Iracki Ruch Narodowy

Ijad Allawi

Tarik al-Haszimi

Wiec wyborczy Irackiego Ruchu Narodowego przed wyborami w 2010

Iracki Ruch Narodowy (ar. الحركة الوطنية العراقية ), skrótowo Irakijja - koalicyjne ugrupowanie polityczne utworzone przed wyborami parlamentarnymi w Iraku w 2010, kierowane przez Ijada Allawiego. Koalicja odniosła w tychże wyborach zwycięstwo, uzyskując 24,7% głosów, rząd tworzyła jednak druga pod względem liczby głosów koalicja Państwo Prawa. Iracki Ruch Narodowy rozpadł się w 2012.

Powstanie i program polityczny

Inicjatorem powstania koalicji był były premier Iraku Ijad Allawi. Miała ona skupiać organizacje niezadowolone z dotychczasowe - ukształtowanej po obaleniu Saddama Husajna przez amerykańską interwencję - praktyki tworzenia partii politycznych według klucza wyznaniowo-etnicznego, odpowiednio szyickich, sunnickich, kurdyjskich i innych. Praktyka ta przed wyborami parlamentarnymi w marcu 2010 budziła w irackim społeczeństwie coraz większe rozczarowanie^[1]. Do koalicji przystąpiło osiemnaście organizacji. Pierwszoplanową rolę w Irackim Ruchu Narodowym odegrało Porozumienie Narodowe Iraku kierowane przez Allawiego, Tarik al-Haszimi i jego partia Lista Odnowy, Rafi al-Isawi oraz Salih al-Mutlak i jego Iracki Narodowy Front Dialogu. Do koalicji dołączyli również niektórzy politycy sunnickiej Irackiej Partii Islamskiej oraz wpływowi działacze z Mosulu, bracia Usama i Asil an-Nadżajfi. Uczestniczące w koalicji partie przyjęły platformę wyborczą opartą na hasłach arabskiego nacjonalizmu i świeckości państwa^[1], chociaż niektóre wstępujące do niej partie wcześniej głosiły hasła religijne (sunnickie) i zamierzały przede wszystkim wystąpić przeciwko formacjom szyickim^[2]. Iracki Ruch Narodowy zapowiadał również zaprowadzenie w kraju prawa i porządku, ponowną integrację Iraku z innymi krajami arabskimi oraz kurs antyirański w polityce zagranicznej^[1].

Wybory parlamentarne w 2010 i dalsza działalność koalicji

Powstanie koalicji wzbudziło niepokój w rządzącej od poprzednich wyborów elicie politycznej złożonej głównie z szyitów, dążącej do utrzymania dotychczasowej praktyki dzielenia stanowisk państwowych według klucza religijnego. Aby utrudnić działanie Irackiego Ruchu Narodowego, część jego działaczy, w tym Salih al-Mutlak, zostało wyeliminowanych ze startu w wyborach na podstawie niejasnych przepisów o debasyfikacji^[3]. Mimo to w wyborach parlamentarnych w Iraku w 2010 Iracki Ruch Narodowy zdobył najwięcej głosów - 24,7%, co przełożyło się na 91 mandatów^[4]. Minimalnie słabszy wynik (24,2% i 89 mandatów) uzyskała szyicka koalicja Państwo Prawa kierowana przez premiera Nuriego al-Malikiego^[4]. Al-Maliki oskarżył konkurentów o fałszerstwo wyborcze; według irackiej Centralnej Komisji Wyborczej głosowanie odbyło się jednak zgodnie z demokratycznymi procedurami^[5]. Pod wpływem nacisków al-Malikiego iracki Sąd Najwyższy stwierdził, że nowy rząd Iraku powinno tworzyć Państwo Prawa, o ile pozyska do koalicji dodatkowych partnerów spośród partii, które również weszły do parlamentu. Ostatecznie al-Maliki utworzył rząd w grudniu 2010, po dłuższych negocjacjach^[6]. Miał być to rząd jedności narodowej^[2].

Iracki Ruch Narodowy zarzucał Nuriemu al-Malikiemu dążenie do władzy dyktatorskiej i twierdził, że z jego inspiracji doszło do aresztowań setek sympatyków świeckiej koalicji^[7]. Dotknęły one zwłaszcza prowincje Anbar, Salah ad-Din, Dijala oraz Bagdad, zamieszkane w większości przez sunnitów, w których poparcie dla Irackiego Ruchu Narodowego było bardzo wysokie^[8]. Równocześnie po wyborach jedność koalicji stawała się coraz bardziej iluzoryczna. Niektóre partie, deklarując lojalność wobec Allawiego i innych liderów koalicji, działały w rzeczywistości na własną rękę. Rozłam w organizacji stał się jasny na przełomie 2011 i 2012^[2]. W grudniu 2011 al-Maliki oskarżył Tarika al-Haszimiego o sponsorowanie zamachów terrorystycznych w Iraku. Al-Haszimi zbiegł do Turcji; w Iraku został zaocznie skazany na śmierć. Na krótko w areszcie domowym znaleźli się również Salih al-Mutlak i Rafi al-Isawi^[9]. Iracki Ruch Narodowy ogłosił wówczas bojkot posiedzeń rządowych i prac parlamentu. Trwał on do lutego 2012, jednak nie przyniósł koalicji spodziewanych korzyści^[10], tym bardziej, że część działaczy koalicji, na czele z przewodniczącym parlamentu Usamą an-Nudżajfim, nie zastosowała się do poleceń kierownictwa formacji^[2].

W kwietniu 2012 z inicjatywy lidera Kurdów irackich Masuda Barzaniego w Irbilu miało miejsce spotkanie przywódców opozycji^[10]. Przywódcy Irackiego Ruchu Narodowego okazali się jednak niezdolni do skutecznego przeciwstawienia się al-Malikiemu, tym bardziej, że konflikty personalne występowały również między nimi^[11]. Od momentu wejścia do parlamentu Iracki Ruch Narodowy stopniowo słabł. W marcu 2011 koalicję opuściło ośmiu parlamentarzystów, którzy założyli własną partię^[12]. Koalicja ostatecznie rozpadła się w roku następnym.

Przypisy

Bibliografia

• A. Dawisha: Iraq. A Political History. Princeton: Princeton University Press, 2013. ISBN 978-0-691-15793-1. OCLC 858726588. (ang.)
• T. Dodge: Iraq: from war to a new authoritarianism. London & New York: The International Institute for Strategic Studies, 2012. ISBN 978-0-415-83485-8. OCLC 824827947. (ang.)