Irène Némirovsky

Irène Némirovsky
Ilustracja
Irène Némirovsky (1928)
Data i miejsce urodzenia

11 lutego 1903
Kijów, Imperium Rosyjskie

Data i miejsce śmierci

17 sierpnia 1942
Auschwitz, III Rzesza

Dziedzina sztuki

literatura

podpis

Irène Némirovsky[1] (ur. 11 lutego 1903 w Kijowie, zm. 17 sierpnia 1942 w Auschwitz) – francuskojęzyczna pisarka pochodząca z rodziny rosyjskich Żydów.

Irène Némirovsky tworzyła we Francji, wydając z sukcesem kilka powieści. Dwie z nich zostały wkrótce po opublikowaniu sfilmowane. Po wybuchu II wojny światowej, z powodu swojego żydowskiego pochodzenia, trafiła do niemieckiego obozu obozu koncentracyjnego, przerywając tym samym prace nad zaplanowaną na pięć tomów Francuską suitą. Ocalony rękopis dwóch ukończonych części przez lata pozostawał w rękach jej córek. Powieść ukazała się dopiero w 2004 roku, stając się we Francji wydarzeniem literackim.

Życiorys

Była córką bogatego bankiera Léona Némirovsky'ego (ur. 1868) i Fanny Némirovsky (1887-1989). Matka nie angażowała się raczej w wychowywanie córki, powierzając ją opiekunkom. Dzięki guwernantce dobrze nauczyła się języka francuskiego; oprócz niego znała także rosyjski, polski, angielski, baskijski i fiński, rozumiała jidysz. Po wybuchu rewolucji październikowej rodzina Némirovskych wyjechała z Rosji do Finlandii, gdzie spędzili rok. Następnie trzy miesiące przebywali w Szwecji, po czym przenieśli się do Francji. W Paryżu Irène Némirovsky ukończyła studia na Sorbonie i zaczęła publikować swoje pierwsze teksty. Początkowo były to krótkie opowiadania i bajki, ukazujące się na łamach różnych pism. Jej pierwsza powieść, Le Malentendu, została wydana w 1923 roku. Trzy lata później opublikowana została powieść David Golder, która przyniosła autorce rozgłos. W 1930 książka została zekranizowana: film wyreżyserował Julien Duvivier, a w tytułowej roli wystąpił Harry Baur.

W Paryżu Irène Némirovsky prowadziła bogate życie towarzyskie, bywała na balach i przyjęciach. W 1926 wyszła za Michela Epsteina, bankiera z dyplomem inżyniera. W 1929 urodziła się ich pierwsza córka, Denise; w 1937 na świat przyszła Élisabeth. Irène wystąpiła z prośbą o nadanie obywatelstwa francuskiego, ale dostała odpowiedź odmowną. W 1939 wraz z córkami przyjęła chrzest. Tuż przed wybuchem wojny Epsteinowie wywieźli dzieci do Issy-l’Évêque, rodzinnego miasteczka ich niani. Zarządzenie w sprawie Żydów z 1940 pozbawiło pracy Michela Epsteina, a Irène Némirovsky uniemożliwiło publikowanie. Obydwoje przenieśli się do Issy-l’Évêque. Pisarka zmuszona była publikować opowiadania pod pseudonimami i nosić żółtą gwiazdę. To wówczas, podczas pobytu w Issy-l’Évêque, Némirovsky rozpoczęła pracę nad Francuską suitą – pięciotomową powieścią, opowiadająca o niemieckiej okupacji Francji. Ukończyła tylko dwie jej części: Czerwcową burzę i Dolce, wydane dopiero w 2004 roku.

Została aresztowana 13 lipca 1942 i umieszczona w obozie w Pithiviers. Po kilku dniach przewieziono ją do Auschwitz, gdzie 17 sierpnia zmarła – według oficjalnej wersji na tyfus. W październiku 1942 aresztowano jej męża i także wywieziono do Auschwitz, gdzie został zagazowany. Ich dwie córki, poszukiwane przez francuskich żandarmów, ukrywały się w różnych miejscach. W rzeczach, które woziły ze sobą, znajdował się rękopis Francuskiej suity. Obie przeżyły wojnę, ale książka ich matki przez lata pozostawała niewydana. Ostatecznie Denise Epstein i Élisabeth Gille zdecydowały się powierzyć manuskrypt Instytutowi Pamięci Współczesnego Edytorstwa (fr. Institut mémoires de l'édition contemporaine). Wcześniej jednak został przepisany przez Denise Epstein. W 2004 roku Francuska suita została opublikowana przez wydawnictwo Éditions Denoël. Została bardzo dobrze przyjęta przez krytykę[2] i w tym samym roku otrzymała francuską nagrodę literacką Prix Renaudot, po raz pierwszy przyznaną autorowi nieżyjącemu. W 2006 powieść przetłumaczoną na język polski przez Hannę Pawlikowską-Gannon wydało Wydawnictwo Albatros Andrzej Kuryłowicz.

W 1992 Élisabeth Gille opublikowała biografię matki, zatytułowaną Le Mirador: mémoires rêvés. W 2005 ukazała się kolejna biografia Irène Némirovsky, pióra amerykańskiego badacza Jonathana Weissa (Irène Némirovsky, biographie). W 2007 Olivier Philipponnat i Patrick Lienhardt wydali La vie d'Irène Némirovsky.

Publikacje

Wydane za życia autorki

  • Le Malentendu, 1923.
  • L’Enfant génial, 1927 (tytuł zmieniono w 1992 na Un Enfant prodige).
  • David Golder, 1929 (pol. Dawid Golder: powieść, ok. 1930).
  • Le Bal, 1930 (pol. Bal: powieść współczesna, 1931).
  • Les Mouches d'automne, 1931.
  • L'Affaire Courilof, 1933.
  • Le Pion sur l'échiquer, 1934.
  • Films parlés, 1934.
  • Le Vin de solitude, 1935.
  • Jézabel, 1936 (pol. Maska młodości: (Jézabel), 1937).
  • La Proie, 1938.
  • Deux, 1939.
  • Les Chiens et les loups, 1940.

Wydane pośmiertnie

  • La Vie de Tchekhov, 1946.
  • Les Biens de ce monde, 1947.
  • Les Feux de l'automne, 1957.
  • Dimanche, 2000.
  • Dimanche et autres nouvelles, 2000.
  • Destinées et autres nouvelles, 2004.
  • Suite française, 2004 (pol. Francuska suita, 2006).
  • Le Maître des âmes, 2005.
  • Chaleur du sang, 2007 (pol. Gorąca krew, 2008).
  • Les vierges et autres nouvelles, 2009.

Przypisy

  1. W polskich tłumaczeniach jej książek z lat 30. XX w. występuje jako Irena Niemirowska.
  2. Portal metacritic.com, który zbiera recenzje książek, albumów itp., na podstawie 19 recenzji obliczył wynik dla Francuskiej suity na 95 punktów na 100. Zobacz: Portal metacritic.com: Suite Francaise by Irene Nemirovsky. [dostęp 2009-09-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-02-01)]. (ang.).

Bibliografia

  • M. Anissimov: Przedmowa. W: I. Némirovsky: Francuska suita. Warszawa: 2006.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Irene Nemirovsky 25yo.jpg
Irène Némirovsky at the age of 25 years old
Signature d'Irène Nemirovsky.png
Signature d'Irène Nemirovsky sur un envoi dédicacé de l'ouvrage L'affaire Courilof à Max Fischer