłącznie, od południa: placówka Straży Granicznej „Wybudowanie” włącznie ^[3]. Rozkaz dowódcy Straży Granicznej nr 7 z 15 września 1928 podpisany przez mjr. Wacława Spilczyńskiego zmienił granicę inspektoratu: od północy − placówka Straży Granicznej „Sowia Góra” wyłącznie, od południa − placówka Straży Granicznej I linii „Radomyśl” włącznie^[4]. Rozkazem nr 11 z 9 stycznia 1930 roku w sprawie organizacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski zatwierdził granice inspektoratu granicznego: granica Inspektoratu Granicznego Wronki, od południa: placówka Radomyśl włącznie^[11].

Inspektorat w 1936 roku mieścił się w Wolsztynie przy ulicy 5 Stycznia 3. Ochraniała odcinek długości 185 km. Posiadał telefon (nr 95)^[12].

Sąsiednie inspektoraty:

• Inspektorat Graniczny „Wronki” ⇔ Inspektorat Graniczny „Leszno” − 1928

Funkcjonariusze inspektoratu

Kierownicy/komendanci inspektoratu

Struktura i obsada personalna sztabu IG w 1936^[15]

• kierownik IG – nadkomisarz Wilhelm Pfister
• kwatermistrz – podkomisarz Stanisław Wierzyński
• oficer wywiadowczy – podkomisarz Tadeusz Flammer
• szef kancelarii – starszy przodownik Józef Śron
• pomocnik kwatermistrza - przodownik Franciszek Stefański
• pisarz – starszy strażnik Stanisław Nowak
• kierownik radiostacji – strażnik Leonard Melaniuk
• kierownik placówki II linii – starszy strażnik Leon Konieczny
• szofer – starszy strażnik Feliks Dziurla
• motocyklista – strażnik Józef Dezor

Struktura organizacyjna

Organizacja inspektoratu w 1928^[16]:

• komenda − Opalenica
• komisariat Straży Granicznej „Świechocin”
• komisariat Straży Granicznej „Zbąszyń”
• komisariat Straży Granicznej „Wolsztyn”
• komisariat Straży Granicznej „Wijewo”

Organizacja inspektoratu w styczniu 1930^[17]:

• komenda − Wolsztyn
• 1/10 komisariat Straży Granicznej „Międzychód”
• 2/10 komisariat Straży Granicznej „Silna”
• 3/10 komisariat Straży Granicznej „Zbąszyń”
• 4/10 komisariat Straży Granicznej „Wolsztyn”
• 5/10 komisariat Straży Granicznej „Kaszczor”

Przypisy

Bibliografia

• Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
• IwonaI. Kozicka IwonaI., Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Wielkopolski Inspektorat Okręgowy Straży Granicznej”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2011 .
• Mariusz Kaśkosz: Straż Graniczna Inspektoratu Granicznego Wronki w latach 1928-1937: ze wspomnień strażnika Jana Nocunia. Czarnków: Wydawnictwo Nadnoteckie Echa, 2015. ISBN 83-87424-77-3.
• Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
• Wykaz dyslokacji jednostek Inspektoratu Granicznego „Wolsztyn” w 1936 roku → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Rozkazy Komendy Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.