Instytut Badań Jądrowych
Instytut Badań Jądrowych im. Andrzeja Sołtana – polski instytut naukowy powstały w 1955 roku[1], podzielony w 1982 na trzy oddzielne instytuty związane z atomistyką:
- Instytut Problemów Jądrowych im. Andrzeja Sołtana (Otwock-Świerk, Warszawa, Łódź) - obecnie Narodowe Centrum Badań Jądrowych;
- Instytut Chemii i Techniki Jądrowej (Warszawa-Żerań);
- Instytut Energii Atomowej (Otwock-Świerk) - obecnie Narodowe Centrum Badań Jądrowych.
Siedziba główna instytutu znajdowała się w Świerku, dzielnicy Otwocka.
Historia
Instytut Badań Jądrowych został powołany do życia 4 czerwca 1955 roku, na mocy uchwały Prezydium Rady Ministrów PRL[2]. Początkowo IBJ został podporządkowany Polskiej Akademii Nauk, a rok później stał się instytutem resortowym Pełnomocnika Rządu do Spraw Wykorzystania Energii Jądrowej. Organizatorem i pierwszym dyrektorem Instytutu był prof. dr Andrzej Sołtan[3].
Przed założeniem Instytutu Badań Jądrowych, za opracowanie założeń, wykonanie projektu i nadzór nad budową pierwszego w Polsce reaktora atomowego odpowiadały:
- Instytut Fizyki Polskiej Akademii Nauk (powstały w roku 1953), w tym Zakład Fizyki Jądra Atomowego w Krakowie,
- Zakład Fizyki Cząstek Elementarnych Polskiej Akademii Nauk (utworzony w marcu 1954 roku w Warszawie, powołany na mocy tajnej uchwały rządu[4])
- Zakład Urządzeń Naukowo-Technicznych Ministerstwa Przemysłu Chemicznego (powołany w dniu 9 lipca 1954).
W procesie reorganizacji z powodów politycznych, 1 stycznia 1983 r. zarządzeniem generała Wojciecha Jaruzelskiego Instytut Badań Jądrowych został podzielony na trzy odrębne jednostki: Instytut Problemów Jądrowych i Instytut Energii Atomowej oraz Instytut Chemii i Techniki Jądrowej[5].
Reaktory
W Instytucie działało kilka reaktorów jądrowych. W latach 1958-1995 działał reaktor "EWA" (Eksperymentalny, Wodny, Atomowy) sprowadzony z ZSRR i zmontowany w Świerku, o mocy początkowo 2 MW powiększonej do 10 MW. W marcu 1963 roku oddano do użytku skonstruowany wyłącznie przez polskich naukowców reaktor "Anna" o mocy 10 kW, służący do badań fizyki reaktorów. 29 grudnia 1964 uruchomiono kolejny reaktor całkowicie polskiej konstrukcji o nazwie "Maryla", a w 1973 reaktor "Agata" o konstrukcji podobnej do reaktora "Maria".
W grudniu 1974 uruchomiono działający do dziś reaktor "Maria", który od podstaw został zbudowany w Polsce, choć oparty na radzieckim pomyśle - reaktorze MR w Instytucie Kurczatowa w Moskwie.
Linki zewnętrzne
- Instytut Problemów Jądrowych. ipj.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-06-17)]., obecnie Narodowe Centrum Badań Jądrowych
- Instytut Chemii i Techniki Jądrowej
- Instytut Energii Atomowej. cyf.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-10)]., obecnie Narodowe Centrum Badań Jądrowych
Przypisy
- ↑ Historia NCBJ, Narodowe Centrum Badań Jądrowych [dostęp 2022-11-24] (pol.).
- ↑ Nieopublikowana Uchwała Nr 419/55 Prezydium Rządu z dnia 4 czerwca 1955 r. w sprawie rozwoju badań w dziedzinie fizyki jądra atomowego i wykorzystania energii jądrowej dla celów gospodarki narodowej
- ↑ Jerzy Minczewski, XX lat IBJ, „Neutrony – niezależne i nieregularne pismo komputerowe Ośrodka Atomistyki w Świerku”, nr 6 (125), przedruk z Rezonans nr 11 (70), listopad 1975, 23 czerwca 2005 [dostęp 2020-09-10] [zarchiwizowane z adresu 2016-09-13].
- ↑ Pół wieku badań jądrowych w Polsce, Gazeta Wyborcza, 17 czerwca 2005 [dostęp 2020-09-10].
- ↑ Zarządzenie nr 31 Prezesa Rady Ministrów z dnia 13 grudnia 1982 r. w sprawie organizacji jednostek naukowo-badawczych i rozwojowych atomistyki (M.P. z 1982 r. nr 32, poz. 279).
Bibliografia
- Korzenie IPJ: historia Instytutu Badań Jądrowych (1955-1982), Narodowe Centrum Badań Jądrowych [dostęp 2020-09-10].
- Przemysław Bogusz, Betonem w atom, „Gazeta Polska”, nr 2 (755), przedruk w otwock24.home.pl, 9 stycznia 2008 [zarchiwizowane z adresu 2013-10-22].