Interregio

Interregio (ozn. w rozkładach jazdy IR) – kategoria pociągów o ograniczonej liczbie postojów handlowych (w stosunku do lokalnych pociągów osobowych), uruchamiana przez niektóre koleje europejskie.

W Polsce jedyne pociągi tej kategorii kursują według stanu na styczeń 2022 r. w relacji Warszawa Główna – Łódź Fabryczna oraz Warszawa Główna – Poznań Główny i są uruchamiane przez Polregio na zlecenie samorządu łódzkiego i wielkopolskiego^[1].

Pociągi Interregio

EN57AKŁ-1226 jako pociąg Interregio relacji Łódź Fabryczna - Warszawa Wschodnia, stoi na stacji Łódź Fabryczna (2018).

Pociąg Interregio SwissExpress kolei szwajcarskich

Pociąg kategorii Interregio kolei luksemburskich

Wagony w barwach Interregio kolei niemieckich w 1993 roku

Elektryczny zespół trakcyjny ED72 w barwach Interregio przewoźnika Przewozy Regionalne (2013)

Polska

Synteza

Pierwszymi pociągami Interregio na polskiej sieci kolejowej były międzynarodowe pociągi Deutsche Bahn relacji Drezno – Wrocław, obecne po raz ostatni w rozkładzie jazdy 2003/2004, obsługiwane klasycznym składem lokomotywy i składu wagonów^[2].

Jednostki ED72 zaprojektowane dla polskich pociągów Interregio

Wnętrze klasy 1 w ED72

Wnętrze klasy 2 w ED72

Krajowe pociągi Interregio Polskie Koleje Państwowe wprowadziły w latach dziewięćdziesiątych XX wieku, stosując tę markę zarówno dla wybranych pociągów pospiesznych i przyspieszonych pociągów osobowych^[3] Pociągi Interregio obsługiwano przystosowanymi do ruchu dalekobieżnego elektrycznymi zespołami trakcyjnymi serii EN57 i EN71, a następnie zaprojektowanymi specjalnie dla tej kategorii pociągów zespołami trakcyjnymi ED72^[3][4].

W ramach restrukturyzacji PKP dyktowanej transformacją systemową i gospodarczą kraju, a w konsekwencji komercjalizacją istniejących przedsiębiorstw państwowych, wyodrębniono w 2001 roku z PKP spółki infrastrukturalne i przewozowe, m.in. PKP Intercity dla prowadzenia pociągów kwalifikowanych i PKP Przewozy Regionalne dla obsługi pociągów osobowych i pospiesznych, jednocześnie tworząc grupę kapitałową PKP. Przyjętymi później regulacjami ustawowymi podzielono odpowiedzialność za organizację poszczególnych połączeń objętych dotacją, pozostawiając organizację połączeń kwalifikowanych i międzywojewódzkich ministerstwu odpowiedzialnemu za transport i powierzając organizację połączeń osobowych samorządom wojewódzkim.

Bezpośrednio po reformie z 2001 roku stopniowo zastąpiono pociągi Interregio pospiesznymi^[3].

Oprócz realizacji połączeń zleconych i dotowanych przez organizatora, przewoźnicy mogli uruchamiać na własne ryzyko pociągi komercyjne nieobjęte dofinansowaniem. Na tej podstawie w 2002 i 2003 roku PKP Przewozy Regionalne uzupełniły przejętą po PKP sieć pociągów pospiesznych o nowe kursy, mogące być dla podróżnych alternatywą wobec korzystania z pociągów kwalifikowanych (tańsza taryfa pospieszna, podobne godziny kursowania i relacje) w ciągach komunikacyjnych Warszawa – Poznań – Szczecin / Zielona Góra oraz Warszawa – Gdynia – Kołobrzeg^[5]. Pod koniec roku 2004 decyzją organizatora przewozów dalekobieżnych (Ministerstwo Infrastruktury) spółka PKP Intercity przejęła dochodowe pociągi pospieszne od PKP Przewozy Regionalne i uruchomiła ich odpowiedniki pod nową marką Interregio (skrót IRN), przemianowaną następnie na Tanie Linie Kolejowe^[5].

Przez rok 2007, podczas publicznej debaty nad przyszłością połączeń dalekobieżnych i międzywojewódzkich, komunikowano w mediach zamiar utworzenia w ramach grupy PKP nowej spółki PKP Interregio, która miałaby przejąć obsługę takich pociągów^[5]. Ostatecznie jednak, odgórną decyzją sformułowaną w przyjętej przez państwo strategii rozwoju transportu kolejowego, wszystkie pociągi pospieszne wraz z pracownikami i majątkiem niezbędnym do jej obsługi (w tym: parkiem wagonowym, lokomotywami oraz nowo zakupionymi jednostkami elektrycznymi ED74) włączono w grudniu 2008 roku w struktury PKP Intercity. Równolegle, wyłączono Przewozy Regionalne z grupy PKP, przekazując spółkę w posiadanie marszałkom szesnastu województw^[5].

Interregio

Pociąg IR Wrocław-Świnoujście

Pociąg IR Warszawa-Łódź

W marcu 2009 roku władze pozbawionej pociągów pospiesznych spółki Przewozy Regionalne uruchomiły pod marką Interregio pierwsze komercyjne, przyspieszone pociągi osobowe objęte taryfą specjalną, w kolejnych latach rozwijając sieć na kształt utraconych pociągów pospiesznych^[6]. Posunięcie spółki było krytykowane przez władze państwowe i PKP Intercity oraz oceniane publicznie jako element nieuczciwej konkurencji na rynku kolejowym^[6]. Wątpliwości zarządcy infrastruktury torowej PKP Polskie Linie Kolejowe wzbudziło uruchamianie pociągów komercyjnych PR przy jednoczesnych zaległościach w opłatach za dostęp do torów, co poskutkowało przejściowym zablokowaniem kursowania Interregio przez kilka dni 2010 roku^[6]. Wprowadzony przez PKP PLK wraz z wejściem w życie rozkładu jazdy 2013 zakaz wjazdu na Centralną Magistralę Kolejową pociągów, które nie są w stanie osiągać prędkości większej niż 120 uniemożliwiło Przewozom Regionalnym obsługę najbardziej rentownych pociągów IR posiadanymi elektrycznymi zespołami trakcyjnymi. Zakaz wymusił na spółce wynajęcie lokomotyw i formowanie składów wagonowych dla relacji Warszawa – Kraków^[6]. Ocenia się, że zmiana obsługi trakcyjnej oraz odstąpienie od koncepcji marketingowej produktu polegającej na uruchamianiu pociągów wyłącznie w uczęszczanych relacjach z czasem przejazdu konkurencyjnym dla transportu drogowego doprowadziły do utraty rentowności komercyjnych pociągów IR^[6].

Niektóre pociągi Interregio z czasem zyskały (w całości lub częściowo) dofinansowanie. W rozkładzie jazdy 2011/2012 pociągi Interregio Jelenia Góra – Rzeszów (IR Galicja) kursowały w granicach województwa dolnośląskiego do stacji Wrocław Główny jako pociągi osobowe REGIO, dotowane przez samorząd dolnośląski^[2]. Marszałek łódzki objął dotacją pociągi IR Warszawa – Łódź, a ministerstwo odpowiedzialne za transport pociągi transgraniczne z Ełku oraz Małkini do Grodna^[3].

Kolejny zarząd Przewozów Regionalnych podjął w 2015 roku decyzję o zlikwidowaniu sieci komercyjnych Interregio^[7][3]. 30 września 2015 r., w obliczu groźby upadłości przewoźnika, 50% + 1 udział w Przewozach Regionalnych objęła państwowa Agencja Rozwoju Przemysłu, w zamian za środki finansowe na oddłużenie i odnowę taboru^[7][3]. Jednocześnie, likwidacji uległy wszystkie komercyjne pociągi Interregio, co – według władz Spółki – było konieczne dla uzyskania pomocy publicznej^[7][3].

W miejsce części zlikwidowanych IR spółka PKP Intercity uruchomiła pociągi TLK^[3].

Historia

Niemieckie pociągi Interregio kursujące do Polski

Pierwszymi pociągami Interregio na sieci kolejowej PKP były pociągi kolei niemieckich relacji Drezno – Wrocław kursujące od roku 1993^[8], obecne po raz ostatni w rozkładzie jazdy 2003/2004^[9]. Były to jednocześnie jedne z ostatnich pociągów Interregio wygaszanej kategorii pociągów spółki DB Fernverkehr^[5].

Pociągi Interregio Polskich Kolei Państwowych (przed 2001 r.)

Marka połączeń Interregio została wprowadzona dla pociągów krajowych w Polsce przez Polskie Koleje Państwowe na początku lat 90. XX w^[3].

Pierwszymi połączeniami IR były pociągi Kraków – Zakopane, Kraków – Katowice i Gdynia – Elbląg^[3]. Pod marką uruchamiano zarówno pociągi pospieszne, jak i przyspieszone pociągi osobowe^[3]. Pierwotnie pociągi obsługiwano elektrycznymi zespołami trakcyjnymi serii EN57 i EN71, później natomiast skonstruowanymi specjalnie do obsługi tych pociągów zespołami serii ED72^[3]. Po wydzieleniu z PKP spółek przewozowych w 2001 roku, dotychczasowe Interregio zastąpiły pociągi pospieszne spółki PKP Przewozy Regionalne^[3].

Pociągi InterRegion spółki PKP Intercity (2004)

W 2002 i 2003 roku PKP Przewozy Regionalne uzupełniały przejętą po PKP sieć pociągów pospiesznych o nowe kursy, mogące być dla podróżnych alternatywą wobec korzystania z pociągów kwalifikowanych (tańsza taryfa pospieszna, podobne godziny kursowania i relacje)^[5]. Nowe pociągi pospieszne były uruchamiane w ciągach komunikacyjnych Warszawa – Poznań – Szczecin / Zielona Góra oraz Warszawa – Gdynia – Kołobrzeg^[5].

Ministerstwo Infrastruktury oraz PKP SA zdecydowały, że pociągi dalekobieżne nie mogą być uruchamiane przez spółkę należącą do samorządów wojewódzkich^[5].

Pod koniec roku 2004 decyzją organizatora przewozów dalekobieżnych (Ministerstwo Infrastruktury) spółka PKP Intercity przejęła dochodowe pociągi pospieszne od PKP Przewozy Regionalne i uruchomiła ich odpowiedniki pod nową marką Interregion (skrót IRN), przemianowaną następnie na Tanie Linie Kolejowe^[5].

Sieć Interregio spółki Przewozy Regionalne (2009-2015)

Logo Interregio

Logotyp Interregio używany do 14 grudnia 2013 roku

Schemat połączeń Interregio oraz Interregio bus (stan na dzień 15 XII 2013)

Wagon pierwszej klasy w malowaniu Interregio na stacji Poznań Główny

Oferta

Marka Interregio posłużyła spółce Przewozy Regionalne jako nazwa dla sieci uruchamianych komercyjnie (tj. bez żadnych dotacji) pociągów osobowych o ograniczonej liczbie postojów, objętych taryfą specjalną. W przekazie marketingowym stosowano zapis marki w formie Interregio. Pociągi posiadały na rozkładach jazdy oznaczenie IR. W sieciowym rozkładzie jazdy kursy IR były oznaczone najpierw kolorem niebieskim, a następnie czerwonym.

Pociągi Interregio charakterem przewozów (ograniczona liczba postojów), wykorzystywanym taborem i trasami przypominały dawną sieć pociągów pospiesznych, przekazanych odgórnie w połowie 2008 roku wraz z Oddziałem Przewozów Międzywojewódzkich w struktury PKP Intercity.

Według relacji medialnych, uruchomienie pociągów IR było uznawane za konkurencyjne w stosunku do działalności PKP Intercity w segmencie połączeń pospiesznych.

Pierwszy pociąg kategorii Interregio kursował od 1 marca 2009 roku w relacji Warszawa – Białystok^[10]. Początkowo pociągi IR kursowały jedynie w dni wolne, a później już codziennie^[10]. Pod koniec 2009 roku PR uruchamiały 46 pociągów IR dziennie^[10]. Pociągi kursowały m.in. do Krakowa, Olsztyna, Bydgoszczy, Łodzi, Wrocławia, Rzeszowa, Przemyśla, Poznania, Szczecina i Trójmiasta^[10].

Wraz z wprowadzeniem rocznego rozkładu jazdy 2009/2010 spółka Przewozy Regionalne nadała pociągom IR nazwy, które uprzednio nosiły pociągi pospieszne PKP Intercity przed włączeniem ich w portfolio marki Tanie Linie Kolejowe.

4 maja 2010 roku PKP Polskie Linie Kolejowe zapowiedziały zablokowanie wyjazdu pociągów na swoją sieć z powodu zaległości finansowych przewoźnika wobec zarządcy infrastruktury. Decyzja ta spotkała się z protestami pasażerów^[11]. Ostatecznie w dniu 4 maja 2010 nie wyjechało na trasy 48 pociągów. Od 5 maja ponownie kursowały 2 pociągi Interregio dotowane przez marszałków województw. Pomiędzy 14 maja a 17 maja wszystkie pociągi IR wróciły chwilowo na trasy, natomiast na 1 czerwca 2010 zapowiedziano ostateczny powrót do dotychczasowego rozkładu^[12]. 1 i 2 czerwca 2010 wszystkie pociągi Interregio kursujące przed 4 maja 2010 wróciły na trasy.

Po wprowadzeniu nowego rozkładu jazdy 15 grudnia 2013 roku wszystkie dotychczasowe pociągi Regioekspres kursujące w relacjach krajowych (wcześniej wyodrębnione z IR) zmieniły kategorię na Interregio^[13]. Pod koniec 2014 roku w rozkładzie jazdy Przewozów Regionalnych widniało ok. 60 pociągów tej kategorii.

Likwidacja sieci Interregio

Od 1 września 2015 zlikwidowano wszystkie komercyjne (uruchamiane bez dotacji) pociągi Interregio. Pozostały jedynie dotowane przez Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego pociągi łączące Łódź z Warszawą. Dotowane przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju pociągi IR z Małkini i Ełku do Grodna (i z powrotem) kursowały do 12 grudnia 2015^[14][15][16].

Część zlikwidowanych pociągów IR została zastąpiona przez pociągi TLK uruchamiane przez PKP Intercity^[17].

Wyniki finansowe i przewozowe

W lipcu 2010 roku Przewozy Regionalne dokonały podsumowania działalności pociągów Interregio, informując, że przyniosły one w czerwcu tego roku 9,1 mln zł przychodów ze sprzedaży biletów wobec 1,8 mln zł w czerwcu poprzedniego roku^[18].

W marcu 2011 roku prezes Małgorzata Kuczewska-Łaska poinformowała że pociągi Interregio przewiozły w 2010 roku 18 mln pasażerów. Przychody z biletów wyniosły 130 mln zł, a koszty zmienne uruchomienia pociągów 80 mln zł^[19].

W styczniu 2011 pociągi Interregio przewiozły o 70% więcej pasażerów niż w analogicznym okresie roku poprzedniego^[19].

W 2014 r. PR straciły na pociągach Interregio 32 mln zł, na 2015 r. przewiduje się stratę 24 mln zł^[20]. Dla porównania, strata ogółem spółki za 2014 r. wyniosła 5,5 mln zł^[20].

Pociągi Interregio Warszawa Główna – Łódź Fabryczna (od 2015)

Niektóre pociągi Interregio zyskały z czasem (w całości lub częściowo) dofinansowanie. Marszałek łódzki objął dotacją pociągi IR Warszawa Główna – Łódź Fabryczna, a ministerstwo odpowiedzialne za transport pociągi transgraniczne z Ełku oraz Małkini do Grodna^[3]. Pociągi IR Warszawa – Łódź zostały z tego względu utrzymane po likwidacji sieci połączeń Interregio^[3]. Według stanu na październik 2017 roku, są to jedyne pociągi kategorii Interregio w Polsce.

Niemcy

Przed 1998 rokiem kolej Deutsche Bahn uruchamiała codziennie blisko 400 pociągów pospiesznych pod marką Interregio^[5]. W roku 1999 pociągi pospieszne i kwalifikowane przekazano do spółki DB Reise&Touristik, przemianowanej później na DB Fernverkehr^[5]. Wówczas rozpoczęto ograniczanie oferty Interregio, miejscami likwidując połączenia dalekobieżne, a miejscami rozwijając sieć połączeń kwalifikowanych^[5]. W 2004 roku uruchamiano tylko siedem par Interregio w dwóch relacjach: Berlin – Chemnitz oraz Drezno – Wrocław^[5]. Kategorię pociągów Interregio zlikwidowano 27 maja 2006 roku, likwidując w ten sposób segment połączeń pospiesznych w Deutsche Bahn^[5].

Zobacz też

• InterCity
• InterPici
• RegioPlus

Przypisy