Intel 80486

Intel 80486 (poprawna nazwa handlowa i486, zrezygnowano z cyfr 80 na początku, w przypadku układu iDX4 zrezygnowano także z cyfr 486) – zaprezentowany na targach Comdex w kwietniu 1989 mikroprocesor CISC produkowany przez firmę Intel należący do rodziny procesorów x86, jego poprzednikiem był 80386. "486" był ostatnim procesorem Intela którego nazwa była wyłącznie numeryczna.

Intel 80386 a Intel 80486

Z punktu widzenia oprogramowania, i486 był praktycznie identyczny do 80386, otrzymał on tylko kilka (7) dodatkowych instrukcji (późniejsze wersje więcej, w tym np. CPUID), jednak architektura wewnętrzna i486 była wyraźnym krokiem naprzód. Otrzymał zunifikowaną pamięć podręczną na dane i instrukcje (o pojemności 8kB, lub 16kB w wykonaniu IBM i w układach AMD 486DX4, nazywanych AMD 5x86), zintegrowany koprocesor arytmetyczny x87 i poprawiony interfejs szyny danych. W procesorach Intela zastosowano pięciostopniowy potok.

Wszystkie usprawnienia spowodowały, że i486 był mniej więcej dwukrotnie szybszy od podobnie taktowanego 80386 (i486 wykonywał większość instrukcji w dokładnie 1 takcie zegara). Niemniej, najtańsze i najbardziej powolne modele i486 (16 i 20 MHz SX) były wolniejsze od najszybszych 80386 (AMD 40MHz, układy 486DLC).

Wersje procesorów klasy 486

W kwietniu 1989 wprowadzono wersję z zegarem 25 MHz, w maju 1990 – 33 MHz, a wersja taktowana do prędkości 50 MHz pojawiła się w czerwcu 1991. Wersja 50 MHz była do czasu pojawienia się procesora Pentium 60/66 niedoścignionym wzorem wydajności w zakresie dostępu do pamięci w zastosowaniach serwerowych (iDX4 pojawiło się po premierze Pentium 60/66).

Produkowano kilka wersji i486:

  • Intel i486, później przemianowana na i486DX – normalna wersja, bez mnożnika, 8 kB cache write-through, z działającym FPU.
  • Intel i486SX – odmiana i486 z wyłączonym koprocesorem FPU. Pierwsze wersje tej odmiany to były normalne 486 z defektywnym FPU. W późniejszych modelach FPU nie był w ogóle obecny na układzie scalonym w celu zmniejszenia kosztów produkcji.
  • Intel i486DX2 – wewnętrzny zegar procesora był taktowany z podwójną prędkością zegara zewnętrznego.
  • Intel i486SX2 – jak wyżej, ale bez FPU.
  • Intel i486SL – odmiana i486DX ze specjalnym układem zmniejszającym pobór prądu (głównie dla komputerów przenośnych).
  • Intel i486SL-NM, odmiana i486SX z dodatkową funkcjonalnością "SL"
  • Intel i487 – i486DX z innymi wyprowadzeniami nóżek, który w systemach z i486SX zastępował główny procesor i dodawał funkcje koprocesora.
  • Intel i486 OverDrive – odmiany SX, SX2, DX2 bądź DX4 do "przyspieszania" starszych komputerów i486.
  • Intel i486DX4 – zegar wewnętrzny był taktowany potrójną prędkością.
  • Intel i486GX – odmiana i486DX z bardzo niskim poborem prądu (głównie dla handheldów).

W zależności od wersji, zegar zewnętrzny miał prędkość 16, 20, 25, 33, 40 lub 50 MHz. Praca przy 50 MHz wymagała najwyższej jakości płyt głównych.

Produkcja procesorów klasy 486

486 był produkowany przez takie firmy jak IBM, Texas Instruments, AMD, Cyrix i inne, na podstawie licencji lub dzięki zabiegowi tzw. "inżynierii wstecznej". Niektóre z procesorów były "klonami", czyli wiernyni kopiami procesorów Intel i486, a niektóre były tylko oparte na tych procesorach, np. najszybsza wersja procesora 486 – Am5x86 firmy AMD była taktowana zegarem 133 (150 i 160 MHz w wersjach ADZ) czyli 4 × 33MHz (3 × 50 MHz lub 4 × 40 MHz). Posiadał 16 kB L1 cache z opóźnionym zapisem (write back). Był to pierwszy indywidualny projekt firmy AMD (wcześniejsze procesory stanowiły "wierne kopie"), który został stworzony ze względu na problemy finansowe związane z pracami nad nowym AMD K5. Płyty główne pod procesory klasy 486 nie były przystosowane do obsługi mnożników wyższych niż 3 – a dwa z tych procesorów miały mnożnik 4 (2x2).

Powstał także procesor Cyrix 486DLC z 1kB cache przeznaczony dla płyt głównych 386, pracujący z zegarem 40 MHz, i układ i487DLC będący poprawionym koprocesorem 80387.

Dla procesora i486 opracowano także dodatkowy koprocesor Weitek 4167, będący szybszą wersja przeznaczonego dla 80386 koprocesora 3167. Koprocesory Weitek były bardzo drogie, jednak dawały kilkunastokrotny przyrost prędkości w porównaniu z koprocesorami serii x87, pozwalając dodatkowo na równoległe wykorzystanie 3 jednostek arytmetycznych (CPU + 2 różne FPU).

Media użyte na tej stronie

KL Texas Instruments TI486DX4-G100.jpg
Autor: Konstantin Lanzet, Licencja: CC-BY-SA-3.0
CPU Texas Instruments TI486DX4-G100 (= Cyrix Cx486DX4).
Intel i486 dx4 100mhz 2007 03 27.jpg
Autor: Henry Mühlpfordt, Licencja: CC BY-SA 3.0

Intel DX4 100MHz
Camera data

  • Camera Canon EOS 30D
  • Lens Canon EF 24-70 mm 2.8 L USM
  • Focal length 70 mm
  • Aperture f/19
  • Exposure time 15 s
  • Sensivity ISO 100
  • Image Editing Programs Canon Digital Photo Professional
Intel 80486sx.jpg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to NaSH (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0

Intel 80486 SX 25

Picture taken by me (14 november 1:00 AM) NaSH 00:50, 1 Feb 2005 (UTC)
Intel i486 DX 25MHz SX328.jpg
Autor: Andrzej w k 2, Licencja: CC BY-SA 3.0
Procesor Intel i486 DX 25 MHz SX328 z kwietnia 1991 roku z USA CHMOS IV 173,345 mm2
FC80486DX4-75 AK SX883 USA 1995 01 WT.jpg
Autor: Andrzej w k 2, Licencja: CC BY-SA 3.0
IntelDX4™ FC80486DX4-75 SX883 75MHz (3×25MHz) 16kB Cache L1 WT, od laptopa Toshiba, styczeń 1995
Intel 486 dx2 overdrive 2007 03 27.jpg
Autor: Henry Mühlpfordt, Licencja: CC BY-SA 3.0

Intel 486 DX2 Overdrive 66Mhz
Camera data

  • Camera Canon EOS 30D
  • Lens Canon EF 24-70 mm 2.8 L USM
  • Focal length 70 mm
  • Aperture f/19
  • Exposure time 15 s
  • Sensivity ISO 100
  • Image Editing Programs Canon Digital Photo Professional
80486dx2-large.jpg
(c) Matt Britt z angielskojęzycznej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0
Macro shot of an Intel 80486DX2 die in its packaging. The actual size of the die in the center is 12×6.75 mm.
I25sl.jpg
  • Bildbeschreibung: Intel 486 SL 25
  • Quelle: selbst fotografiert
  • Fotograf/Zeichner: Winhistory
  • Datum: 2005