Ion Ghica

Ion Ghica

Data i miejsce urodzenia	12 sierpnia 1816 Bukareszt
Data i miejsce śmierci	7 maja 1897 Ghergani
Premier Księstwa Rumunii
Okres	od 11 lutego 1866 do 10 maja 1866
Przynależność polityczna	umiarkowani liberałowie
Poprzednik	Nicolae Crețulescu
Następca	Lascăr Catargiu
Premier Księstwa Rumunii
Okres	od 15 lipca 1866 do 21 lutego 1867
Poprzednik	Lascăr Catargiu
Następca	Constantin Crețulescu
Premier Księstwa Rumunii
Okres	od 18 grudnia 1870 do 11 marca 1871
Poprzednik	Manolache Costache Epureanu
Następca	Lascăr Catargiu

Ion Ghica (ur. 12 sierpnia 1816 w Bukareszcie, zm. 7 maja 1897 w Ghergani w okręgu Dymbowica) – rumuński rewolucjonista, polityk i dyplomata, trzykrotnie premier Rumunii (w roku 1866, w latach 1866–1867 i 1870–1871). Był również członkiem Akademii Rumuńskiej i jej czterokrotnym przewodniczącym (1876–1882, 1884–1887, 1890–1893 i 1894–1895).

Wczesne lata i rewolucja

Urodził się w prominentnej bojarskiej rodzinie o arumuńskich korzeniach. Był bratankiem Grzegorza Aleksandra Ghiki (który został hospodarem Wołoszczyzny w latach 40. i 50. XIX wieku). Ion Ghica edukował się w Bukareszcie i w Zachodniej Europie, studiując inżynierię i matematykę we Francji od 1837 do 1840.

Po ukończeniu studiów w Paryżu powrócił do Mołdawii i był zamieszany w nieudany spisek stowarzyszenia Frăţia („Bractwo”) w 1848, mający na celu zjednoczenie Wołoszczyzny i Mołdawii pod berłem rumuńskiego władcy, księcia Michała Sturdzy. Ion Ghica został wykładowcą matematyki na Akademii założonej przez Sturdzę w Jassach (później przekształciła się ona w Uniwersytet w Jassach).

Ghica przyłączył się do obozu rewolucji wołoskiej, a później w imieniu prowizorycznego rządu ustanowionego w Bukareszcie udał się do Stambułu na spotkanie z władzami Imperium Osmańskiego. Ghica, Nicolae Bălcescu i generał Gheorghe Magheru brali także udział w mediacjach pomiędzy siedmiogrodzkim przywódcą Avramem Iancu i węgierskim rządem rewolucyjnym Lajosa Kossutha.

Na Samos i w Rumunii

Przebywając w Stambule, Ghica został mianowany bejem Samos. Sprawował tę funkcję w latach 1854–1859 podczas których dał się poznać jako znakomity przywódca. Za sukces poczytywał sobie m.in. wytrzebienie lokalnych piratów. Został uhonorowany tytułem księcia Samos przez sułtana Abdülmecida I w 1856.

W 1859, po utworzeniu unii Mołdawii i Wołoszczyzny, książę Aleksander Jan Cuza nakłonił Ghicę do powrotu. Później (w 1866 roku), pomimo zaufania Cuzy, Ghica wziął aktywny udział w pracach tajnej grupy dążącej do obalenia księcia. Ghica został pierwszym premierem pod rządami Karola I.

Ghica uważany jest także za jedną z pierwszych prominentnych figur na scenie politycznej Rumunii o orientacji liberalnej. Był jednym z pierwszych liderów Partii Liberalnej. Kiedy Karol I zwrócił się ku konserwatystom; Ghica przyłączył się do ruchu antymonarchistycznego. Jednak liberałowie około roku 1876 uspokoili swe antydynastyczne zapędy, kiedy to funkcję szefa rządu przez wyjątkowo długi czas pełnił Ion Brătianu. W 1881 roku Ghica został ambasadorem w Londynie i funkcję tę sprawował do 1889 roku.

Prace

Poza uznaniem za działalność polityczną Ghica zyskał także znaczącą pozycję w rumuńskiej literaturze. Rozgłos przyniosły mu jego „Listy”, adresowane do Vasile Alecsandriego, długoletniego przyjaciela. Pisane w Londynie, stały się one opisem odchodzącego w niepamięć tradycyjnego społeczeństwa rumuńskiego.

Był również autorem „Amintiri din pribegie” („Wspomnienia z wygnania”) z 1848 roku oraz „Convorbiri Economice” („Rozmowy o ekonomii”); w tym drugim dziele zajął się głównymi zagadnieniami ekonomicznymi. Opowiadał się za propagowaniem lokalnych inicjatyw zamiast zagranicznych inwestycji w przemysł i handel – zostało to rozwinięte w formę protekcjonizmu (charakterystycznego dla rumuńskiej Partii Liberalnej aż do wybuchu II wojny światowej).