Irena (Dęblin)

Irena
Część miasta Dęblin
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Powiat

rycki

Miasto

Dęblin

Data założenia

1854

W granicach Dęblin

historyczna cz. miasta

SIMC

0955762

Tablice rejestracyjne

LRY

Położenie na mapie Dęblina
Mapa konturowa Dęblina, w centrum znajduje się punkt z opisem „Irena”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Irena”
Położenie na mapie powiatu ryckiego
Mapa konturowa powiatu ryckiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Irena”
Ziemia51°33′45″N 21°51′55″E/51,562500 21,865278
Portal Polska

Irena – część miasta Dęblin (woj. lubelskie), stanowi starówkę i centrum miasta, w XIX wieku osada miejska.

Irena powstała w 1854 w Królestwie Polskim (w guberni lubelskiej) jako osada handlowo‑przemysłowa na gruntach folwarku Dęblin, nieopodal wzniesionej w latach 1838–1847 twierdzy Iwanogród (od imienia namiestnika Królestwa Polskiego – Iwana Paskiewicza). Nazwa Irena pochodzi od imienia synowej Iwana Paskiewicza, żony jego jedynego syna, Fiodora (Irina Iwanowna Woroncowa-Daszkowa). Nigdy nie otrzymała praw miejskich lecz posiadała status osady miejskiej i była morfologicznie zbudowana na wzór miasta (z centralnym rynkiem i uliczkami). Była siedzibą gminy Iwanowskie Sioło[1].

Była zamieszkiwana głównie przez ludność żydowską (z pobliskiego miasta Bobrowniki), których ważnym źródłem dochodów były usługi i zaopatrzenie dla oddziałów stacjonujących w lokalnym garnizonie; część pracowała się w małej hucie żelaza oraz w innych małych zakładach przemysłowych z lat 1860. i 1870. Pod koniec stulecia, Irena stała się popularnym ośrodkiem wypoczynkowym. W latach 1890. była ważnym ośrodkiem chasydyzmu[2].

19 maja?/ 31 maja 1870 w powiecie nowoaleksandryjskim w guberni lubelskiej powstała gmina Irena, w związku z utratą praw miejskich przez miasto Bobrowniki i przyłączenie jego do prawobrzeżnej (w stosunku do Wieprza) strony gminy Iwanowskie Sioło (z siedzibą w Irenie), którą przemianowano na gminę Irena[3][4].

W 1876 r. Irena otrzymała połączenie kolejowe z Łukowem, co przyczyniło się do jej gospodarczego i demograficznego rozwoju[2].

W okresie międzywojennym gmina Irena należała do powiatu puławskiego w woj. lubelskim. 1 kwietnia 1939 roku gminę przyłączono do woj. warszawskiego[5], po czym weszła ona w skład powiatu garwolińskiego[6].

Po II wojnie światowej Irena została połączona z wsią Dęblin, jednak nazwa gmina Irena przetrwała do 1954 roku. 1 lipca 1952 roku gmina składała się z 15 gromad: Bobrowniki, Dęblin, Irena, Kleszczówka, Krasnogliny, Lasoń, Masów, Mierzwiączka, Młynki, Moszczanka, Nowy Dęblin, Podwierzbie, Rycice, Sędowice i Zdżary[7].

Gminę Irena zniesiono 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin[8]. Po reaktywowaniu gmin 1 stycznia 1973 roku[9]. Utworzona wówczas gromada Dęblin (obejmująca dotychczasowe gromady[10] Dęblin, Dęblin osada, Rycice, Masów, Zdżary i Mierzwiączka)[11] przetrwała zaledwie pięć tygodni. 13 listopada 1954 gromadę zniesiono w związku z przekształceniem jej obszaru w miasto Dęblin[12], dla którego ustalono 50 członków miejskiej rady narodowej[13].

1 stycznia 1956 miasto Dęblin weszło w skład nowo utworzonego powiatu ryckiego w tymże województwie[14]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa lubelskiego. Od 1999 leży ponownie w powiecie ryckim.

Przypisy

  1. ↑ Maria Nietyksza: Rozwój miast i aglomeracji miejsko-przemysłowych w Królestwie Polskim, 1865-1914. Warszawa: PWN, 1986
  2. ↑ a b Marta Kubiszyn: Śladami Żydów. Lubelszczyzna, Lublin 2011
  3. ↑ Postanowienie z 6 (18) marca 1870, ogłoszone 19 (31) maja 1870 (Dziennik Praw, rok 1870, tom 70, nr 241, s. 97)
  4. ↑ Z lewobrzeżnej strony oraz ze wsi Bałtowo (z gminy Żyrzyn) i Wronów (z gminy Nowa Aleksandria) – gmina Gołąb
  5. ↑ Dz.U. z 1938 r. nr 27, poz. 240
  6. ↑ Dz.U. z 1939 r. nr 14, poz. 82
  7. ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
  8. ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
  9. ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
  10. ↑ Gromady istniały także po II wojnie światowej jako jednostka pomocnicza gmin.
  11. ↑ Uchwała Nr VI/10/2/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu garwolińskiego; w ramach Zarządzenia Nr Or. V-0/1/54 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 29 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 4 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr. 11, Poz. 67)
  12. ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 49, poz. 254
  13. ↑ Uchwała Nr XL/480 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 4 października 1954 r. w sprawie ustalenia liczby członków miejskich rad narodowych (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 7 października 1954 r., Nr. 9, Poz. 39)
  14. ↑ Dz.U. z 1955 r. nr 44, poz. 282

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Dęblin
Części miasta wg TERYT
  • Frygiel
  • Irena
  • Lotnisko
  • Masów
  • Michalinów
  • Mierzwiączka
  • Młynki
  • Młynków
  • Nowy Dęblin
  • Pawelcówka
  • Podlipie
  • Rycice
  • Starówka
  • Stawy
  • Twierdza
  • Żdżary

Herb Dęblina

Media użyte na tej stronie