Ira Aldridge

Ira Frederick Aldridge

Portret ołówkiem, Taras Szewczenko, Petersburg, 1858
Data i miejsce urodzenia	24 lipca 1807 Nowy Jork
Data i miejsce śmierci	7 sierpnia 1867 Łódź

Ira Frederick Aldridge (ur. 24 lipca 1807 w Nowym Jorku, zm. 7 sierpnia 1867 w Łodzi) – amerykański aktor, znany z ról tytułowych w Makbecie i Otellu. Był pierwszym czarnoskórym tragikiem szekspirowskim^[1].

Życiorys

Był synem Daniela Aldridge, pastora i kobiety imieniem Lurona (nazwisko panieńskie nieznane). Chociaż niektóre źródła historyczne podają, że urodził się w Senegalu w Afryce, jako wnuk wodza plemienia Fulah, współczesne badania biograficzne dowiodły, że Aldridge urodził się w Nowym Jorku i że chociaż pochodzenie Fulah jest możliwe, jego pochodzenie z plemiennej rodziny królewskiej jest niepotwierdzone. Zachowane dowody dotyczące życia Aldridge są w dużej mierze pobieżne, sprzeczne lub przesadzone, prawdopodobnie częściowo z powodu wyolbrzymiania teatralnej reklamy^[2].

Kariera

Większość swojej kariery spędził w Londynie. Koniec swojego życia spędził w Rosji. W latach 1852–1867 odbywał tournée w wielu krajach europejskich, m.in. na terenach dzisiejszej Belgii, Niemiec, Danii, Szwecji, Szwajcarii, Czech, Polski, Rosji i Francji^[3].

Do Polski aktor przyjeżdżał siedmiokrotnie. Umarł podczas swojej wizyty w Łodzi (prawdopodobnie na zapalenie płuc) 7 sierpnia 1867 r., przygotowując się do wystawienia z lokalnym zespołem Otella. Jego pogrzeb zgromadził wiele tysięcy mieszkańców miasta, a konduktowi pogrzebowemu przewodził ówczesny prezydent Łodzi – Edmund Pohlens^[3]. Został pochowany na ewangelickiej części Starego Cmentarza. 23 lata po śmierci aktora jego córka – primadonna Suranah Aldridge – przeznaczyła zysk (w wysokości 314,27 rubli) z koncertu, w którym wystąpiła 11 maja 1890 roku w łódzkim teatrze „Thalia”, na postawienie zachowanego do dziś nagrobka^[4][5].

Aldridge był światowej sławy aktorem, którego podejmowały koronowane głowy w całej Europie. O popularności aktora świadczy fakt, że w Stanach Zjednoczonych istnieje obecnie około 70 teatrów jego imienia, a także zespoły teatralne czy ulice. W siedzibie brytyjskiego The Royal Shakespeare Company znajduje się oryginalne krzesło z jego imieniem, a te nadawano tylko najwybitniejszym aktorom^[6].

Upamiętnienie

Tablica upamiętniająca Irę Aldridge’a i teatr „Paradyż” (styczeń 2015)

10 listopada 2014 odsłonięto tablicę upamiętniającą aktora na ścianie kamienicy przy ul. Piotrkowskiej 175, w pobliżu miejsca, w którym w XIX wieku znajdował się zajazd i teatr „Paradyż”. To w nim Ira Aldridge w 1867 roku miał zagrać swoją popisową rolę Otella. Autorem tablicy jest rzeźbiarz Marian Konieczny, a fundatorami: prezydent Łodzi, Muzeum Kinematografii oraz Barbara Johnson-Williams, badaczka dziejów Aldridge’a. W odsłonięciu tablicy wzięła udział prof. Krystyna Kujawińska Courtney z Uniwersytetu Łódzkiego, autorka książki Ira Aldridge (1807–1867). Dzieje pierwszego czarnoskórego tragika szekspirowskiego^[1][3][7].

Przypisy