Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego

Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego

Uniwersytet Wrocławski
Pałac Książąt Legnicko-Brzeskich we Wrocławiu
Data założenia	1945
Państwo	Polska
Adres	Szewska 49, Miasto Wrocław – Stare Miasto
Położenie na mapie Wrocławia Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego
51°06′45,59″N 17°02′08,14″E/51,112664 17,035594
Strona internetowa

Siedziba Instytutu Historycznego UWr przy ulicy Szewskiej 49

Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego – jednostka dydaktyczno-naukowa należąca do struktur Wydziału Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego. Dzieli się na 12 zakładów i 8 pracowni naukowych. Ponadto w skład instytutu wchodzi samodzielna biblioteka naukowa^[1]. Posiada uprawnienia do nadawania stopni naukowych doktora i doktora habilitowanego oraz wnioskowania o nadanie tytułu naukowego profesora^[2].

Profil naukowo-dydaktyczny

Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego prowadzi działalność dydaktyczną i badawczą związaną z historią polityczną, społeczną i gospodarczą w jej poszczególnych epokach i różnych aspektach. Główne aspekty działalności naukowo-badawczej instytutu dotyczącą problematyki związanej z: dziejami zachodnich i wschodnich prowincji rzymskich, epigrafią grecką i łacińską, historią filozofii i religii, demografią historyczną Słowiańszczyzny Zachodniej, dziejopisarstwem średniowiecznej wsi polskiej, przemysłem i demografią Śląska, historią miast śląskich, Niemiec i stosunków polsko-niemieckich, parlamentaryzmem polskim, kulturą staropolską, polską myślą polityczną XIX i XX wieku, problemami mniejszości narodowych w Europie, dziejami emigracji polskiej, historią w programach szkolnych, naukami pomocniczymi historii, genealogią polską, historią Śląska i Prus Wschodnich, dziejami Afryki Północnej w starożytności, dziejami Grecji i Rzymu, historią wojskowości, dziejami Galicji i polskich kresów wschodnich oraz dziejami Litwy i Ukrainy^[2].

Dzieje Instytutu

Instytut powstał jako jedna z pierwszych jednostek Uniwersytetu Wrocławskiego w 1945, którego twórcami byli naukowcy przybyli w znacznej części z Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Związanych z nim było wielu wybitnych badaczy, m.in.: Władysław Czapliński, Stefan Inglot, Tadeusz Kotula i Henryk Zieliński. Pracownicy naukowi instytutu zajmowali też często najważniejsze stanowiska w hierarchii uniwersyteckiej – rektorów: Marian Orzechowski (1971–1975), Wojciech Wrzesiński (1990–1995), Romuald Gelles (1999–2002), Przemysław Wiszewski (od 2020) oraz prorektorów: Jerzy Maroń (2002–2005), Rościsław Żerelik (1999–2002), Krzysztof Nawotka (2005–2008) i Grzegorz Hryciuk (2012–2016), wielokrotnie obejmowali też funkcję dziekanów na swoich wydziałach. Instytut początkowo afiliowany był przy Wydziale Filozoficzno-Historycznym, od reorganizacji struktur uniwersyteckich w 1988 przy Wydziale Nauk Historycznych i Pedagogicznych.

Władze (2020–2024)

Dyrektor: dr hab. Filip Wolański, prof. UWr

Zastępca dyrektora ds. dydaktycznych: dr hab. Barbara Techmańska

Zastępca dyrektora ds. nauki i współpracy z zagranicą: prof. dr hab. Jakub Tyszkiewicz

Zastępca dyrektora ds. inwestycji: dr hab. Miron Urbaniak, prof. UWr

Poczet dyrektorów

prof. Wojciech Wrzesiński, dyrektor instytutu oraz rektor UWr

• 1969–1972: prof. zw. dr hab. Adam Galos
• 1972–1975: prof. zw. dr hab. Józef Leszczyński
• 1975–1976: prof. zw. dr hab. Eugeniusz Konik
• 1976–1981: prof. zw. dr hab. Wojciech Wrzesiński
• 1981–1985: prof. zw. dr hab. Adam Galos
• 1985–1986: prof. zw. dr hab. Zbigniew Kwaśny
• 1986–1987: prof. zw. dr hab. Mieczysław Pater (p.o. dyrektora IH UWr)
• 1987–1990: prof. zw. dr hab. Tadeusz Kotula
• 1990–1993: prof. zw. dr hab. Krystyn Matwijowski
• 1993–1996: prof. zw. dr hab. Mieczysław Pater
• 1996–2005: prof. zw. dr hab. Wojciech Wrzesiński
• 2005–2020: prof. zw. dr hab. Rościsław Żerelik
• od 2020: dr hab. Filip Wolański, prof. UWr

Kierunki kształcenia

Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego oferuje studia na następujących kierunkach i specjalnościach w ramach studiów pierwszego trwających 3 lata i kończących się uzyskaniem tytułu zawodowego licencjata w ramach studiów stacjonarnych (dziennych) i niestacjonarnych (zaocznych)^[3]:

• dziedzictwo kultury materialnej – ochrona, promocja, gospodarowanie (studia dzienne)
  • gospodarowanie dziedzictwem kultury materialnej
  • turystyka historyczna
• historia
  • amerykanistyka (studia dzienne)
  • archiwistyka i zarządzanie dokumentacją (studia dzienne i zaoczne)
  • dokumentalistyka konserwatorska (studia dzienne)
  • regionalistyka (studia dzienne)
  • specjalność nauczycielska (studia dzienne i zaoczne)
• militarioznawstwo (studia dzienne)
  • popularyzacja wiedzy o militariach
  • animacja odtwórstwa historycznego
• european cultures (studia dzienne, w języku angielskim)

Po ukończeniu studiów I stopnia ich absolwenci mogą kontynuować dalsze kształcenie w ramach studiów drugiego stopnia (magisterskich uzupełniających), kończących się uzyskaniem tytułu magistra, które trwają 2 lata. Do wyboru są następujące kierunki i specjalności w ramach studiów dziennych i zaocznych^[3]:

• historia cywilizacji śródziemnomorskich (studia dzienne)
• public history (studia dzienne, w języku angielskim)
• historia w przestrzeni publicznej (studia dzienne)
• historia (studia dzienne)
  • archiwistyka i zarządzanie dokumentacją (studia dzienne i zaoczne)
  • dokumentalistyka konserwatorska (studia dzienne i zaoczne)
  • regionalistyka (studia dzienne)
  • specjalność nauczycielska (studia dzienne i zaoczne)

W roku akademickim 2020/2021 w instytucie nie są prowadzone żadne studia podyplomowe^[4]. Przy instytucie działa Kolegium Doktorskie Historii należące do Wydziału Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego. Kształcenie w nim trwa 4 lata i kończy się uzyskaniem stopnia naukowego doktora nauk humanistycznych^[5]. W 2008 roku w instytucie kształciło się 1357 studentów w trybie dziennym i zaocznym^[6].

Struktura organizacyjna

Zakład Antropologii Historycznej

Zakład Antropologii Historycznej realizuje w ramach programu studiów historycznych zajęcia z metodologii badań historycznych, historii historiografii, podstawy socjologii, informatyki dla historyków. Zakład prowadzi specjalizację przedmiotową: Jednostka, grupa, społeczeństwo w poznaniu historycznym, poświęconą dziejom kultury i społeczeństwa od końca średniowiecza do początku XX w. Ponadto Zakład prowadzi seminaria doktorskie, magisterskie i licencjackie, a także wykłady i konwersatoria problemowe: Miłość staropolska, Elity w Polsce od średniowiecza do początku XX w., Rodzina i gospodarstwo domowe w Polsce nowożytnej, Rodzina w społeczeństwie polskim XVI-XIX w., Przestępczość w Polsce XVI-XVIII w., Wspólne dzieje Polski, Czech i Węgier^[7].

Pracownicy:

• Kierownik: dr hab. Marek Górny, prof. UWr
• dr hab. Paweł Klint

Zakład Dydaktyki Historii i Wiedzy o Społeczeństwie

Zakład Dydaktyki Historii i WOS UWr powstał 28 grudnia 1972 r. decyzją rektora, prof. dra hab. Mariana Orzechowskiego, która weszła w życie 1 stycznia 1973 r. Inicjatorem jego powstania i pierwszym kierownikiem był doc. Karol Fiedor. Zakład Dydaktyki Historii i wiedzy o społeczeństwie koncentruje się na badaniach nad historią nauczania historii, historią wychowania na przestrzeni dziejów, wychowaniem obywatelskim oraz problematyką regionalizmu w dydaktyce historii i WOS oraz problematyki kształcenia nauczycieli. Dotyczą one także skuteczności metod i środków dydaktycznych, sposobów ewaluacji oraz stosowania współczesnych mediów w edukacji. Zakład współpracuje z Uniwersytetem Masaryka w Brnie i Międzynarodowym Stowarzyszeniem Dydaktyków Historii oraz Międzynarodowym Instytutem Badań nad Podręcznikiem Szkolnym w Brunszwiku^[8].

Kierownicy Zakładu

Pracownicy

• Kierownik: dr hab. Joanna Wojdon, prof. UWr
• prof. dr hab. Jacek Piotrowski
• dr hab. Karol Sanojca, prof. UWr
• dr hab. Barbara Techmańska
• dr Małgorzata Skotnicka-Palka
• dr Dorota Wiśniewska

Zakład Historii Europy Wschodniej

Pracownicy:

• Kierownik: dr hab. Grzegorz Hryciuk, prof. UWr
• dr hab. Małgorzata Ruchniewicz, prof. UWr
• dr Aleksander Srebrakowski
• dr Magdalena Gibiec

Zakład Historii Gospodarczej, Demografii i Statystyki

Zakład Historii Gospodarczej, Demografii i Statystyki został założony w 1946 r. jako Katedra Historii Gospodarczej i Społecznej przez prof. dra hab. Stefana Inglota. Jego pracownicy naukowi prowadzą badania z zakresu: migracji ze szczególnym uwzględnieniem migracji powojennych, dziejów miast śląskich od poł. XVIII w., historii kobiet śląskich w XIX i XX w., przemian demograficznych i społeczno-zawodowych na Śląsku w XIX i XX w., sprzedaży nieruchomości gruntowych i mieszkalnych w miastach wojewódzkich ziem zachodnich i północnych Polski w latach 1990–2008, tworzenia się rynku nieruchomości, migracji powojennych na ziemiach polskich, epoki staropolskiej (XVI-XVIII w.), historii mentalności, społecznej roli Kościoła, dziejów podróży oraz oświaty, wychowania, historii medycyny, polskiej myśli ekonomicznej w okresie staropolskim, literatury rolniczej, pieniądza i bankowości emisyjnej w XX w. i biografistyki historii gospodarczej^[9].

Kierownicy Zakładu

Pracownicy:

• Kierownik: dr hab. Tomasz Głowiński, prof. UWr
• dr hab. Piotr Badyna
• dr Jacek Jędrysiak
• dr Aleksandra Ziober

Zakład Historii Kultury Materialnej

Zakład Historii Kultury Materialnej powstał w październiku 2004 r. Od początku swego istnienia kieruje nim dr hab. Jan Kęsik, prof. UWr. Jest to interdyscyplinarny zespół składający się z historyków, historyków sztuki, prawników oraz architektów, specjalizujących się w zakresie historii architektury i rewitalizacji zabytków. Badania nad kulturą materialną obejmują sferę aktywności materialnej człowieka. Utworzenie Zakładu umożliwiło stworzenie zespołu zajmującego się historią kultury materialnej od średniowiecza aż po epokę industrialną i postindustrialną. Działalność Zakładu jest ściśle powiązana z realizowaną na studiach historycznych specjalnością zawodową – dokumentalistyka konserwatorska. W jej ramach przygotowywani są specjaliści w zakresie ochrony dóbr kultury materialnej^[10].

Pracownicy:

• Kierownik: prof. dr hab. Jan Kęsik
• dr hab. Elżbieta Kaszuba, prof. UWr
• dr hab. Miron Urbaniak, prof. UWr
• dr Tomasz Dywan
• dr Agata Gabiś

Zakład Historii Najnowszej

Pracownicy:

• Kierownik: prof. zw. dr hab. Grzegorz Strauchold
• prof. zw. dr hab. Krzysztof Ruchniewicz
• dr hab. Bożena Szaynok, prof. UWr
• prof. dr hab. Jakub Tyszkiewicz
• dr Łukasz Kamiński
• dr hab. Joanna Nowosielska-Sobel prof. UWr

Zakład Historii Polski i Powszechnej do XV w.

Zakład Historii polski i Powszechnej do XV w. powstał w 1945 r. jako jeden z pierwszych na terenie Instytutu Historycznego. Jego twórcami była para mediewistów: Ewa Maleczyńska i Karol Maleczyński.

Kierownicy Zakładu

Pracownicy:

• Kierownik: prof. zw. dr hab. Mateusz Goliński
• prof. dr hab. Stanisław Rosik
• dr hab. Wojciech Mrozowicz, prof. UWr
• dr hab. Dagmara Adamska
• dr Lesław Spychała

Zakład Historii Polski i Powszechnej od XVI do XVIII w.

Pracownicy:

• Kierownik: prof. zw dr hab. Leszek Ziątkowski
• prof. zw. dr hab. Jerzy Maroń
• dr hab. Filip Wolański, prof. UWr
• dr hab. Robert Kołodziej, prof. UWr
• dr hab. Małgorzata Kowalczyk
• dr Daniel Wojtucki
• dr Jakub Węglorz

Zakład Historii Polski i Powszechnej od XIX i XX w.

Pracownicy:

• Kierownik: prof. dr hab. Krzysztof Kawalec
• prof. dr hab. Paweł Jaworski
• dr hab. Piotr Cichoracki, prof. UWr
• dr hab. Joanna Dufrat
• dr hab. Grzegorz Kulka
• dr Monika Piotrowska-Marchewa
• dr Mateusz Nowikiewicz

Zakład Historii Starożytnej

Pracownicy:

• Kierownik: prof. zw. dr hab. Krzysztof Nawotka
• dr hab. Małgorzata Pawlak prof. UWr
• dr hab. Andrzej Łoś, prof. UWr
• dr hab. Andrzej Wypustek
• dr hab. Adam Pałuchowski
• dr Dominika Grzesik
• dr Wojciech Pietruszka

Zakład Historii Śląska

Zakład Historii Śląska został założony w 1953 r. w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk, co związane było z pracami nad wielotomową Historią Śląska. W 1965 r. Instytut Historii PAN zlikwidował swoje struktury we Wrocławiu, na mocy porozumienia zawartego między Polską Akademią Nauk a Uniwersytetem Wrocławskim Zakład został przeniesiony do tego ostatniego i włączony w struktury Instytutu Historycznego. Realizacja kolejnych tomów Historii Śląska była do 1989 r. największym osiągnięciem naukowo-wydawniczym zakładu, decydowała również przez szereg lat o jego charakterze; dysponował m.in. etatami „niedydaktycznymi”. W latach 90. XX w. największym osiągnięciem zakładu były trzy tomy dzieła Mieczysława Patera o polskich postawach i dążeniach narodowych na Śląsku. W 2002 r. ukazała się nowa, jednotomowa Historia Śląska pod redakcją Marka Czaplińskiego^[11].

Kierownicy Zakładu

Pracownicy:

• Kierownik: prof. dr hab. Gabriela Wąs
• dr hab. Tomasz Przerwa prof. UWr
• dr Jacek Dębicki
• dr Jarosław Szymański
• dr Krzysztof Siwek

Zakład Nauk Pomocniczych Historii i Archiwistyki

Pracownicy:

• Kierownik: prof. zw. dr hab. Rościsław Żerelik
• prof zw. dr hab. Marek Derwich
• prof. zw. dr hab. Przemysław Wiszewski
• dr hab. Lucyna Harc
• dr Stanisław Jujeczka
• dr hab. Marek Wójcik
• dr Wawrzyniec Kowalski

Pracownia Bibliografii Historii Śląska

Skład osobowy Pracowni

• Kierownik: dr hab. Karol Sanojca, prof. UWr
• dr hab. Małgorzata Pawlak, prof. UWr

Pracownia Atlasu Historycznego

Skład osobowy Pracowni:

• kierownik: prof. dr hab. Grzegorz Strauchold

Pracownia Badań nad Dziejami Zakonów i Kongregacji Kościelnych

Skład osobowy Pracowni:

• Kierownik: prof. dr hab. Marek Derwich

Pracownia Badań nad Polską Emigracją w Niemczech po 1945 roku

Skład osobowy:

• Kierownik: prof. dr hab. Krzysztof Ruchniewicz

Pracownia Dziejów Kościołów i Mniejszości Narodowych

Skład osobowy Pracowni:

• Kierownik: prof. dr hab. Gabriela Wąs

Pracownia Badań nad Wczesnymi Dziejami Europy Środkowej

Skład osobowy Pracowni

• Kierownik: prof. dr hab. Stanisław Rosik

Pracownia Dokumentacji Dziedzictwa Kulturowego

Skład osobowy Pracowni

• Kierownik: prof. dr hab. Elżbieta Kaszuba

Pracownia Edytorstwa Źródeł Historycznych

Skład osobowy Pracowni

• Kierownik: dr hab. Wojciech Mrozowicz, prof. UWr

Pracownia Komputerowa

Pracownia powstała w 1996 r. Jej kierownikiem od początku jest dr hab. Marek Górny, prof. UWr.

Wydawnictwa

Instytut wydaje własny kwartalnik historyczny „Sobótka”, który stanowi podstawowe czasopismo dla wszystkich badaczy przeszłości tego regionu^[12].

Biblioteka

Instytut posiada własną bibliotekę z ok. 133 tys. jednostek inwentarzowych, w tym m.in. 32 tys. woluminami czasopism i 92 tys. woluminami druków zwartych. Zbiór czasopism liczy 1489 tytułów, w tym 69 tytułów bieżących polskich i 38 tytułów bieżących zagranicznych. Biblioteka mieści się na I piętrze budynku instytutu przy ul. Szewskiej 49^[13]. W styczniu 2014 roku na mocy uchwały Senatu Uniwersytetu Wrocławskiego otrzymała ona imię Profesora Adama Galosa^[14].

Siedziba

Od początku swojego istnienia Instytut mieści się w Pałacu Książąt Legnicko-Brzeskich we Wrocławiu, mieszczącym się przy ulicy Szewskiej 49. Budynek powstał w średniowieczu jako miejska rezydencja Piastów legnicko-brzeskich. W 1709 r. od potomków Piastów budynek przeszedł w ręce sióstr urszulanek. W 1811 r. budynki przy Szewskiej 49 po urszulankach przejęła Policja Państwowa^[15]. W latach 1896–1898 budynek został przebudowany (dobudowano dodatkowe skrzydła), mimo to zachowując sklepienia gotyckie, renesansowe detale, sklepienia ze sztukatorską dekoracją barokową^[16]. Od jesieni 2016 roku rozpoczął się kapitalny remont siedziby instytutu rozłożony na trzy etapy. Przewidywany zakres prac przewiduje się na koniec 2021 roku^[17].

Opis wnętrz budynku jako siedziby policji znajdziemy w powieściach Marka Krajewskiego o Eberhardzie Mocku. Po przeniesieniu siedziby policji na ul. Podwale, dokonano adaptacji budynku przy ul. Szewskiej 49 na potrzeby Uniwersytetu. Budynek Instytutu Historycznego jest także jednym z miejsc akcji kryminału z czasów PRL-u Sztylet Wenecki Zbigniewa Kubikowskiego (pod pseudonimem Jacek Joachim).

Doktoraty honoris causa UWr przyznane z inicjatywy instytutu

Instytut Historyczny UWr był inicjatorem przyznania siedemnastu godności doktora honoris causa uczelni:

• 1965 – Josef Macůrek
• 1965 – Kazimierz Tymieniecki
• 1970 – Paul Novotny
• 1975 – Henryk Jabłoński
• 1977 – Stefan Inglot
• 1984 – Henryk Barycz
• 1985 – Karol Górski
• 1985 – Henryk Wereszycki
• 1991 – Ryszard Kaczorowski
• 1992 – Józef Andrzej Gierowski
• 1993 – Józef Wolski
• 1993 – Piotr Wandycz
• 1999 – Gerard Labuda
• 2001 – Roman Wapiński
• 2002 – Fritz Stern
• 2003 – Winfried Irgang
• 2007 – Henryk Samsonowicz
• 2011 – Norbert Conrads

Byli pracownicy Instytutu Historycznego

• Ludwik Bazylow
• Franciszek Biały,
• Kazimierz Bobowski,
• Marek Cetwiński,
• Edward Czapiewski
• Marek Czapliński
• Władysław Czapliński,
• Juliusz Demel
• Karol Fiedor
• Zbigniew Fras,
• Adam Galos,
• Romuald Gelles
• Józef Andrzej Gierowski,
• Ryszard Gładkiewicz
• Marian Haisig
• Jerzy Hauziński
• Roman Heck
• Stefan Inglot
• Adolf Juzwenko,
• Eugeniusz Konik,
• Wacław Korta,
• Elżbieta Kościk
• Tadeusz Kotula,
• Teresa Kulak
• Franciszek Kusiak
• Zbigniew Kwaśny
• Lech Leciejewicz,
• Józef Leszczyński,
• Ewa Maleczyńska,
• Karol Maleczyński,
• Andrzej Małkiewicz
• Tadeusz Marczak
• Krystyn Matwijowski,
• Teofil Modelski
• Karol Modzelewski
• Stefania Ochmann-Staniszewska
• Marian Orzechowski
• Grażyna Pańko
• Mieczysław Pater,
• Jerzy Pietrzak
• Kazimierz Popiołek,
• Bogdan Rok
• Wincenty Styś
• Wiesław Suder
• Włodzimierz Suleja,
• Bronisław Turoń
• Lech Tyszkiewicz,
• Marek Winiarczyk
• Henryk Wereszycki
• Józef Wolski
• Wojciech Wrzesiński,
• Henryk Zieliński

Znani studenci

• Leszek Bzdyl
• Ryszard Czarnecki
• Julian Janczak
• Jolanta Maria Kaleta
• Paweł Kasprzak
• Marian Kmita
• Radosław Kujawa
• Andrzej Łoś
• Jarema Maciszewski
• Grzegorz Małecki
• Mateusz Morawiecki
• Jacek Połujan
• Robert Raczyński
• Grzegorz Schetyna
• Władysław Stasiak
• Krzysztof Turkowski
• Elżbieta Witek
• Tadeusz Wolsza
• Jerzy Woronczak
• Roman Żurek

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona Instytutu Historycznego Uniwersytetu Wrocławskiego
• Biuletyn Informacji Publicznej UWr
• Instytut Historyczny w bazie instytucji naukowych portalu Nauka Polska (OPI).