Inwestycje rodzicielskie

Inwestycje rodzicielskie (zaangażowanie rodzicielskie) – ogół zachowań osobników, których efektem jest zwiększenie szans przetrwania ich potomstwa[1]. Wzrost inwestycji rodzicielskich zależy proporcjonalnie od liczby potomstwa wydanego w jednym cyklu reprodukcyjnym[1]. Podstawy teoretyczne stojące za mechanizmem inwestycji rodzicielskich wyłożył w 1972 Robert Trivers[2].

Przedstawiciele płci osobnika danego gatunku mniej angażujący się w opiekę nad potomstwem w większym stopniu podlegają doborowi płciowemu[1]. Najczęściej samice opiekują się potomstwem, a samce rywalizują o dostęp do samic. Jeżeli jednak samce ponoszą większe koszty podczas rozrodu, wtedy samice konkurują o samców[3]. Jeżeli samica może mieć zyski z porzucenia opieki nad potomstwem (np. w przypadku gatunków, u których występuje zapłodnienie zewnętrzne), wtedy może nastąpić "odwrócenie ról"[3]. Brak zaangażowania występuje w sytuacji, gdy partner jest zdolny do samodzielnej opieki[1].

Inwestycje rodzicielskie u ludzi

W ujęciu ewolucyjnym kobiety ponosząc większe koszty w procesie reprodukcyjnym, w większym stopniu niż mężczyźni przywiązują wagę do wyboru partnera, mającego być ojcem ich dziecka. Konsekwencją tego jest większa skłonność do przelotnych kontaktów seksualnych u mężczyzn[4]. Poza tym, ze względu na niepewność ojcostwa, mężczyźni w mniejszym stopniu inwestują w wychowywane dzieci. Jeżeli jednak są postrzegani jako skłonni do opieki nad dzieckiem, to stają się bardziej atrakcyjni jako kandydaci na małżonków[5].

Gdy wychowywane dziecko nie jest biologicznym potomkiem, także inwestycje finansowe ze strony mężczyzn są mniejsze, a w przypadku rodzin, w których jeden z rodziców jest przybrany, występuje częściej zjawisko maltretowania lub dzieciobójstwa. W przypadku, gdy dziecko wychowuje para biologicznych rodziców, zagrożenie dzieciobójstwem spada wraz z wiekiem, w dużym stopniu gdy ukończy ono pierwszy rok życia. Jeśli jeden z wychowujących nie jest rodzicem biologicznym, zagrożenie dzieciobójstwem z jego strony wzrasta, gdy dziecko osiąga wiek rozrodczy[6].

Przypisy

  1. ↑ a b c d Edward Osborne Wilson: Socjobiologia. Poznań: Zysk i s-ka, 2000, s. 182-183. ISBN 83-7150-682-1.
  2. ↑ Parental investment and sexual selection
  3. ↑ a b Halina Krzanowska, Adam Łomnicki, Jan Rafiński, Henryk Szarski, Jacek Szymura: Zarys mechanizmów ewolucji. Warszawa: PWN, 2002, s. 255-256. ISBN 83-01-13723-1.
  4. ↑ David Buss: Psychologia ewolucyjna. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2003, s. 130-131. ISBN 83-87957-41-0.
  5. ↑ David Buss: Psychologia ewolucyjna. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2003, s. 149. ISBN 83-87957-41-0.
  6. ↑ David Buss: Psychologia ewolucyjna. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2003, s. 228-236. ISBN 83-87957-41-0.