Inwazja turecka na Cypr

Inwazja turecka na Cypr

Mapa etnograficzna Cypru w 1960
Czas	20 lipca – sierpień 1974
Terytorium	Cypr
Przyczyna	roszczenia Turcji do utworzenia wolnego państwa Turków cypryjskich
Wynik	ustanowienie Tureckiej Republiki Cypru Północnego podział Cypru przez zieloną linię
Strony konfliktu
Turcja Turcy cypryjscy  Cypr Grecja
Dowódcy
Fahri Korutürk Bülent Ecevit Necmettin Erbakan Rauf Denktaş Mihail Georgitsis Efthymios Karayannis Konstantinos Kombokis Nikolaos Nikolaides
Siły
40 tys. żołnierzy[1] 20 tys. bojowników Turków cypryjskich[2] 12 tys. żołnierzy[3] 2 tys. żołnierzy
Straty
568-838 zabitych 1 200-2 200 rannych[4][5] 397 zabitych 1269 rannych 992 zaginionych 937 pojmanych[6][7]
brak współrzędnych

Inwazja turecka na Cypr (operacja Atilla) – kolejne desanty tureckich sił zbrojnych na terytorium Cypru w lipcu, następnie w sierpniu 1974, przedstawiane jako reakcja na zamach stanu, inspirowany i współorganizowany na wyspie przez grecką juntę czarnych pułkowników^[8]. Zamach stanu, rozpoczęty 15 lipca, zakończył się niepowodzeniem 22 lipca 1974. Nie powstrzymało to trwania rozpoczętej 20 lipca inwazji, z kulminacją w dniach 14-16 sierpnia, gdy to zajęto 37% powierzchni wyspy^[9]. Niezwłocznie prowadzono czystki etniczne, następnie rozległą akcję kolonizacyjną, głęboko zmieniającą strukturę demograficzną wyspy^[10].

Historia

Do lat 60. XX wieku wyspa znajdowała się pod brytyjskim panowaniem i była zamieszkiwana przez Greków oraz Turków^[11]. W połowie lipca 1974 miał miejsce zamach stanu na Cyprze, którego celem była natychmiastowa unia Cypru z Grecją (enosis).

Przed atakiem premier Turcji, Bülent Ecevit skonsultował swoją decyzję o interwencji zbrojnej na Cyprze z liderami największych tureckich partii politycznych. Część z nich przeciwstawiła się wizji ataku na Cypr. Szef rządu Turcji przekonywał jednak wówczas o potrzebie utworzenia przyczółka, w którym schronienie znaleźliby Turcy cypryjscy^[12].

Podczas inwazji więcej niż jedna czwarta ludności Cypru została usunięta z zajętej północnej części wyspy, gdzie Grecy cypryjscy stanowili 80% ludności. Oprócz tego około 60 tys. Turków cypryjskich wyemigrowało z południa na północ po zakończeniu konfliktu^[13]. Siły tureckie stanowiły 40 tys. żołnierzy^[1] i 20 tys. bojowników Turków cypryjskich^[2], a po drugiej stronie stanęło 12 tys. żołnierzy cypryjskich i 2 tys. greckich^[3]. Najazd turecki zakończył się proklamowaniem uznawanej jedynie przez Turcję Tureckiej Republiki Cypru Północnego i podziałem wyspy wzdłuż monitorowanej przez ONZ zielonej linii o długości 180 km. Na wyspie stacjonuje 35 tys. wojsk tureckich^[14].

• 

  Podział wyspy Cypr

• 

  Zielona linia

• 

  Bunkier na linii demarkacyjnej w Nikozji

• 

  Pomnik poległych w czasie inwazji w mieście Larnaka

Przypisy