Ipsilantisowie

Ipsilantisowie[a], Ipsilantis, Ypsilantis, gr. Υψηλάντης – książęcy ród Greków fanariockich.

Z rodziny tej wywodzili się hospodarowie Mołdawii i Wołoszczyzny panujący na przełomie XVIII i XIX w. – Aleksander i Konstantyn; ten ostatni zbiegł na dwór cara rosyjskiego[1]. Stąd część Ipsilantisów pełniła następnie tam wysokie funkcje wojskowe. Dwóch z pięciu synów Konstantyna zapisało się w historii greckiego ruchu narodowowyzwoleńczego. Najstarszy z nich, Aleksandros, generał wojsk rosyjskich, był liderem związku Filiki Eteria i wzniecił w 1821 nieudane powstanie przeciw Wysokiej Porcie w księstwach rumuńskich[2]. Jego brat Dimitrios wyróżnił się w wojnie o niepodległość Grecji, gdzie kilkakrotnie powierzono mu funkcję naczelnego, wojskowego dowódcy powstania. Obaj uważani są w Grecji za bohaterów narodowych idei niepodległości. Żona Konstantyna i matka braci, księżna Elizawet Ipsilanti przekazała greckim powstańcom większą część swego znacznego, rodzinnego majątku[3].

W 1807 Konstantyn Ipsilanti nabył w Kijowie pałac, który stał się rodową siedzibą Ipsilatisów[b][3]. Także w Kijowie, w cerkwi św. Jerzego znajdował się grób rodzinny Ipsilantisów. Po jej zniszczeniu, pomnik nagrobny Konstantyna Ipsilantiego, uznawany za dzieło o szczególnej wartości artystycznej, przeniesiono do soboru Mądrości Bożej, a następnie do soboru Zaśnięcia Matki Boskiej. W roku 1941 pomnik uległ zniszczeniu w wyniku eksplozji[3].

Nazwisko Ipsilantisów przyjęło miasto w Stanach Zjednoczonych, w stanie Michigan[4].

Uwagi

  1. ↑ Prawidłowa gramatycznie i transkrypcyjnie pisownia nazwiska to Ipsilantis, jednak w polskiej literaturze historycznej występuje też wersja Ipsilanti (Ypsylanti), por. np. J. Demel, Historia Rumunii, M. Żywczyński, Historia powszechna 1789-1870.
  2. ↑ Pałac ten, następnie przebudowany na skromniejszy obiekt klasztorny, istnieje do dzisiaj przy ul. Iwana Mazepy 6. Przed rewolucją ulica przy pałacu nosiła nazwę Zaułka Ipsilantijskiego.

Przypisy

  1. ↑ J. Demel, Historia Rumunii, wyd. 2, 1986, s. 242-243.
  2. ↑ J. Demel, Historia Rumunii, wyd. 2, 1986, s. 254-256.
  3. ↑ a b c Υψηλάντης Δημήτριος (1793-1832), w: Argolikos Archival Library History and Culture
  4. ↑ City of Ypsilanti