Instytut Kościuszki

Ten artykuł należy dopracować: → poprawić styl – powinien być encyklopedyczny, → napisać artykuł w sposób neutralny. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Instytut Kościuszki Instytut Integracji Europejskiej
Państwo	Polska
Siedziba	ul. Wilhelma Feldmana 4 /9-10; 31-130 Kraków
Data założenia	2000
Rodzaj stowarzyszenia	stowarzyszenie rejestrowe
Profil działalności	ośrodek naukowo-badawczy
Prezes Zarządu	Izabela Albrycht
Nr KRS	0000145838
Data rejestracji	7 stycznia 2003
Położenie na mapie Krakowa Instytut Kościuszki
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Instytut Kościuszki
Położenie na mapie województwa małopolskiego Instytut Kościuszki
50°04′05″N 19°55′44″E/50,068056 19,929028
Strona internetowa

Instytut Kościuszki – pozarządowy ośrodek naukowo-badawczy o charakterze non-profit założony w 2000. Misją think tanku jest działanie na rzecz społeczno-gospodarczego rozwoju i bezpieczeństwa Polski, jako aktywnego członka Unii Europejskiej oraz NATO^[1].

Niezależna działalność ekspercka

Instytut Kościuszki specjalizuje się w tworzeniu strategicznych rekomendacji i kierunków rozwoju kluczowych polityk publicznych, stanowiących merytoryczne wsparcie dla polskich i europejskich decydentów politycznych. Raporty i analizy przygotowywane przez ekspertów think tanku są niezależne i apolityczne, a ich konkluzje są istotnym źródłem informacji dla sektora prywatnego i społeczeństwa obywatelskiego.

Instytut Kościuszki realizuje szereg krajowych i międzynarodowych projektów poświęconych wieloaspektowo rozumianej tematyce bezpieczeństwa, w tym bezpieczeństwa energetycznego, gospodarczego oraz cyberbezpieczeństwa. Angażując do współpracy kluczowych interesariuszy polityki i biznesu, a także przedstawicieli organizacji międzynarodowych oraz sektora NGO, Instytut inicjuje społeczno-polityczną debatę nad najważniejszymi wyzwaniami dla Polski i Europy.

Think tank przyciąga najlepszych analityków z całego świata, dając tym samym początek wielu pionierskim i innowacyjnym przedsięwzięciom. Instytut Kościuszki jest pomysłodawcą i głównym organizatorem Europejskiego Forum Cyberbezpieczeństwa - CYBERSEC^[2], corocznej konferencji poświęconej strategicznym aspektom cyberprzestrzeni, której pierwsza edycja odbyła się w 2015 r. Wydarzenie stanowi platformę regularnego dialogu pomiędzy kluczowymi interesariuszami i uznane zostało w rankingu Concise Courses za jedną z pięciu najważniejszych konferencji tego typu w Europie. W ramach projektu CYBERSEC, powstała również krajowa odsłona przedsięwzięcia^[3].

Współpraca

Instytut Kościuszki buduje relacje z szerokim gronem podmiotów, dla których dynamiczny rozwój, polityczno-gospodarcza stabilność i bezpieczeństwo Polski stanowią priorytet najwyższej wagi. Wśród licznych partnerów współpracujących z Instytutem Kościuszki, wyróżnić należy polskie i europejskie instytucje publiczne, organizacje międzynarodowe, krajowych czempionów  z różnych sektorów gospodarki, światowych liderów biznesu, wiodące think tanki z kraju i zagranicy, a także najbardziej opiniotwórcze media. 

W gronie instytucji patronujących inicjatywom i projektom Instytutu znajdują się m.in.: Parlament Europejski, Komisja Europejska, NATO, Kancelaria Prezesa Rady Ministrów RP, Kancelaria Prezydenta RP, Biuro Bezpieczeństwa Narodowego, Ministerstwo Rozwoju RP, Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP, Ministerstwo Obrony Narodowej RP, Ministerstwo Cyfryzacji RP, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji RP, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego RP, Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa RP, Ministerstwo Finansów RP, Rządowe Centrum Bezpieczeństwa, Narodowy Bank Polski, Komisja Nadzoru Finansowego, Najwyższa Izba Kontroli, Ministerstwo Energii, Prokuratura Krajowa, Bank Światowy^[4].

Historia

Instytut założony został w 2000 r. pod nazwą Instytut Integracji Europejskiej. Powstanie think tanku było odpowiedzią na postępującą integrację Polski w strukturach unijnych. Proces ten niósł za sobą potrzebę podjęcia działań mających na celu wypracowanie koncepcji z zakresu polityki zagranicznej, które jak najlepiej służyłyby polskiemu interesowi narodowemu w okresie przedakcesyjnym i przyczyniłyby się do pełnego przygotowania Polski do członkostwa w Unii Europejskiej.

W wyniku rozszerzeń z Unii lat 2004 i 2007 Instytut, wyznaczając sobie nowe cele, zmienił nazwę na Instytut Kościuszki i rozszerzył działalność badawczą, wspierając skuteczność Polski na forum Unii Europejskiej oraz trwałość sojuszu transatlantyckiego. Aktywność ekspercka think tanku skoncentrowana została głównie na kwestiach związanych z bezpieczeństwem energetycznym i gospodarczym, Instytut podejmował również szereg inicjatyw wspierających praworządność i krzewienie wartości demokratycznych.

Na przestrzeni kolejnych lat, rosnące napięcie geopolityczne, konflikt na Ukrainie i nowe zagrożenia o charakterze hybrydowym, wymusiły na całej społeczności międzynarodowej redefinicję klasycznego podejścia do bezpieczeństwa. Zdając sobie sprawę z konsekwencji dynamicznego rozwoju nowych technologii i tzw. czwartej rewolucji przemysłowej, rezonującej na strategiczne obszary funkcjonowania państw i społeczeństw, Instytut dostrzegł potrzebę wypracowania rozwiązań mających na celu budowę europejskiego systemu cyberbezpieczeństwa, w którym Polska, wykorzystując swój ogromny potencjał, może stać się jednym z liderów. Kluczowego znaczenia nabrały również projekty Instytutu Kościuszki wychodzące naprzeciw wyzwaniom dla bezpieczeństwa granic, związanych z konfliktem rosyjsko-ukraińskim, wojną w Syrii i kryzysem migracyjnym.

Obserwując dynamikę bieżących wydarzeń i analizując merytoryczne przesłanki, eksperci think tanku już na wczesnym etapie starają się sygnalizować możliwe zagrożenia. Ponad 15 lat działalności Instytutu Kościuszki to nie tylko okres wysiłków na rzecz realizacji polskich interesów narodowych i budowania pozycji naszego kraju na arenie międzynarodowej, ale także starania mające na celu zwiększanie roli organizacji pozarządowych w przestrzeni publicznej.

Najważniejsze projekty, konferencje, debaty, publikacje

• Europejskie Forum Cyberbezpieczeństwa – CYBERSEC ^[5]

Zapoczątkowany w 2015 roku CYBERSEC jest coroczną konferencją typu public policy, poświęconą strategicznym aspektom cyberprzestrzeni oraz globalnej rewolucji technologicznej, wykorzystującą sprawdzoną formułę opartą na połączeniu wiedzy ekspertów i profesjonalistów z różnych dziedzin, w celu opracowania praktycznych rekomendacji. CYBERSEC to nie tylko konferencja, to także proces tworzenia prężnie rozwijającej się międzynarodowej społeczności, skupionej na cyberbezpieczeństwie i partnerstwie pomiędzy sektorem publicznym a prywatnym.

Dotychczasowe edycje CYBERSEC Forum: 2015 Kraków, 2016 Kraków, 2017 Kraków, 2018 Kraków, 2019 Katowice.

• CYBERSEC BRUSSELS LEADERS’ FORESIGHT^[6]

CYBERSEC Brussels Leaders' Foresight to ekskluzywne spotkanie na wysokim szczeblu, którego celem jest zwiększenie gotowości europejskiego cyberbezpieczeństwa i wspieranie konkurencyjnej branży IT. Główne tematy dyskusji skupiają się na podjęciu głębokich działań w zakresie bezpieczeństwa cybernetycznego, które zabezpieczą bardzo podstawowe aspekty cyfrowego świata.

• The Digital 3 Seas Initiative^[7]

Inicjatywa Cyfrowego Trójmorza to  zbiór projektów transgranicznych i inicjatyw mających na celu rozwój infrastruktury cyfrowej, wspólnych inwestycji i  prac badawczo-rozwojowych, a także koncepcji politycznych i  legislacyjnych realizowanych na poziomie UE.

Trójmorze (ang. Three Seas Initiative, 3SI) jest projektem gospodarczo-politycznym zainaugurowanym w  2016 r., który ma na celu pogłębienie integracji państw Europy Środkowo-Wschodniej oraz wzmocnienie ich pozycji w Unii Europejskiej.

• CYBERSEC WASHINGTON LEADERS' FORESIGHT^[8]

Celem CYBERSEC Washington Leaders' Foresight jest wspieranie większej synergii politycznej, biznesowej i bezpieczeństwa między Stanami Zjednoczonymi, a regionem Trójmorza poprzez rozwój współpracy w zakresie bezpieczeństwa cyfrowego. Pierwsze wydarzenie CYBERSEC, które odbyło się w Waszyngtonie, zgromadziło przedstawicieli wysokiego szczebla z UE i USA, reprezentantów krajów 3 Seas Initiative (3SI), przedsiębiorców, środowisk akademickich i liderów organizacji pozarządowych.

• CYBERSEC HUB^[9]

CYBERSEC HUB to sieć zintegrowanych działań wspierających rozwój silnego sektora cyberbezpieczeństwa, które mają uczynić z Krakowa centrum kompetencji w dziedzinie nowoczesnych technologii. Celem przedsięwzięcia jest kumulacja potencjału technologicznego, inwestycyjnego oraz naukowego w tej dziedzinie. CYBERSEC HUB ma pomóc w budowie silnego sektora produktów i usług w obszarze cyberbezpieczeństwa, a także stworzyć warunki dla profesjonalnego szkolenia światowej klasy cyberspecjalistów. Skoordynowane wysiłki różnorodnych podmiotów zaangażowanych w ten proces, takich jak instytucje publiczne, uczelnie, biznes, startupy, czy NGO, nakierowane będą m.in. na działania edukacyjne, badawcze i wsparcie innowacyjności. Jedną z inicjatyw wchodzących w skład projektu jest CYBERSEC ACCELERATOR, który pomaga 7 wyselekcjonowanym startupom tworzącym rozwiązania w sektorze cyberbezpieczeństwa w międzynarodowej promocji oraz ekspansji na rynki zagraniczne.[1]

• Middle Income Trap in V4 countries (2015 r.)

Celem projektu było podniesienie poziomu wiedzy specjalistycznej i praktycznej na temat mechanizmów polityki gospodarczej i rozwiązań, które mogłyby przyczynić się do uniknięcia zjawiska tzw. pułapki średniego dochodu (ang. Middle Income Trap) w państwach Grupy Wyszehradzkiej. Jednym z najważniejszych etapów inicjatywy była konferencja "Strategie gospodarcze dla Polski i regionu – unikając pułapki średniego dochodu?", która zgromadziła elitarne grono polskich i europejskich ekspertów specjalizujących się w tematyce ekonomicznej. Wydarzenie było współorganizowane z dziennikiem Rzeczpospolita. Finalnym etapem projektu było stworzenie rekomendacji "Middle-Income Trap in V4 countries – Analysis and Recommendations" prezentujących konkluzje konferencji oraz dalsze szanse i możliwości dotyczące rozwoju gospodarczego państw V4.

• Polska prezydencja w Unii Europejskiej (2011 r.)

Instytut Kościuszki od 2008 roku realizuje projekt ekspercki na temat polskiej prezydencji w UE. Projekt ma na celu zainteresowanie środowiska naukowego, rządzących oraz opinii publicznej zagadnieniem polskiej prezydencji oraz ogólnie interesem Polski w UE. W trakcie realizacji projektu Instytut przygotował ekspertyzę dla Ministerstwa Spraw Zagranicznych (Rekomendacje i wytyczne przygotowania i realizacji polskiej prezydencji w Unii Europejskiej w 2011 r.) zawierającą konkretne propozycje do stworzenia kompleksowej strategii polskiego przewodnictwa w Unii. Uwzględniono w niej zmianę formuły prezydencji rotacyjnej wprowadzonej przez Traktat Lizboński, wskazano narodowe celów politycznych polskiej prezydencji, sposoby wypracowania konsensu politycznego w kręgu trzech państw wchodzących w skład prezydencji grupowej oraz wobec strategicznych celów UE. Ekspertyza zawiera także rekomendacje w zakresie wyzwań administracyjnych i promocyjnych na etapie przygotowań prezydencji. 9 maja 2008 Instytut zorganizował konferencję ekspercką: Polska prezydencja w Unii Europejskiej w 2011 r., która rozpoczęła dyskusję o polskich priorytetach integracji europejskiej podczas prezydencji, szansach, wyzwaniach i problemach wynikających z przygotowania się Polski do przewodzenia krajom Unii. Instytut prowadzi bieżący monitoring przygotowań do polskiej prezydencji. W lutym 2009 r. Instytut opracował Brief Programowy Co dalej z polską prezydencją w UE? jako ocenę rządowego programu przygotowań przewodnictwa w UE w 2011 roku^[10]

• XIX Forum Ekonomiczne w Krynicy (2010 r.)

Instytut Kościuszki jest Partnerem Forum Ekonomicznego w Krynicy (polskiego „Davos”). W ramach XIX edycji zorganizował dwa panele dyskusyjne: Doing Business 2010 – nowe kraje UE i Polska (9 września 2009 r.) Panel był prezentacją i interpretacją wyników raportu Banku Światowego, a także pierwszym wydarzeniem XIX FE oraz światową premierą wyników DB 2010. Panel był wspólnym przedsięwzięciem Banku Światowego i Instytutu Kościuszki^[11].

• Międzynarodowy nadzór nad rynkami finansowymi a kryzys gospodarczy (10 września 2009 r.)

Tematem dyskusji był problem międzynarodowego nadzoru nad rynkami finansowymi, w tym aspekt zmian w nadzorze mikro i makro-ostrożnościowym w Unii Europejskiej, a także zmiany nadzoru w skali globalnej. Ważnym elementem dyskusji było omówienie reformy unijnego nadzoru finansów. Panel był wspólnym przedsięwzięciem Komisji Nadzoru Finansowego i Instytutu Kościuszki^[12]

• Partnerstwo Wschodnie w kontekście Europejskiej Polityki Sąsiedztwa oraz agendy Grupy Wyszehradzkiej (2009 – 2010)

Projekt ma na celu podsumowanie w ramach międzynarodowej publikacji: polskich (podczas sprawowania prezydencji V4 lipiec 2008-czerwiec 2009), czeskich (podczas sprawowania prezydencji UE styczeń-czerwiec 2009) oraz węgierskich (aktualnie sprawujących prezydencję V4) starań w inaugurację Partnerstwa Wschodniego oraz zaprezentowania przyszłych celów polskiej prezydencji UE w 2011 r. w kontekście polityki wschodniej i rozszerzeniowej UE. Projekt realizowany we współpracy z Europeum i Center for EU Enlargement Studiem^[13].

• Ranking polskich eurodeputowanych (2009 r.)

Instytut Kościuszki jako pierwszy w Polsce opublikował w 2007 r. raport nt. działalności polskich posłów do Parlamentu Europejskiego, a w 2009 r. pierwszy w Polsce Ranking Eurodeputowanych^[14]. Ranking ukazał się 7 kwietnia 2009 r. na łamach dziennika „Rzeczpospolita”^[15] i uznany został za obiektywną i kompleksową analizę pracy europosłów przygotowaną w oparciu o innowacyjny model oceny, znajomość realiów PE oraz regulaminowych obowiązków eurodeputowanych. Ranking Polskich Eurodeputowanych będzie powtarzany cyklicznie w połowie i na końcu każdej kadencji i publikowany na łamach ogólnopolskiej prasy. Autorami modelu oceny jest dr Krzysztof Szczerski i Izabela Albrycht. Projekt powstał we współpracy z Instytutem Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Jagiellońskiego, Katedrą Statystyki Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie i Zakładem Europeistyki Instytutu Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk. Publikacje Instytutu dotyczące PE i eurodeputowanych miały w skali kraju charakter nowatorski, zarówno jeśli chodzi o podejmowaną tematykę, jak i perspektywę analityczną, dzięki czemu zyskały uznanie w środowisku eksperckim oraz komentatorów zajmujących się tematyką unijną.

• Wejście do strefy euro: za czy przeciw ?! Polska 2012 (2009)

Długoterminowy międzynarodowy projekt ekspercki analizujący szanse i zagrożenia przyjęcia w Polsce waluty euro oraz argumenty za i przeciw prezentowane we współczesnych nurtach myśli ekonomicznej. W ramach projektu: debata ekonomiczna: Wejście do strefy euro: za czy przeciw ?! Polska 2012 (10 marca 2009 r., Fryburg, Szwajcaria), polsko-angielska publikacja wydana wraz z NBP: Wejście do strefy euro: za czy przeciw ?! Polska 2012^[16].

• Aktywny Student Polska-Kazachstan-Kirgistan (2008 – 2009)

Międzynarodowy projekt naukowy zrealizowany skierowany do studentów wiodących uczelni z Kazachstanu i Kirgistanu. W ramach tego projektu: wymiany studyjne, publikacja: Aktywny Student: Polska – Kazachstan – Kirgistan – wydana w j. rosyjskim jako kompendium wiedzy nt. dobrych praktyk prowadzenia działalności studenckiej i społecznej.

• Małopolska bez korupcji (2008 r.)

Projekt społeczny współfinansowany ze środków UE w ramach programu Fundacji Fundusz Współpracy. Projekt miał na celu podniesienie stanu świadomości i wiedzy o zjawisku korupcji oraz przedstawienie i wypracowanie najlepszych metod jej zwalczania i zapobiegania w różnych środowiskach. W ramach tego projektu: konferencje eksperckie: Antykorupcja w Polsce – stan i perspektywy (19 marca 2008 r., Kraków), Psychologiczne oraz socjologiczne aspekty zjawiska korupcji oraz Globalne aspekty walki z korupcją (17 kwietnia 2008 r., Kraków), Media a zjawisko korupcji (15 maja 2008 r., Kraków), warsztaty szkoleniowe: Szkolenie Poradnik obywatelski, Trening asertywności, czyli: świadome dokonywanie wyboru, publikacja: Małopolska bez korupcji. W poszukiwaniu dobrych praktyk antykorupcyjnych dla Polski” – kompendium wiedzy o korupcji oraz jej zwalczaniu.

• W kierunku wspólnego obszaru państwa prawa w Europie Środkowo-Wschodniej – Mechanizmy kontroli i audytu w administracji publicznej – polskie doświadczenia (2007 r.)

Międzynarodowy projekt ekspercki zrealizowany z Instytutem Współpracy Euro-Atlantyckiej i Centrum Praw Człowieka Drzewo Życia (Ukraina), współfinansowany przez Polsko-Amerykańską Fundację Wolności w ramach Programu RITA 2005. W ramach tego projektu: publikacja: W Kierunku Wspólnego Obszaru Państwa Prawa W Europie Środkowo-Wschodniej – Mechanizmy Kontroli I Audytu W Administracji Publicznej – Polskie Doświadczenia^[17].

• Skuteczniejsza polska polityka europejska (2007 r.)

Długoterminowy program Instytutu Kościuszki rekomendujący zmiany i usprawnienie polskiej polityki europejskiej, który obejmuje takie projekty badawcze jak Usprawnienie kształtowania się polskiego stanowiska w UE – skuteczniejsza polityka europejska (2007)^[18] oraz Polska prezydencja w Unii Europejskiej w 2011 r. (2008 – 2011)^[19]. W ramach tego projektu: ekspertyza i raport dla Kancelarii Prezesa Rady Ministrów: Usprawnienie kształtowania polskiego stanowiska w UE – skuteczniejsza polityka europejska, konferencja ekspercka: Skuteczniejsza polska polityka europejska (20 listopada 2007 r., Warszawa), ekspertyza dla Ministerstwa Spraw Zagranicznych: Rekomendacje i wytyczne przygotowania i realizacji polskiej prezydencji w Unii Europejskiej w 2011 r. (wrzesień 2008), konferencja ekspercka: Polska prezydencja w Unii Europejskiej w 2011 r. (9 maja 2008 r., Warszawa)^[20].

• Aktywność i skuteczność polskich eurodeputowanych w Parlamencie Europejskim (2007)

Długoterminowy program Instytutu Kościuszki mający na celu ocenę działalności i skuteczności polskich eurodeputowanych oraz polskiej delegacji narodowej w PE. W ramach tego projektu konferencja naukowa (20 kwietnia 2009 r., Kraków), Ranking Polskich Eurodeputowanych, raport: Dwa i pół roku polskiej obecności w Parlamencie Europejskim, Ocena siły polskich partii politycznych we frakcjach PE^[21].

• Pakiet Kluski (2006 r.)

19 marca 2007 roku premier Jarosław Kaczyński ogłosił przyjęcie założenia nowelizacji ustawy o swobodzie działalności gospodarczej i w innych ustawach regulujących rozpoczęcie i prowadzenie działalności gospodarczej w Polsce, zwane „Pakietem Kluski”. Nowelizację ustawy przygotował Instytut Kościuszki, podstawą do prac legislacyjnych był Raport Instytutu pt. Usuwanie barier wzrostu – wybrane zagadnienia prawne opublikowany w maju 2006 r. Raport analizował potrzebę zmian w uregulowaniach dotyczących podejmowania działalności gospodarczej, rejestrów i reglamentacji działalności gospodarczej^[22].

• Kapitał ludzki w Krakowskim Obszarze Metropolitalnym (2006 r.)

Celem projektu Instytutu Kościuszki było zainicjowanie debaty nt. skuteczności absorpcji środków funduszy strukturalnych w KOM w perspektywie 2007-2013 oraz przyszłych działań w kierunku zwiększenia potencjału rozwojowego KOM, a także pokazanie znaczenia formuły obszarów metropolitalnych we współczesnym świecie. W ramach tego projektu: konferencja: Kapitał Ludzki w Krakowskim Obszarze Metropolitalnym (27 lutego 2007 r.), publikacja: Kapitał Ludzki w Krakowskim Obszarze Metropolitalnym (luty 2007 r.)^[23].

• Bliższa Europa – Warsztaty polsko-ukraińskie (2006 r.)

Międzynarodowy projekt ekspercki realizowany współfinansowany w ramach programu Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP Polska Pomoc 2007. Głównym celem projektu było pobudzenie dążeń proeuropejskich na Ukrainie poprzez upowszechnienie obiektywnej wiedzy z zakresu integracji europejskiej. W ramach projektu: publikacja: Bliższa Europa^[24].

• Co oznacza członkostwo w NATO? Polskie doświadczenia w procesie integracji euroatlantyckiej? (2006 r.)

Międzynarodowy projekt ekspercki realizowany we współpracy z partnerami z Ukrainy – Instytutem Współpracy Euro-Atlantyckiej oraz Ligą Obywatelską Ukraina – NATO. Projekt był finansowany w ramach programu Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP Polska Pomoc 2007 jego celem było przedstawienie rzetelnej analizy kosztów i zysków członkostwa w NATO z perspektywy polskich doświadczeń. W ramach tego projektu: konferencja: Co oznacza członkostwo w NATO? Polskie doświadczenia w procesie integracji euroatlantyckiej (27 listopada 2006 r., Kijów), publikacja: Co oznacza członkostwo w NATO? Polskie doświadczenia w procesie integracji euroatlantyckiej^[25].

Władze

W skład 3-osobowego Zarządu wchodzą: Izabela Albrycht, Jarosław Kożuch, Tamara Garlej. Władze Instytutu tworzy także 3-osobowa Komisja Rewizyjna.

Finansowanie

Najważniejszymi źródłami finansowania organizacji są: granty i dotacje, środki własne rozumiane jako oszczędności z poprzednich lat, darowizny członków i sympatyków Instytutu oraz środki uzyskane z odpłatnej eksperckiej działalności statutowej.

Bibliografia

• strona Instytutu Kościuszki http://www.ik.org.pl/

Przypisy