Internowanie

Internowanie (z łac. internus „wewnętrzny”)[1] – przymusowe umieszczenie określonych osób w wyznaczonym miejscu pobytu, bez prawa jego opuszczania[2].

Dotyczy zazwyczaj osób biorących udział w wojnie – rozbrojonych oddziałów wojskowych, które przekroczyły granicę państwa neutralnego. Dotyczyć może też osób cywilnych (obywateli państw prowadzących wojnę). Warunki internowania regulują konwencje genewskie z 1949.

  • Internowanie własnych obywateli na przykładzie praw obowiązujących w Polsce w okresie międzywojennym.

Ustawa o stanie wyjątkowym z 22 lutego 1937 r.[3] w art. 3 dozwalała administracji ogólnej wobec osób, zagrażających bezpieczeństwu, spokojowi lub porządkowi publicznemu[4] na samoistne prawo (tzn. bez nakazu sądowego) dokonywania rewizji osobistych, zatrzymywanie w ciągu 8 dni (zamiast 48 godzin), stosowanie w sprawach karnych administracyjnych aresztu tymczasowego do 2 miesięcy (zamiast 14 dni)[5], internowanie w osobnych miejscach na ten cel przeznaczonych na czas nie przekraczający 3 miesięcy, wyznaczenie przymusowego pobytu (zwane konfinowaniem)[6] na określonym obszarze na czas do 6 miesięcy oraz wydalenie z obszaru objętego stanem wyjątkowym na czas trwania tego stanu lub krótszy[7]. Według art. 11 wykroczenie przeciwko nakazom lub zakazom stanu wyjątkowego zagrożone było w trybie administracyjnym w postępowaniu przyśpieszonym karą aresztu do 6 miesięcy i grzywny do 5000 zł, albo jednej z tych kar. Odwołanie do sądu nie wstrzymywało wykonania kary aresztu. Ustawa o stanie wojennym z 23 czerwca 1939 r.[8] w art. 2 dozwalała rozszerzać wspomniane rygory ograniczenia wolności na osoby zagrażające interesom obrony Państwa, zatrzymanie w areszcie do 1 miesiąca; w sprawach karnych administracyjnych areszt tymczasowy do 3 miesięcy, internowanie i konfinowanie można było zarządzić na czas trwania stanu wojennego lub krótszy, w art. 6 kary administracyjne za złamanie rygorów stanu wojennego zaostrzała do 1 roku aresztu i grzywny do 10 000 zł albo jednej z tych kar.

Historia

Kazimierz Sosnkowski i Józef Piłsudski podczas internowania w twierdzy magdeburskiej, 1918

Latem 1917, po kryzysie przysięgowym Niemcy internowali żołnierzy Legionów Polskich w obozach w Szczypiornie i Beniaminowie[9].

W lutym 1918 pod Rarańczą, po zawarciu traktatu brzeskiego, Polski Korpus Posiłkowy usiłował przebić się przez linię frontu austriacko-rosyjskiego i połączyć z II Korpusem Polskim w Rosji. Część żołnierzy, którym nie powiodła się próba przejścia na stronę Rosji została internowana przez Austriaków w obozach w Huszt i Marmarosz-Sziget[10].

17/18 września 1939, Prezydent Rzeczypospolitej – Ignacy Mościcki, wraz z rządem (z Felicjanem Sławoj-Składkowskim na czele) oraz marszałkiem Edwardem Rydzem-Śmigłym przekroczyli granicę neutralnej Rumunii, po czym zostali internowani[11].

19 czerwca 1940 r. po kilkudniowych walkach w kampanii francuskiej 2 Dywizja Strzelców Pieszych pod dowództwem generała Bronisława Prugara-Ketlinga, w liczbie ok. 12,5 tys. oficerów i żołnierzy, przekroczyła granicę francusko-szwajcarską i została internowana w Szwajcarii.

Od 1953 do 1956 prymas Polski Stefan Wyszyński był internowany przez władze PRL. Z początku przebywał w Rywałdzie, a następnie w Stoczku Klasztornym, Prudniku i Komańczy[12].

13 grudnia 1981 w PRL, po wprowadzeniu stanu wojennego, część działaczy opozycyjnych i byłego aktywu władz państwowych PRL została zatrzymana i wywieziona – na okres od kilku do kilkunastu miesięcy – do ośrodków internowania, mieszczących się w większości w więzieniach. Ich dane i informacje o ośrodkach odosobnienia można odnaleźć w udostępnionej 13 grudnia 2021, w 40. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego, przez Instytut Pamięci Narodowej Bazie Internowanych[13].

Internowanie stosowano np. w Wielkiej Brytanii oraz Irlandii wobec członków i sympatyków IRA[14][15].

Zobacz też

Linki zewnętrzne

Przypisy

  1. ↑ Słownik Wyrazów Obcych. slownik-online.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-16)]..
  2. ↑ Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego. Akademia Obrony Narodowej, Warszawa 2008. s. 56. [dostęp 2015-11-16].
  3. ↑ Dz.U. 1937 r. nr 17, poz. 108.
  4. ↑ Rozporządzenie z 17 czerwca 1934 r. w sprawie osób zagrażających bezpieczeństwu, spokojowi i porządkowi publicznemu (Dz.U. 1934 r. nr 50, poz. 473) wprowadzało wobec takich osób przymusowe umieszczenie (na czas oznaczony, lecz z możliowością przedłużania, przy tym bez odwołania) w miejscach odosobnienia nie przeznaczonych dla skazanych lub aresztowanych. Orzekane przez sędziego śledczego na wniosek administracji przymusowe umieszczenie nie było aresztem śledczym ani orzeczoną karą, odpowiadało instytucji internowania, lecz bez ogłaszania stanu wyjątkowego. Naruszało to Konstytucję z 1921, której art. 124 dozwalał na zawieszanie wolności osobistej tylko w czasie wojny lub stanu wyjątkowego.
  5. ↑ Art. 8 Rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z 22 marca 1928 r. o postępowaniu karno-administracyjnym (Dz.U. Nr. 38, poz. 365).
  6. ↑ Z łac. confinatio od com- 'współ-' i finis 'granica; kres; koniec; cel’, por. Encyklopedia Gutenberga: Konfinacja.
  7. ↑ Wcześniejsze Rozporządzenie o stanie wyjątkowym z 16 stycznia 1928 r. (Dz.U. 1928 nr 32, poz. 307) traktowało internowanie jako ostateczność. Według art. 6 Internowanie wolno zarządzić tylko wówczas, jeśli cel zabezpieczenia nie da się. osiągnąć przez konfinowanie, albo jeśli konfinowany narusza obowiązki z konfinowania wynikające. Wydalonego wolno konfinować lub internować, a konfinowanego internować także wówczas, jeśli z okoliczności później ujawnionych lub z następnego zachowania się odnośnej osoby wynika, że wydane zarządzenie nie jest wystarczające. Ustawa z 1937 r. pomijała te zastrzeżenia.
  8. ↑ Dz.U. 1939 r. nr 57, poz. 366 uchylająca Rozporządzenie o stanie wojennym z (Dz.U. 1928 nr 8, poz. 54).
  9. ↑ Wystawa wirtualna – „Internowanie legionistów w obozie jenieckim w Szczypiornie w 1917 r.”. (pol.).
  10. ↑ Marek Adamkowicz: Rarańcza, czyli zdrada dla ojczyzny. Bitwa z 1918 roku przeszła do legendy oręża polskiego. dziennikbaltycki.pl. (pol.).
  11. ↑ Małgorzata Willaume: Polacy w Rumunii. Lublin: 1981.
  12. ↑ Paweł Śmierzchalski, Miejsca internowania Prymasa Wyszyńskiego, stoczek.pl [dostęp 2020-09-12].
  13. ↑ Instytut Pamięci Narodowej tworzy bazę internowanych. Rzeczpospolita. [dostęp 2021-12-22]. (pol.).
  14. ↑ Internment in Northern Ireland. alphahistory.com. (ang.).
  15. ↑ 1971: NI activates internment law. news.bbc.co.uk. (ang.).

Media użyte na tej stronie

01918 In Festungshaft in der Magdeburger Zitadelle, links der Legionsoberste von Sosnkowski und recht Oberleutnant Schlossmann.jpg
Kazimierz Sosnkowski i Józef Piłsudski podczas internowania w twierdzy magdeburskiej.