Irządze (województwo śląskie)

Irządze
	wieś
	; Dwór w Irządzach, obecnie urząd gminy
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	zawierciański
Gmina	Irządze
Liczba ludności (2008)	567
Strefa numeracyjna	34
Kod pocztowy	42-446
Tablice rejestracyjne	SZA
SIMC	0132552
	Położenie na mapie gminy Irządze Irządze
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Irządze
	Położenie na mapie województwa śląskiego Irządze
	Położenie na mapie powiatu zawierciańskiego Irządze
	50°37′35″N 19°41′07″E/50,626389 19,685278
	Strona internetowa

Irządze – wieś w Polsce, położona w regionie Progu Lelowskiego, w województwie śląskim, w powiecie zawierciańskim, w gminie Irządze.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa częstochowskiego.

Miejscowość jest siedzibą gminy Irządze oraz parafii rzymskokatolickiej pw. św. Wacława, należącej do dekanatu lelowskiego, diecezji kieleckiej.

W okolicach wsi bierze swój początek rzeka Białka, dopływ Pilicy.

Nazwa

Według legendy nazwa wsi wiąże się ze słowami Dobrawy: I ja tu rządzę!.

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1220 roku, z dokumentu biskupa krakowskiego Iwo Odrowąża^[2], w którym miejscowość wymieniona jest w formie Irzandze^[3].

Nazwę miejscowości w zlatynizowanej staropolskiej formie Irzandz wymienia w latach (1470–1480) Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis^[4].

Integralne części wsi

Integralne części wsi Irządze^[5]^[6]
SIMC	Nazwa	Rodzaj
0132569	Czarne Pole	część wsi
0132575	Góry	część wsi
0132612	Wielki Dół	część wsi

Historia

Historia miejscowości wiąże się z żoną Mieszka I, Dobrawą (Dąbrówką). Nazwa wsi wiąże się z jej słowami: I ja tu rządzę!. Dzięki niej został wzniesiony kościół pod wezwaniem św. Wacława (stan obecny z XIII-wieku, częściowo spalony podczas potopu szwedzkiego). Został odbudowany w XVII wieku. Obecnie w miejscowości znajdują się dwie szkoły: Szkoła Podstawowa im. Jana Ledwocha i Gimnazjum im. Jana Pawła II, które wybudowane zostało w 2006 roku^[7].

Zabytki

Kościół parafialny z XIII wieku.
Zespół pałacowo-dworski z XVIII wieku.

Galeria

Kościół św. Wacława
(c) Arro / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0
Szkoła Podstawowa im. Jana Ledwocha
(c) Arro / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0
Gimnazjum im. Jana Pawła II
(c) Arro / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0
Kaplica cmentarna na cmentarzu katolickim

Zobacz też

Jan Ledwoch

Przypisy

↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 358 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ Stefan Krakowski, Alfred Czarnota: Dzieje Częstochowy od zarania do czasów współczesnych. Katowice: Śląsk, 1964, s. 28-31.
↑ Franciszek Kulczycki, "Monumenta mediiaevi historica res gestas Poloniae illustrantia", Tomus IX, Cracoviae, 1886, str. 27.
↑ Joannis Długosz Senioris Canonici Cracoviensis, "Liber Beneficiorum", Aleksander Przezdziecki, Tom II, Kraków 1864, str.207.
↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
↑ GUS. Rejestr TERYT
↑ Gmina Irządze, Historia

Linki zewnętrzne

Irządze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 301 .

[poczta-1] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 358 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .

[2] Stefan Krakowski, Alfred Czarnota: Dzieje Częstochowy od zarania do czasów współczesnych. Katowice: Śląsk, 1964, s. 28-31.

[3] Franciszek Kulczycki, "Monumenta mediiaevi historica res gestas Poloniae illustrantia", Tomus IX, Cracoviae, 1886, str. 27.

[4] Joannis Długosz Senioris Canonici Cracoviensis, "Liber Beneficiorum", Aleksander Przezdziecki, Tom II, Kraków 1864, str.207.

[R2013-5] Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)

[teryt-6] GUS. Rejestr TERYT

[7] Gmina Irządze, Historia

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Siedziba gminy	Irządze
Wsie	Bodziejowice Mikołajewice Sadowie Wilgoszcza Wilków Witów Woźniki Wygiełzów Zawada Pilicka Zawadka
Osada	Stawy
Osada leśna	Zawada-Leśniczówka
Integralne części wsi	Cegielnia Chojnak Czarne Pole Dąbrówki Eskimosy Feliksów Folwark Gawrońce (Sadowe) Gawrońce (Wilgoszcza) Góra Góry (Irządzie) Góry (Wilków) Góry (Zawada Pilicka) Kałuże Karczmiska Kierków Kolonia Poprzeczna Kolonia Szosa Komisarska Krochmalnia Krztynia Kulzów Marcjampol Witowski Mostki Nad Przepaścią Pod Lasem Pod Wilkowem Podfeliksówka Podgórze Podkopce Przymiary (Sadowe) Przymiary (Wilgoszcza) Rudna Sikornik Stara Wieś (Wilgoszcza) Stara Wieś (Zawadka) Ściegna Wielki Dół Wyszki

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne