Irena Kwiatkowska

Irena Kwiatkowska

Foto: Paweł Matyka
Data i miejsce urodzenia	17 września 1912 Warszawa
Data i miejsce śmierci	3 marca 2011 Konstancin-Jeziorna
Zawód	aktorka
Współmałżonek	Bolesław Kielski (1948−1993; jego śmierć)
Lata aktywności	1935−2009
Odznaczenia

Irena Kwiatkowska-Kielska (ur. 17 września 1912 w Warszawie, zm. 3 marca 2011 w Konstancinie-Jeziornie) – polska aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna, artystka kabaretowa.

Życiorys

Córka zecera Kryspina Stanisława Kwiatkowskiego (1876–1950) i jego żony Marianny z Barabaszów (1877–1945)^[1][2]. Absolwentka ówcześnie żeńskiego Gimnazjum Państwowego im. Klementyny Hoffmanowej w Warszawie. W 1935 ukończyła studia na Wydziale Aktorskim Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej, pod kierunkiem m.in. Aleksandra Zelwerowicza. Zadebiutowała w teatrze Cyrulik Warszawski, gdzie została zaproszona przez Fryderyka Jarosyego. Do wybuchu wojny grała w teatrach Powszechnym w Warszawie, Nowym w Poznaniu i Polskim w Katowicach^[3].

Podczas okupacji niemieckiej pracowała w kuchni ZASP-u, podejmowała się też innych prac dorywczych. Była żołnierzem AK, uczestniczyła w powstaniu warszawskim jako łączniczka w sztabie grupy „Północ” (ps. „Katarzyna”), grała w teatrze powstańczym w szpitalach i piwnicach^[4]. Po zakończeniu wojny, na prośbę Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego i Antoniego Bohdziewicza, wyjechała do Krakowa. Tam występowała w kabarecie Siedem Kotów, gdzie wiersze, piosenki oraz skecze dla niej pisał Gałczyński. Tutaj też w ramach Teatrzyku Zielona Gęś specjalnie dla Ireny Kwiatkowskiej stworzył postać Hermenegildy Kociubińskiej, poetki hermetyczno-sympatycznej. Od 1948 związana ze scenami warszawskimi. Zagrała ponad sto ról teatralnych, 20 filmowych i telewizyjnych (m.in. jako matka Pawła w Wojnie domowej, kobieta pracująca w Czterdziestolatku). Występowała w Kabarecie Dudek oraz Kabarecie Starszych Panów.

W latach 1953–1956 wykładowczyni w warszawskiej PWST^[5]. Przez niemal 65 lat współpracowała z Polskim Radiem^[6]. Pracowała w nim jako spikerka^[6], wzięła udział w nagraniu wielu audycji radiowych, zwłaszcza dla dzieci. Czytała im m.in. wiersze Jana Brzechwy^[6] i Juliana Tuwima (jej wykonanie „Ptasiego radia” Tuwima do dzisiaj uchodzi za jedną z najwybitniejszych interpretacji wiersza w XX wieku), kolejne odcinki Przygód Plastusia^[6] (Marii Kownackiej), Przygód Tomka Sawyera (Marka Twaina) oraz książki Ania z Zielonego Wzgórza (Lucy Maud Montgomery). Występowała także m.in. w Podwieczorku przy mikrofonie^[6]. Polskie Radio nagrodziło ją Złotym i Diamentowym Mikrofonem oraz Wielkim Splendorem^[6].

Irena Kwiatkowska, 1949

Odcisk dłoni I. Kwiatkowskiej w Alei Gwiazd w Międzyzdrojach

Irena Kwiatkowska z Wiesławem Gołasem, Warszawa, 4 kwietnia 2008

Irena Kwiatkowska z Marią Kaczyńską, 16 września 2009

Życie prywatne

Jej mężem od 1948 do śmierci w 1993 był Bolesław Kielski^[7] (1915–1993), spiker Polskiego Radia. Irena Kwiatkowska była bezdzietna. Bolesław Kielski miał syna – Andrzeja Kielskiego – z pierwszego małżeństwa z Jadwigą Kozakiewicz^[8].

Śmierć i pogrzeb

Grób Ireny Kwiatkowskiej i jej męża Bolesława Kielskiego na cmentarzu Stare Powązki w Warszawie

Ławeczka Ireny Kwiatkowskiej przy deptaku w Ustce

Irena Kwiatkowska zmarła w Domu Aktora w Skolimowie^[9].

Pogrzeb artystki odbył się 14 marca 2011 w bazylice św. Krzyża w Warszawie. Mszy świętej przewodniczył ks. Wiesław Niewęgłowski, który odczytał list od metropolity warszawskiego kardynała Kazimierza Nycza. W ostatniej drodze aktorce towarzyszyła rodzina oraz licznie przybyli artyści m.in. Olgierd Łukaszewicz, Maja Komorowska, Barbara Krafftówna, Alina Janowska, Jerzy Gruza, Teresa Lipowska, Jerzy Połomski, Wojciech Młynarski, Stanisław Brejdygant, Jacek Kawalec, Jacek Bławut i inni. Obecny był również minister kultury Bogdan Zdrojewski, który wygłosił pożegnalne przemówienie.

Została pochowana w kwaterze 189 u boku swojego męża na cmentarzu Stare Powązki w Warszawie^[10] (kwatera 189-1-6)^[11].

Filmografia

Odznaczenia

• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2 września 2009)^[13][14],
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (29 listopada 2000)^[15],
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (11 lipca 1955)^[16],
• Order Sztandaru Pracy II klasy (1976)^[17],
• Medal 30-lecia Polski Ludowej (1974),
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (1954),
• Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1967),
• Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (27 września 2005)^[18],
• Złota Odznaka Honorowa Towarzystwa Polonia (1987),
• Medal Pamiątkowy „Pro Masovia” (2006)^[19],
• Honorowa Odznaka Związku Niewidomych (1994),
• Order „Ecclesiae populoque servitum praestanti” (2002),
• Order Uśmiechu (1998).

Nagrody

• 1952 – Dyplom Uznania Ministra Kultury i Sztuki,
• 1953 – Nagroda Państwowa II stopnia za działalność estradową „za wybitne osiągnięcia aktorskie w dziedzinie satyry, w szczególności w programach Teatru Satyryków i Teatru Syrena w Warszawie”,
• 1965 – Nagroda Przewodniczącego ds. Radia i Telewizji za wybitne osiągnięcia aktorskie w programach rozrywkowych telewizji,
• 1967 – „Złota Maska”, nagroda redakcji „Expressu Wieczornego”,
• 1968 – „Złota Maska”, nagroda redakcji „Expressu Wieczornego”,
• 1968 – Laureatka plebiscytu na najpopularniejszą kobietę Warszawy,
• 1969 – „Złota Maska”, nagroda redakcji „Expressu Wieczornego”,
• 1970 – Nagroda Artystyczna Miasta Warszawy,
• 1971 – „Złota Maska”, nagroda redakcji „Expressu Wieczornego”,
• 1971 – Nagroda Artystyczna Miasta Warszawy,
• 1971 – Warszawianka Roku^[20],
• 1973 – „Złoty Mikrofon” za stworzenie postaci Plastusia i Pani Eufemii oraz za całokształt wybitnej twórczości aktorskiej w audycjach radiowych dla dzieci i dorosłych^[21],
• 1993 – „Wielki Splendor”, nagroda Teatru Polskiego Radia za kreacje radiowe^[22],
• 1994 – „Prometeusz”, nagroda za wybitne osiągnięcia estradowe,
• 1995 – „Diamentowy Mikrofon” – Nagroda Honorowa z okazji 70-lecia Polskiego Radia^[21],
• 1995 – „Złoty Wawrzyn Grzymały”, nagroda Bydgoskiego Towarzystwa Teatralnego dla najlepszych aktorów,
• 1995 – „Super Wiktor”,
• 1995 – „Warszawianka Roku 1995”, tytuł w plebiscycie „Expressu Wieczornego”,
• 2002 – „Gwiazda Telewizji Polskiej”, nagroda z okazji 50-lecia TVP za kreacje w Teatrze telewizji i kabarecie,
• 2003 – Nagroda za całokształt twórczości artystycznej na IV Festiwalu Dobrego Humoru w Trójmieście,
• 2003 – Odcisk dłoni na Promenadzie Gwiazd podczas VIII Festiwalu Gwiazd w Międzyzdrojach,
• 2007 – Wawrzyn Mistrza Mowy Polskiej^[23],
• 2008 – „Aktorka komediowa stulecia” – nagroda w plebiscycie „Złote Kaczki”,
• 2008 – 5 miejsce w ankiecie Polityki na najważniejszych aktorów polskich XX w.

Książki o Irenie Kwiatkowskiej

• Roman Dziewoński, Irena Kwiatkowska i znani sprawcy, Muza 2003, ISBN 83-7319-479-7)
• Irena Kwiatkowska czyta „Dzieci z Bullerbyn” Astrid Lindgren (zawiera m.in. sylwetkę aktorki; Biblioteka „Gazety Wyborczej” 2007, ISBN 978-83-60225-79-0; seria: „Mistrzowie słowa”)
• Marcin Wilk, Kwiatkowska. Żarty się skończyły (2019)

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Irena Kwiatkowska w bazie filmpolski.pl
• Irena Kwiatkowska, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [online] [dostęp 2021-04-09] .
• Irena Kwiatkowska w bazie IMDb (ang.)
• Irena Kwiatkowska w bazie Filmweb
• Irena Kwiatkowska na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
• Irena Kwiatkowska w bazie Akademii Polskiego Filmu
• Irena Kwiatkowska – 104 rocznica urodzin – Google Doodle
• Irena Kwiatkowska na zdjęciach w bibliotece Polona